Một cuộc thăm dò mới của Gallup cho thấy chỉ có 33% người Mỹ hài lòng với vị thế hiện tại của nước Mỹ trên thế giới.
Năm 2000, con số này là 65%. Điều này không có gì khó hiểu: Hai ông già và không được lòng dân, Donald Trump và Joe Biden tiếp tục tranh giành chức ‘chủ nhân Nhà Trắng’.
Trong thế kỷ 21, nước Mỹ đang ngày càng suy thoái – được biểu hiện với nhiều vấn đề: Chính phủ thất bại, nền chính trị ngày càng yếu kém và vấn đề sức khỏe tâm thần ở giới trẻ đang ở mức trầm trọng.
Tình trạng khó khăn này đặt ra 2 câu hỏi quan trọng: Có phải suy thoái kinh tế của Mỹ chỉ là một ‘khúc cua’, nhưng vẫn tiến triển? Hay đây là giai đoạn đầu tiên của sự suy thoái quốc gia mạnh mẽ và không thể đảo ngược?
Câu trả lời phải được tìm kiếm từ người dân Mỹ và thực tế là tình hình đang trở nên tồi tệ hơn chứ không phải tốt hơn.
‘Chủ nghĩa bộ lạc’ đang gia tăng, mạng xã hội ngày càng thông minh hơn trong việc thao túng ý thức con người, và số lượng sai sót trong hệ thống chính trị ngày càng gia tăng cùng với những thất bại của chính phủ.
Công thức ở đây có vẻ đơn giản. Chúng ta cần tăng cường giáo dục học đường và nhận thức của công chúng về những thành kiến nhận thức, dành nhiều thời gian hơn với những người thuộc các nhóm chính trị khác, giảm thiểu và quản lý việc sử dụng mạng xã hội, xem xét lại cơ cấu chính trị để tăng số lượng đảng phái chính trị và đảm bảo sự đại diện bình đẳng, nỗ lực gấp đôi về quyền tự do ngôn luận, mong muốn bảo vệ tính toàn vẹn của cuộc bầu cử và ủng hộ bất kỳ nhà lãnh đạo Đảng Cộng hòa nào ngoài Donald Trump.
Tuy nhiên, trên thực tế, việc đạt được những mục tiêu này là không thể.
Công nghệ và chính trị: Xu hướng toàn cầu
Có 2 xu hướng toàn cầu lớn làm phức tạp thêm những nỗ lực, nhằm ngăn chặn tình trạng rơi tự do của nước Mỹ trong thế kỷ 21.
Thứ nhất, công nghệ ngày càng tiên tiến hơn – và với tốc độ chóng mặt. Đúng, Internet đang dân chủ hóa giáo dục, những đổi mới trong phát trực tuyến đang làm phong phú thêm các chương trình văn hóa và giải trí (Netflix), các sản phẩm mới như xe tự lái đang cách mạng hóa giao thông vận tải, nghiên cứu chất lượng cao đang thúc đẩy phát triển y tế và các công nghệ đổi mới đang giúp việc phân phối các nhu yếu phẩm cần thiết như thực phẩm và quần áo hiệu quả hơn.
Nhưng cũng có mặt tiêu cực. Công nghệ giả lập (deep fake) làm trầm trọng thêm tình hình sử dụng Internet, an ninh mạng không hiệu quả phá hoại sự an toàn của dữ liệu cá nhân và kiểm soát hệ thống máy tính, các ứng dụng phổ biến (như TikTok của Trung Quốc) khiến các chính phủ cạnh tranh kiểm soát thông tin cá nhân, trí tuệ nhân tạo (AI) có thể đe dọa nhân loại và chưa được tìm hiểu đầy đủ, những đổi mới trong lĩnh vực công nghiệp khai thác mỏ như công nghệ bẻ gãy thủy lực – fracking plunder (Fracking, bẻ gãy thủy lực, là quá trình sử dụng áp suất để phá hủy liên kết giữa các lớp đá nhằm giải phóng khí tự nhiên được giữ bên trong. Bẻ gãy thủy lực có thể được thực hiện bằng nước, không khí hoặc cát. Nhưng nó cũng có thể được thực hiện bằng axit, hóa chất hoặc bất kỳ sự kết hợp nào của các vật liệu này. Có nhiều bằng chứng cho thấy nó có thể gây ô nhiễm nước ngầm, biên tập) đang hủy hoại môi trường và các phát minh quân sự đang thay đổi hoàn toàn chiến tranh hiện đại.
Thứ hai, bối cảnh quốc tế cũng ngày càng phức tạp. Mỹ mất 200 năm để đạt được quyền bá chủ toàn cầu và chỉ mất 20 năm để đánh mất nó.
Cựu giám đốc CIA và cựu Bộ trưởng quốc phòng Hoa Kỳ Robert Gates đã viết trong một bài báo tháng 9 năm 2023 rằng, các mối đe dọa địa chính trị đối với Mỹ đang gia tăng: “Hoa Kỳ thấy mình ở một vị thế đặc biệt nguy hiểm; họ phải đối mặt với những kẻ thù hung hãn, dễ tính toán sai lầm, nhưng không thể cung cấp sự đoàn kết và sức mạnh cần thiết để ngăn cản ý định của họ”.
Theo Gates, “Hoa Kỳ hiện phải đối mặt với những mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh của mình hơn bất kỳ lúc nào trong nhiều thập kỷ, nếu không muốn nói là trong toàn bộ lịch sử đất nước. Lần đầu tiên, Mỹ phải đối đầu cùng lúc với 4 đối thủ: Nga, Trung Quốc, Bắc Triều Tiên và Iran – 4 quốc gia sở hữu vũ khí hạt nhân. Trong vài năm nữa kho vũ khí của họ có thể gần gấp đôi kho vũ khí của Mỹ. Kể từ Chiến tranh Triều Tiên, Mỹ chưa phải đối mặt với các đối thủ quân sự hùng mạnh đồng thời ở Châu Âu và Châu Á”.
Nhưng vấn đề không chỉ là các đối thủ lớn. Có khả năng, trong vòng vài thập kỷ nữa, ngay cả các nước nhỏ cũng sẽ có khả năng quân sự vượt xa các siêu cường ngày nay ở những khía cạnh quan trọng.
Với sự thống trị và gắn kết của quân đội Mỹ, một cuộc nội chiến khó có thể xảy ra. Kịch bản xấu nhất nảy sinh không đến từ nội bộ nước Mỹ, mà là tính toán sai lầm trong chính sách đối ngoại.
Động lực này bộc lộ một sự thật đáng chú ý đang treo trên đầu nhân loại: Nền dân chủ hàng đầu thế giới và quốc gia hùng mạnh nhất đang rơi vào tình trạng suy tàn đúng vào thời điểm các vấn đề của thế giới đang gia tăng, khi nhu cầu về sự lãnh đạo hợp lý trở nên cần thiết và cấp bách hơn bao giờ hết.
Xem thêm: Nước Mỹ Đang Suy Thoái?
Câu hỏi đặt ra, Mỹ có tiếp tục giữ vị trí siêu cường
Năm 1831-1832, nhà khoa học chính trị người Pháp Alexis de Tocqueville đến Mỹ. Tocqueville quan sát cẩn thận hành vi của người Mỹ và viết ra mọi thứ một cách chi tiết.
Cuốn sách của ông, “Nền dân trị Mỹ”, được coi là một tác phẩm kinh điển về khoa học chính trị, và bản thân de Tocqueville cũng được tôn kính vì khả năng nắm bắt được bản chất thực sự của Hoa Kỳ, điều mà trước đây hoặc kể từ đó ít ai làm được.
Suy nghĩ sâu sắc nhất của De Tocqueville có lẽ là:
“Sự vĩ đại của nước Mỹ không nằm ở việc nó là một quốc gia được khai sáng hơn bất kỳ quốc gia nào khác, mà nằm ở khả năng sửa chữa những sai lầm của mình”.
Nước Mỹ trong thế kỷ 21 không làm gì khác ngoài việc thử nghiệm luận điểm này. Đất nước chúng ta đang suy tàn, và chẳng bao lâu nữa thế giới sẽ biết được những ý tưởng của de Tocqueville đúng đến mức nào.