Mùa hè năm 2023 ở Pháp được đánh dấu bằng việc bảo tồn nước trên toàn quốc. Kế hoạch tiết kiệm nước (plan de sobriété sur l’eau) được tổng thống Macron công bố vào cuối tháng 3 năm 2023.
Emmanuel Macron yêu cầu các bộ, doanh nghiệp và thậm chí cả nông dân bình thường giảm 10% lượng nước tiêu thụ – để bảo vệ nền kinh tế quốc gia – khỏi hậu quả của một đợt hạn hán và nắng nóng bất thường.
Kế hoạch của Macron đã gây ra phản ứng sốc trong giới chuyên gia năng lượng hạt nhân, ngay cả ở giai đoạn chuẩn bị.
Cơ quan nghiên cứu và dữ liệu thống kê (SDES) của Bộ chuyển đổi sinh thái đã tính toán lại mức tiêu thụ nước của các nhà máy điện hạt nhân của Pháp – giảm 3 lần.
SDES đưa tin: “Tiêu thụ nước làm mát lò phản ứng hiện ước tính khoảng 0,5 tỷ mét khối mỗi năm, so với khoảng 1,7 tỷ trong ước tính trước đó, giảm tỷ trọng từ 31% xuống 12% trong tổng lượng tiêu thụ của Pháp”.
Macron công bố kế hoạch “tiết kiệm nước”
Đại diện Bộ chuyển đổi sinh thái cho biết, họ đã hạ ước tính lượng nước tiêu thụ của các nhà máy điện hạt nhân của Pháp trong quá trình hợp tác chặt chẽ với các chuyên gia năng lượng.
Tuy nhiên, việc giảm tiêu thụ nước tại các nhà máy điện hạt nhân của Pháp đã làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng trong ngành điện hạt nhân nước này.
Khoảng 70% điện năng ở Pháp được tạo ra bởi các nhà máy điện hạt nhân. Ngày nay, 19 nhà máy điện hạt nhân của Pháp với 56 tổ máy điện tạo ra 3/4 tổng lượng điện trong nước và tạo việc làm cho 40 nghìn người.
Pháp đứng đầu thế giới về tỷ trọng năng lượng hạt nhân trong hệ thống năng lượng của quốc gia và đứng thứ 2 về sản lượng điện tuyệt đối do các nhà máy điện hạt nhân sản xuất.
Kỷ nguyên nguyên tử hòa bình ở Pháp được mở ra bởi Charles de Gaulle, người đã thành lập Ủy ban năng lượng nguyên tử, đứng đầu là người đoạt giải Nobel Frederic Joliot-Curie. Năm 1948, lò phản ứng hạt nhân nước nặng đầu tiên của Pháp được đưa vào sử dụng.
Sau cuộc khủng hoảng dầu mỏ năm 1973, việc tập trung vào năng lượng hạt nhân trở thành ưu tiên hàng đầu của Pháp.
Thủ tướng Pháp Pierre Messmer đã đưa ra một sáng kiến đầy tham vọng là xây dựng 13 nhà máy điện hạt nhân, nhằm đạt được sự độc lập về năng lượng.
Chính phủ dự định tận dụng những lợi thế của Pháp – nền công nghiệp phát triển, cơ sở khoa học và kinh nghiệm trong chương trình hạt nhân quân sự.
Việc xây dựng các nhà máy điện hạt nhân được thực hiện bởi công ty nhà nước Électricité de France (EDF).
Các kế hoạch bao gồm việc xây dựng khoảng 170 tổ máy điện vào năm 2000 và chuyển đổi gần như hoàn toàn sang năng lượng hạt nhân.
Tuy nhiên, sau khi Pháp chịu áp lực mạnh từ “hành lang Xanh” châu Âu, họ đã phải từ bỏ quan điểm “hạt nhân” trước sức ép của khối các nước “chống hạt nhân” do Đức, Áo và Luxembourg dẫn đầu.
Năm 2012, tổng thống Pháp Francois Hollande đề xuất giảm tỷ lệ năng lượng hạt nhân trong sản xuất năng lượng từ 75% xuống 50% vào năm 2025.
Năm 2015, quốc hội đã thông qua luật tương ứng. Ngay trong năm 2016, 20 trong số 58 tổ máy điện hạt nhân đã ngừng hoạt động, khiến giá điện ở Pháp và các nước lân cận (nhập khẩu điện từ Pháp) tăng vọt.
Sau khi lên nắm quyền, Macron tiếp tục đường lối từ bỏ năng lượng hạt nhân của Hollande. Năm 2018, ông tuyên bố Pháp sẽ đóng cửa 14 lò phản ứng hạt nhân có công suất 900 MW vào năm 2035.
Trong thế kỷ 21, không có một lò phản ứng hạt nhân mới nào được xây dựng ở Pháp. Hầu hết các nhà máy điện hạt nhân đang hoạt động của Pháp đều được xây dựng vào cuối những năm 70 và đầu những năm 80.
Tuổi thọ của lò phản ứng ban đầu dự kiến là 30-40 năm, nhưng đã được kéo dài 2 lần lên 10 năm. Sớm hay muộn, toàn bộ nhà máy điện hạt nhân sẽ phải ngừng hoạt động và ở Pháp không có công suất thay thế.
Và người Pháp đã quên cách xây dựng các nhà máy điện hạt nhân mới – không có khiếm khuyết và vượt quá thời hạn và ước tính.
Dự án nhà máy điện hạt nhân mới nhất – 2 tổ máy của nhà máy điện hạt nhân Flamanville đã được đưa vào hoạt động và một tổ máy đang được xây dựng – đã kèm theo những vụ tai nạn nghiêm trọng.
Công ty xây dựng lò phản ứng hạt nhân mới, Framatome, gần đây cho biết nó sẽ không đi vào hoạt động cho đến quý 1 năm 2024, nhưng các nhà phân tích ngành nghi ngờ điều đó.
Nhiều năm bị lãng quên trong ngành công nghiệp hạt nhân đã khiến một số lò phản ứng hạt nhân của Pháp bị “ăn mòn do ứng suất” trong các mối hàn.
Năm 2019, Cơ quan an toàn hạt nhân Pháp (ASN), trong quá trình kiểm tra các nhà máy điện hạt nhân, đã phát hiện ra rằng, “các máy tạo hơi nước ở 20 lò phản ứng hạt nhân có vấn đề: Khu vực hàn của nồi hơi rất nguy hiểm và có thể dẫn đến phá hủy máy phát điện”.
Không thể loại bỏ rỉ sét trên đường ống dẫn hơi nước, nếu không đóng cửa nhà máy điện hạt nhân, và vào tháng 5 năm 2022, người đứng đầu Văn phòng an toàn hạt nhân Pháp (ASN), Bernard Doroshchuk, nói với đài truyền hình BFM, việc đóng cửa các lò phản ứng sẽ được yêu cầu và việc khắc phục sự cố sẽ mất nhiều năm.
Ông nhấn mạnh: “Ở giai đoạn này, do ăn mòn do ứng suất, tập đoàn năng lượng EDF đã dừng hoặc kéo dài thời gian ngừng hoạt động – theo kế hoạch đối với 12 lò phản ứng, để đánh giá chuyên sâu và sửa chữa nếu cần thiết”.
Doroschuk cho biết thêm, các mối hàn dẫn đến đường ống của hệ thống làm mát lò phản ứng khẩn cấp, đã bị rỉ sét bao phủ.
Ông cảnh báo rằng, sự ăn mòn có thể hình thành các vết nứt. Sự ăn mòn được phát hiện trên các lò phản ứng, tương đối mới do Tập đoàn điện lực Westinghouse của Mỹ sản xuất và không liên quan đến quá trình lão hóa kim loại.
Từ năm 1974 đến năm 1982, 16 tổ máy điện PWR (lò phản ứng nước áp lực) Westinghouse Electric đã được lắp đặt tại các nhà máy điện hạt nhân của Pháp.
Vào tháng 5 năm 2022, hơn một nửa số nhà máy điện hạt nhân của Pháp đã ngừng hoạt động do phát hiện hiện tượng “ăn mòn do ứng suất”, hoặc các vết nứt nhỏ gần các mối hàn.
Các chuyên gia của EDF kết luận rằng, tất cả những khiếm khuyết này về bản chất liên quan đến cấu trúc và đã bắt đầu sửa chữa 16 lò phản ứng Westinghouse.
Công nghệ hạt nhân
Trong nhiều thập kỷ qua, Cục thiết kế Gidropress (Podolsk) của Nga đã theo dõi hư hỏng đường ống tại các tổ máy điện trên khắp thế giới.
Chuyên gia hàng đầu của Gidropress, Vladimir Bergunker, lưu ý rằng Westinghouse đã liên tục thay đổi một hợp kim không thành công để hàn sang một hợp kim khác, và mặc dù kết quả cuối cùng là tiêu cực, người Pháp vẫn sử dụng hợp kim do người Mỹ phát triển do ‘thiếu sự phát triển’ của chính họ.
Emmanuel Macron kêu gọi hồi sinh ngành công nghiệp hạt nhân Pháp vào cuối năm 2021, cho biết ông muốn xây dựng 14 lò phản ứng mới.
Tuy nhiên, khi bắt đầu nhiệm vụ, Macron đã cam kết giảm sản lượng hạt nhân và buộc EDF phải đóng cửa 2 lò phản ứng lâu đời nhất của mình.
Ngoài ra, Macron khi còn là Bộ trưởng kinh tế đã cho phép General Electric của Mỹ ‘thu giữ’ tài sản hạt nhân quan trọng từ Alstom của Pháp.
Điều này dẫn đến sự ‘mất mát’ nghiêm trọng về nhân viên kỹ thuật và để đáp lại lời kêu gọi của Macron liên quan đến việc hồi sinh ngành công nghiệp hạt nhân, người đứng đầu Cơ quan an toàn hạt nhân Pháp, Bernard Doroschuk, đã trả lời rằng, điều này đòi hỏi một “Kế hoạch Marshall” mới, tức là, sự giúp đỡ của Mỹ.
Chính phủ Pháp ‘phản ứng’ thực hiện điều này, bằng cách thuê hàng trăm thợ hàn Westinghouse để sửa chữa nhà máy điện hạt nhân của họ.
Các vấn đề về năng lượng hạt nhân ở Pháp cũng liên quan đến sự phụ thuộc quá mức vào các lò phản ứng làm mát một lần, lấy nước từ sông và sau đó trả lại gần như toàn bộ vào dòng sông.
Nhân tiện, ở Nga trong hơn 15 năm, Bộ luật nguồn nước đã cấm sử dụng phương pháp làm mát dòng chảy trực tiếp của các nhà máy điện hạt nhân.
Vì vậy, tất cả các tổ máy điện hạt nhân mới được xây dựng trong thời gian này đều được xây dựng với ‘tháp giải nhiệt’ để làm mát nước lò phản ứng.
Ngay cả NPP-2 Leningrad, nằm trên bờ Vịnh Phần Lan, cũng sử dụng tháp giải nhiệt.
Trong đợt nắng nóng mùa hè năm ngoái, một số nhà máy điện hạt nhân của Pháp đã phải ngừng hoạt động vì nhiệt độ nước thải ra sông vượt quá tiêu chuẩn môi trường.
Các vấn đề hạt nhân vì hòa bình của Pháp càng trở nên trầm trọng hơn vào tháng 1 năm 2022 do quyết định của Macron buộc EDF phải bán điện với ‘giá lỗ’ trong nỗ lực đảm bảo sự ủng hộ của đông đảo người dân cho cuộc bầu cử tổng thống.
Toàn bộ vấn đề rắc rối này làm dấy lên nghi ngờ về kế hoạch đầy tham vọng của Macron nhằm vực dậy ngành năng lượng hạt nhân của Pháp.
Các phương tiện truyền thông Pháp không viết một lời nào về kế hoạch “tiết kiệm nước” của Macron được thực hiện như thế nào.
