Tác giả: Zuhair Hamdani
Ngày 22/11/1963 là một bước ngoặt trong lịch sử nước Mỹ, khi tổng thống John F. Kennedy bị ám sát trước sự chứng kiến của mọi người.
Có lẽ ngày 13/7 năm 2024 sẽ đánh dấu một ‘vết sẹo’ nữa trong ký ức lịch sử nước Mỹ, nếu ứng cử viên tổng thống và cựu tổng thống Donald Trump không thể sống sót sau phát súng của Thomas Crookes.
Nó không chỉ nói về một vụ ám sát có chủ đích, mặc dù hoàn cảnh có khác nhau. Các nhà phân tích chỉ ra rằng, bối cảnh chính trị Mỹ trong cả 2 trường hợp đều bị cản trở bởi nhiều yếu tố bất ổn và bất đồng mà nền dân chủ Mỹ và các thể chế của nó không thể giải quyết, và điều này đã biểu hiện sâu sắc hơn trong những năm gần đây.
Trong vụ ám sát Kennedy, vẫn còn nhiều nghi vấn về vụ việc đã chính thức khép lại. Chính chàng trai trẻ Lee Harvey Oswald (24 tuổi), người sau đó bị giết chết trong đồn cảnh sát một cách đầy bí ẩn, nhưng hoàn cảnh và động cơ vẫn là vấn đề gây tranh cãi và mảnh đất màu mỡ cho các thuyết âm mưu.
Trong âm mưu ám sát ứng cử viên tổng thống Donald Trump, chàng trai trẻ Thomas Matthew Crooks (20 tuổi) lại là người bắn, những viên đạn khiến cựu tổng thống sống sót một cách kỳ diệu trong khi hoàn cảnh ám sát vẫn chưa rõ ràng. Dường như có nhiều động cơ và lý do giống nhau một phần, nhưng chúng mang nặng các khía cạnh kinh tế và chính trị.
Trong vụ ám sát John F. Kennedy, vị tổng thống trẻ của nước Mỹ (46 tuổi) là hiện thân mạnh mẽ cho sự hồi sinh của giấc mơ Mỹ và sức sống của xã hội, và các thể chế của nó vào thời điểm đó, cũng như của khát vọng và tự do, những dự án và chương trình táo bạo có thể không được ‘chính phủ ngầm’ đánh giá cao. Trong trường hợp của Donald Trump (78 tuổi), người đàn ông này được xem là nguồn gây tranh cãi và bất đồng trong xã hội Mỹ, cử tri và giới thượng lưu.
Sự phân cực và sự không chắc chắn
Nhiều nhà phân tích cho rằng tình trạng phân cực, chia rẽ chính trị đang ngày càng sâu sắc theo chiều hướng chưa từng có ở Mỹ, thể hiện rõ ở sự cạnh tranh gay gắt giữa hai ứng cử viên Joe Biden và Donald Trump trong chiến dịch tranh cử với những công cụ, hình thức chưa phù hợp – có nhiều hành vi vu khống và xúc phạm.
Hoàn cảnh của chiến dịch này và những chiến dịch trước đó đã củng cố nỗi lo sợ của người Mỹ về việc mở rộng bạo lực và xuất hiện tình trạng bất ổn tiềm ẩn, điều mà xã hội Mỹ đã chuẩn bị sẵn sàng, và có lẽ những viên đạn của Thomas Crooke là một trong những biểu hiện của nó.
Động cơ của chàng trai trẻ Thomas Crooks trong nỗ lực ám sát Donald Trump không được tiết lộ và các báo cáo cho rằng anh ta là “con sói đơn độc”. Theo George Friedman, tình trạng bất ổn trong tâm hồn người Mỹ, đặc biệt là giới trẻ, và những rạn nứt ngày càng lan rộng trong xã hội Mỹ, những cuộc khủng hoảng về xã hội, kinh tế, văn hóa và tôn giáo bắt đầu ảnh hưởng đến người Mỹ.
Friedman – nhà nghiên cứu về các vấn đề chiến lược và giám đốc trang web ‘Geopolitical Futures’ – tin rằng các vấn đề về đạo đức, tôn giáo và văn hóa đang chia rẽ nước Mỹ, đồng thời lưu ý rằng cuộc khủng hoảng mà Washington phải đối mặt ngày càng tồi tệ theo thời gian và đã biến thành một cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị.
Friedman, cựu chủ tịch Viện Stratford, nói thêm: “Mặc dù mọi tổng thống mới đều cố gắng lấp đầy tâm hồn người dân bằng niềm hy vọng, nhưng điều duy nhất có thể nói vào thời điểm hiện tại là Hợp chủng quốc Hoa Kỳ đang hướng tới thất bại”.
Giấc mơ Mỹ tan vỡ
Các nhà quan sát và phân tích chỉ ra rằng, sự có mặt của hai ứng cử viên tổng thống, một người đã ngoài 80 và người kia đang đến gần tuổi 80, thể hiện sự suy giảm về giấc mơ Mỹ về sức sống, sự linh hoạt và tính hấp dẫn của xã hội Mỹ.
Người Mỹ đang theo dõi 2 ứng cử viên ‘gặp phải’ những vấn đề nghiêm trọng về sức khỏe và tâm lý. Tổng thống Biden (81 tuổi) đặt ra nhiều nghi ngờ về sức khỏe và khả năng tinh thần của ông dựa trên những sai lầm lặp đi lặp lại – mong đợi rằng Biden sẽ không hoàn thành nhiệm kỳ tổng thống của mình trong bối cảnh ngày càng có nhiều lời kêu gọi ông rút khỏi cuộc đua tổng thống.
Trong trường hợp của ứng cử viên Đảng Cộng hòa Donald Trump (78 tuổi), ông cũng đã gần 80 tuổi và bị xem là “người theo chủ nghĩa vô chính phủ và dân túy”, trong đó có những nghi ngờ tương tự về khả năng quản lý nhà nước của ông ta.
Người Mỹ lo ngại rằng tình trạng sức khỏe, pháp lý và tâm lý của các ứng cử viên tổng thống và sự xung đột giữa hai đảng Dân chủ và Cộng hòa có thể dẫn đến sự xói mòn cấu trúc dân chủ Mỹ.
Họ cũng lo ngại rằng những khác biệt sẽ dẫn đến những ảnh hưởng tiêu cực đến uy tín của chính phủ Mỹ trên trường quốc tế, những dấu hiệu của nó đã bắt đầu xuất hiện ở nhiều nơi.
Người Mỹ đang theo dõi cuộc cạnh tranh giữa hai đảng lớn, vốn gần như độc chiếm quyền lực chính trị, đã biến thành sự thù địch rõ ràng như thế nào, và các diễn ngôn phê phán và bình tĩnh đã suy giảm như thế nào, nhường chỗ cho các chiến dịch chính trị và truyền thông với những cáo buộc nguy hiểm và đặt câu hỏi về lòng trung thành.
Trong bối cảnh đó, tạp chí Ngoại giao chỉ ra rằng, nước Mỹ đang trong tình trạng suy thoái liên tục và chia rẽ chính trị, xã hội này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng rối ren, hỗn loạn nội bộ, đồng thời cản trở công việc của các cơ quan hành pháp, lập pháp và giám sát – tạo ra không gian bất ổn và làm tăng mức độ bạo lực.
Theo các nhà phân tích, đã có những dấu hiệu xói mòn trong trải nghiệm dân chủ cổ xưa của Mỹ, cũng như khả năng hấp thụ và giải quyết những khác biệt thông qua tương tác giữa nhiều thể chế, kể từ khi tổng thống Donald Trump bác bỏ kết quả cuộc bầu cử năm 2020 – mà ông đã thua Joe Biden – và sự kiện tiếp theo là vụ tấn công tòa nhà Điện Capitol (Quốc hội) vào ngày 6 tháng 1 năm 2021, đã làm sai lệch hoàn toàn hình ảnh về nền dân chủ Mỹ.
Mức độ bạo lực gia tăng và các vụ phân biệt chủng tộc xảy ra thường xuyên, có lẽ nổi bật nhất trong số đó là vụ sát hại công dân Mỹ George Floyd vào ngày 25 tháng 5 năm 2020 bởi cảnh sát Minneapolis và các cuộc biểu tình rầm rộ sau đó, cũng được thể hiện trong các cuộc biểu tình, lan rộng khắp các trường đại học Mỹ nhằm phản đối cuộc chiến của Israel ở Gaza với sự hỗ trợ của Mỹ.
Đã trở nên không chắc chắn về tương lai của giấc mơ Mỹ do giá cả và chi phí sinh hoạt tăng cao, khủng hoảng nợ nần, bất đồng chính trị trong việc giải quyết các vấn đề kinh tế và xã hội cấp bách, và các vụ kiện đòi ly khai, đặc biệt là ở các bang Texas và New Hampshire, điều mà trước đây Hoa Kỳ chưa từng chứng kiến.
Xem thêm: Nước Mỹ Đang Suy Thoái?
Các nhà phân tích chỉ ra rằng, những khác biệt rõ ràng về chính trị cũng như việc không giải quyết được các vấn đề và mâu thuẫn xã hội và kinh tế đã làm sâu sắc thêm những rạn nứt theo chiều dọc trong xã hội Mỹ ở cấp độ sắc tộc và văn hóa, đồng thời tình trạng phân cực hiện nay có nguy cơ vượt khỏi tầm kiểm soát và khả năng xảy ra các cuộc xung đột dân sự – xung đột ngày càng dễ xảy ra, phá vỡ sự gắn kết xã hội và đe dọa nền dân chủ Mỹ cũng như ảnh hưởng của Hoa Kỳ đối với thế giới.
Phát súng của Thomas Matthew Crooks nhắm vào ứng cử viên Donald Trump có chiều kích bắt đầu từ xu hướng tâm lý cá nhân và kết thúc bằng nhiều yếu tố thất vọng từ tình hình chính trị và kinh tế, trạng thái sợ hãi và bất ổn, cũng như sự gia tăng liều lượng bạo lực cho thấy rằng giấc mơ Mỹ đang bị xói mòn từ bên trong.
