Đặc sản của Niger ngày nay không chỉ là nỗi kinh hoàng của đảo chính, mà còn là vàng và uranium.
Đây là ‘đường ống dẫn khí đốt’ gần như bị lãng quên, tất nhiên là ‘khí đốt’ giá rẻ cho châu Âu, giống như dầu khí từ Syria cách đây vài năm.
Đây là những nguồn cung cấp vũ khí hợp pháp cho cả 2 bên. Và điều này, như người ta có thể mong đợi, là một cuộc ‘tìm kiếm’ đau đớn để xác định “dấu vết của Nga”, và một nỗ lực – để hoàn thành mọi thứ với chuyến thăm chớp nhoáng của thứ trưởng ngoại giao Hoa Kỳ Victoria Nuland.
Nhưng, dù thời thuộc địa đã lùi xa, Pháp từng là chủ cũ của Niger. Pháp đã chọn cho mình chiến lược can thiệp quân sự-chính trị “tập thể” vào Niger?
Để làm gì? Để khôi phục một chế độ thân Pháp ở đó. Chúng ta đang nói về kế hoạch can thiệp quân sự của cộng đồng chính trị và kinh tế Tây Phi – ECOWAS.
Nó vẫn chưa xảy ra, ECOWAS đã tuyên bố có thể can thiệp quân sự vào Niger, mặc dù chưa ấn định ngày, nếu “chính nghĩa” – chế độ cũ không được khôi phục ở Niger. Quân đội Pháp ở Niger đã được đặt trong tình trạng báo động cao kể từ ngày 5 tháng 8 năm 2023.
Pháp ở Châu Phi
Trong ECOWAS, vẫn còn sự hiện diện đáng kể của Pháp: Ở Chad, Senegal, Cotte-Divoire và ‘Niger cũ’ thuộc Pháp, có các căn cứ cho lực lượng mặt đất, Hải quân và Không quân Pháp.
Có 2 căn cứ trong số đó ở Cotte Divoire (trên bờ biển Đại Tây Dương: Gần Grand Bassam và thủ đô cũ của Abidjan), ở Chad cũng có 2 căn cứ (gần thủ đô N’Djamena và không xa biên giới của Chad với Sudan).
Nhưng ở Niger có nhiều căn cứ nhất: 4, Gần thủ đô – Niamey, cũng như ở Zinder, Bilma và Agadez.
Đồng thời, căn cứ ở Agadez nằm không xa khu khai thác uranium tại Niger – do Pháp kiểm soát. Khu mỏ này nằm ở phía đông bắc Agadez và được quân đội Pháp tuần tra định kỳ từ một căn cứ ở Agadez và từ một căn cứ không quân gần Niamey.
Ngoài ra, hai căn cứ quân sự của Pháp ở Gabon thuộc Pháp cũ tại khu vực Trung Phi (gần thủ đô – Libreville và trong khu vực cảng Port-Gentil) và ở khu vực Somalia cũ của Pháp – Cộng hòa Djibouti thuộc Đông Phi.
Vì vậy, sự hiện diện quân sự của Pháp ở Châu Phi thực sự rất quan trọng, tất nhiên là để bảo vệ quyền lợi của Pháp, chủ yếu là bảo vệ khai thác tài nguyên của các nước Châu Phi.
Cần phải nhớ rằng, hầu hết các quốc gia ECOWAS vẫn nằm trong khu vực của đồng Franc Tây Phi (trên bản đồ – Senegal cũ thuộc Pháp, Cotte-Divuar, Benin, Mali, Burkina Faso, Togo, Niger, Chad, Guinea-Bissau), được kiểm soát bởi Ngân hàng Pháp và các tổ chức có cấu trúc tương tự của nó.
Tuy nhiên, có tính đến lập trường nổi tiếng của Guinea, Mali và Burkina Faso, những quốc gia đã chính thức tuyên bố hỗ trợ quân sự cho chính quyền mới – tức phe đảo chính của Niger, như họ đã từng làm trước đó: Hơn một lần ở Cotte Divoire, Chad, Gabon, Togo, CAR.
Không chỉ cướp vàng và uranium của Châu Phi
Trong khi đó, chế độ quân sự mới của Niger gần đây đã lên án một thỏa thuận kinh tế và quân sự vô thời hạn với Pháp.
Nhưng Paris đã ngay lập tức bác bỏ các quyết định này, nói rằng, chính quyền Niger mới là bất hợp pháp và kêu gọi họ “lắng nghe quan điểm của các quốc gia ECOWAS khác về việc khôi phục trật tự hiến pháp” ở Niger.
Đồng thời, Niger đã ra lệnh ngừng khai thác, ngừng xuất khẩu quặng uranium và vàng sang Pháp. Kể từ giữa những năm 70, Niger đã cung cấp 20 – 25% khối lượng uranium cho Pháp – sử dụng làm nguyên liệu thô để sản xuất điện: Năng lượng ở Pháp chủ yếu là năng lượng hạt nhân.
Việc khai thác uranium ở Niger được thực hiện bởi tập đoàn Orano của Pháp (khoảng 20% sản lượng cung cấp cho Pháp).
Khoảng 15% khối lượng nguyên liệu thô này đến với ngành công nghiệp điện hạt nhân của Pháp – tập đoàn Gabon, nơi uranium được khai thác (vùng đông bắc Moanda) bởi các công ty Pháp và tập đoàn nhà nước Gabon theo tỷ lệ từ 6/4. Chính xác hơn, uranium của Tây và Trung Phi cũng được sử dụng trong tổ hợp công nghiệp – quân sự của Pháp.
Đối với việc khai thác vàng ở Niger (khu vực phía tây bắc và phía đông của nước này), khối lượng khai thác vàng của Pháp tại đó chiếm 40%.
Việc vận chuyển uranium, vàng và các hàng hóa khác đến Pháp từ Niger (thực phẩm và nguyên liệu dệt may) được thực hiện chủ yếu thông qua các cảng của Benin và Togo lân cận – những nước thuộc ECOWAS và khu vực đồng Franc Tây Phi.
Và Moscow im lặng
Tổng thống Niger bị phế truất Mohammed Bazum đã nói vào ngày 3 tháng 8/2023 trên tờ The Washington Post, “Hoa Kỳ, Pháp và các quốc gia khác sẽ giúp khôi phục trật tự hiến pháp ở nước ta”.
Theo ông, “nếu những người theo chủ nghĩa đảo chính” vẫn nắm quyền, thì toàn bộ khu vực Trung tâm Sahel sẽ nằm dưới ảnh hưởng của Nga, với sự đảm bảo an ninh từ lực lượng Wagner.
Trong khi khẳng định rằng, chính quyền quân sự của Niger, Burkina Faso và Mali “có kế hoạch thay thế các đơn vị quân đội của Pháp và Hoa Kỳ trong khu vực bằng lính đánh thuê Nga” – Wagner.
Được biết, các căn cứ quân sự của Pháp đã được rút khỏi hai quốc gia này và Cộng hòa Trung Phi vào đầu những năm 2020.
Ngoài ra, chính sách thân Pháp trong ECOWAS và một số nước Châu Phi ‘thuộc Pháp’ là hiển nhiên.
Vì vậy, vào đêm trước Hội nghị thượng đỉnh Nga-Châu Phi lần thứ 2 tại St. Petersburg, một số quốc gia này bị cáo buộc đã thông báo ‘không chính thức’ cho Nga rằng, họ không muốn đề cập đến vấn đề sự ảnh hưởng của Pháp tại Châu Phi.
Chủ đề này đã không được đề cập trong Hội nghị thượng đỉnh Nga – Châu Phi. Và tuyên bố gần đây của Ngoại trưởng Nga Lavrov về việc Pháp từ chối trả hòn đảo lớn Mayotte cho Comoros (thuộc Pháp cũ).
Và nói chung, vấn đề thay đổi ‘tình trạng Mayotte’ của Pháp, đã không được đề cập Hội nghị thượng định của người đứng đầu Comoros, Azali Assumani với tổng thống Nga Putin vào ngày 27 tháng 7 tại St. Petersburg.
Xin lưu ý, không phải lần đầu tiên, Paris vẫn sở hữu nhiều hòn đảo gần Đông/Nam Phi, bị tranh chấp bởi Madagascar, Mauritius và Comoros.
Tác giả: Alexey Chichkin, Alexey Polymer
