Tác giả: Desmond Lachman, thành viên cao cấp tại Viện doanh nghiệp Hoa Kỳ. Ông từng là phó giám đốc phân tích và phát triển chính sách tại Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF)
Fitch đã hạ mức tín nhiệm đối với trái phiếu chính phủ Mỹ vào ngày 1 tháng 8 năm 2023. Hãy hy vọng Washington chú ý đến cảnh báo của Fitch, hơn là chờ đồng đô la giảm giá và lạm phát tăng trở lại.
Tuy nhiên, với mức độ phân cực chính trị hiện nay của Mỹ, tôi không khuyên bạn quá hy vọng điều này sẽ sớm xảy ra.
Như bạn đã biết, Herbert Hoover từng nói: “Phúc cho những người trẻ tuổi, vì một ngày nào đó họ sẽ thừa hưởng khoản nợ quốc gia”.
Nhưng tôi nghi ngờ rằng, ngay cả trong những thời khắc đen tối nhất của cuộc đời mình, Hoover cũng không tưởng tượng nổi, Nợ công Mỹ sẽ đạt đến đỉnh cao như hiện nay – khoảng 100% GDP
Ông cũng không thể ngờ rằng, sẽ không có ai, trong 2 đảng chính trị thay nhau cầm quyền tại Mỹ, có thể đối phó với thâm hụt ngân sách khổng lồ và mức nợ công quá cao này.
Trong bối cảnh đó, chúng ta nên hoan nghênh quyết định của Fitch – cơ quan xếp hạng thứ 2 sau Standard and Poor’s tước xếp hạng tín dụng AAA đáng thèm muốn của Mỹ.
Hy vọng đây sẽ là hồi chuông cảnh tỉnh đối với tầng lớp chính trị tinh hoa Mỹ, phải nghiêm túc xem xét việc giải quyết vấn đề thâm hụt ngân sách kinh niên và đưa nợ công trở lại quỹ đạo bền vững.
Văn phòng ngân sách Quốc hội cũng đã đưa ra bức tranh tồi tệ về tài chính công của Mỹ. Theo ước tính mới nhất, hiện nay nợ công của Mỹ tương đương khoảng 100% GDP.
Nợ công Mỹ đã đạt đến mức tương tự như ngay sau khi thế chiến 2 kết thúc. Nhưng tình trạng dân số già và lãi suất tăng, khả năng giải quyết nợ công hiện tại, như đã từng thành công trong những năm 1950 là cực kỳ nhỏ.
Như để nhấn mạnh mức độ nghiêm trọng của vấn đề, Văn phòng ngân sách Quốc hội Mỹ báo cáo rằng, nếu chúng ta tiếp tục với các chính sách này, tỷ lệ nợ trên GDP sẽ tăng lên khoảng 120% vào năm 2033 và 170% vào năm 2050.
Tỷ lệ nợ công và GDP như vậy phù hợp với một quốc gia như Hy Lạp hơn là với một cường quốc, đang tìm cách duy trì nền kinh tế hàng đầu thế giới và giữ vị thế đồng đô la như là đồng tiền dự trữ quốc tế hàng đầu – thống trị.
Liệt kê các lý do dẫn đến quyết định hạ xếp hạng tín dụng của chính phủ Mỹ, Fitch chỉ ra sự suy giảm chất lượng quản lý nền kinh tế Hoa Kỳ trong 20 năm qua. Mặc dù đánh giá của Fitch chắc chắn sẽ bị thách thức, chủ yếu là do chính quyền Biden, nhưng quan điểm của cơ quan này là có cơ sở.
Sự thật đáng buồn là, cả 2 đảng chính trị đều ‘thể hiện hành vi’ hoàn toàn vô trách nhiệm, theo những cách khác nhau.
Khi các đảng viên Đảng Cộng hòa tại vị, họ có xu hướng cắt giảm thuế trước, nhưng từ chối cắt giảm chi tiêu chính phủ để bù đắp cho khoản cắt giảm thuế đó.
Mặt khác, các đảng viên Đảng Dân chủ rất muốn tăng chi tiêu của chính phủ, nhưng lại kiên quyết không muốn tăng thuế, để giúp họ trang trải chi tiêu ‘cắt cổ’. Khi đó, chỉ còn cách là tăng nợ công.
Với chính sách kích thích tài khóa quá mức được thiết kế, để giảm thiểu tác động của cuộc suy thoái do Covid 19 gây ra, tài chính công Mỹ dường như ngày càng trở nên tồi tệ hơn.
Tổng tiền ngân sách đã được phân bổ để giải quyết vấn đề Covid 19 lên tới con số đáng kinh ngạc, là, 5 nghìn tỷ đô la – khoảng 20% GDP.
Không ngạc nhiên khi cựu Bộ trưởng tài chính Larry Summers gọi hành vi này của chính phủ là chính sách tài khóa vô trách nhiệm nhất trong 40 năm qua (tính đến 2023). Cũng không có gì ngạc nhiên, khi đến tháng 6 năm 2022, lạm phát đã tăng lên mức cao nhất trong vài thập kỷ là 9%.
Mặc dù Hoa Kỳ nợ nước ngoài với một số tiền khổng lồ, chủ yếu là Trung Quốc, nhưng vẫn còn may mắn theo nghĩa, họ vay bằng đồng tiền của mình – đồng đô la.
Xem thêm: Mỹ Sản Xuất Đô La Đổi Lấy Hàng Hóa, Thế Giới Sản Xuất Hàng Hóa Lấy Đô La
Nghĩa là, rất khó có khả năng Mỹ sẽ vỡ nợ quốc gia, bởi vì Cục dự trữ liên bang (Fed) có thể in đô la bất cứ lúc nào để trả nợ cho nước ngoài.
Tuy nhiên, trước khi thực sự vui mừng, chúng ta nên nghĩ xem, chính xác hậu quả của việc in tiền như vậy sẽ là gì, đối với bản thân đồng đô la và đối với lạm phát.
Hãy hy vọng Washington chú ý đến cảnh báo Fitch đúng lúc, hơn là chờ đồng đô la mất giá và lạm phát tăng trở lại.
Hình minh họa: Nợ công Mỹ. Nguồn ảnh: The Hill
