Tobias Eckle, giáo sư y khoa chuyên ngành gây mê, Đại học Colorado

Tất cả các sinh vật sống trên trái đất, đều trải qua chu kỳ ngày đêm, 24 giờ. Chu kỳ này là lý do, tại sao con người nghỉ ngơi trong bóng tối vào ban đêm và hoạt động vào ban ngày.

Do đó, tất cả các chức năng của cơ thể con người cũng tuân theo nhịp điệu hàng ngày này, và thời gian thực hiện các hành vi như tập thể dục hoặc ăn uống có thể ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe của bạn.

Ví dụ, ăn vào ban đêm có thể dẫn đến tăng cân theo thời gian, vì trong khi lượng thức ăn ban ngày được sử dụng cho các hoạt động, thì, lượng thức ăn ‘ăn’ vào ban đêm sẽ dẫn đến tăng tích trữ chất béo, vì cơ thể mong muốn được nghỉ ngơi.

Thời điểm dùng thuốc cũng bị ảnh hưởng bởi nhịp sinh học. Nhiều mục tiêu thuốc trong cơ thể tuân theo chu kỳ 24 giờ. Điều này có nghĩa là các protein cụ thể mà thuốc được thiết kế để sửa đổi, có thể phản ứng khác nhau với thuốc trong khoảng thời gian 24 giờ.

Bởi vì cách cơ thể phản ứng với thuốc có thể khác nhau tùy thuộc vào việc dùng thuốc vào ban ngày hay ban đêm, nên việc dùng thuốc vào những thời điểm cụ thể có thể giúp tăng hiệu quả của thuốc và giảm tác dụng phụ không mong muốn.

Khi bác sĩ kê đơn thuốc cho người bệnh, họ hiếm khi xem xét thời điểm tốt nhất để dùng thuốc.

Có hai lý do chính cho sự giám sát đó. Đầu tiên, nhiều bác sĩ không biết rằng một số loại thuốc có tác dụng tốt hơn vào một thời điểm cụ thể trong ngày. Và thứ hai, hầu hết các loại thuốc chưa được nghiên cứu về những tác dụng khác nhau có thể xảy ra trong chu kỳ 24 giờ.

Vì vậy, bệnh nhân được hướng dẫn dùng hầu hết các loại thuốc vào buổi sáng hoặc buổi tối, chủ yếu để đảm bảo sự tuân thủ.

Phòng thí nghiệm của chúng tôi đã nghiên cứu liệu pháp thời gian, hay thời gian trong ngày ảnh hưởng như thế nào đến sự phát triển bệnh và hiệu quả điều trị trong nhiều năm.

Trong nghiên cứu được công bố gần đây, chúng tôi phát hiện ra rằng sử dụng một loại thuốc an thần cụ thể vào ban đêm có thể làm tăng nguy cơ tổn thương tim.

Xem thêm: Vì Sao Tên Thuốc Quá Dài Và Phức Tạp: Hiểu Cách Đặt Tên Thuốc

Cung cấp thuốc điều trị theo thời gian

Khái niệm trị liệu theo thời gian không phải là mới. Ví dụ, hơn 50 năm trước, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng, thuốc điều trị cholesterol, simvastatin có hiệu quả hơn trong việc giảm mức chất béo trung tính và cholesterol khi dùng vào ban đêm thay vì ban ngày.

Điều này là do men gan mà các loại thuốc này nhắm đến hoạt động mạnh hơn vào ban đêm. Do đó, Cục quản lý thực phẩm và dược phẩm (FDA) khuyến cáo nên dùng simvastatin vào buổi tối.

Tương tự, nghiên cứu vào những năm 1990 cho thấy việc tính đến thời gian trong ngày khi thực hiện hóa trị liệu kết hợp, có thể làm tăng hiệu quả và giảm độc tính điều trị cho bệnh nhân ung thư đại trực tràng. Điều này là do các tế bào ung thư phân chia với tốc độ khác nhau trong ngày. Tốc độ cơ thể chuyển hóa thuốc cũng thay đổi trong chu kỳ 24 giờ.

Các ví dụ khác bao gồm thuốc trị trào ngược axit không kê đơn omeprazole và thuốc cao huyết áp, có tác dụng tốt nhất khi dùng trước khi đi ngủ hoặc vào buổi tối.

Nhiều yếu tố có thể ảnh hưởng đến hiệu quả của thuốc đối với mỗi người.

Uống thuốc không đúng lúc thậm chí có thể gây hại. Tôi và các đồng nghiệp tự hỏi liệu midazolam, loại thuốc an thần phổ biến nhất được sử dụng trong phẫu thuật trên toàn thế giới, có thể can thiệp vào ‘đồng hồ’ bên trong, bảo vệ tim vào ban đêm hay không.

Hiện tại, không có hướng dẫn nào về thời điểm nên dùng midazolam.

Khi phân tích dữ liệu từ 50 tổ chức y tế về tình trạng tổn thương tim trong quá trình phẫu thuật từ năm 2014 đến năm 2019, chúng tôi nhận thấy rằng dùng midazolam trong các ca phẫu thuật qua đêm có thể làm tăng tỷ lệ tổn thương tim ở bệnh nhân khỏe mạnh lên hơn 3 lần.

Xem thêm: Thuốc Và Liệu Pháp Trị Liệu Tâm Lý: Trong Điều Trị Bệnh Tinh Thần?

Vấn đề thời gian

Cần nhiều nghiên cứu hơn trong việc xác định thời điểm tốt nhất để thực hiện phương pháp điều trị cho các bệnh khác nhau.

Việc tính đến thời gian trong ngày có thể yêu cầu điều chỉnh lại một số loại thuốc có tác dụng kéo dài hơn 24 giờ trong cơ thể.

Tính đến năm 2019, FDA đã đưa ra khuyến nghị chỉ nên dùng 4 trong số 50 loại thuốc được kê đơn nhiều nhất hiện nay vào một thời điểm cụ thể trong ngày.

Xem xét rằng 10 loại thuốc có doanh thu cao nhất ở Hoa Kỳ chỉ giúp ích từ 1 trên 25 đến 1 trên 4 số người dùng chúng, tôi tin rằng việc tính đến thời điểm dùng thuốc có thể giúp điều trị hiệu quả hơn, và giúp được nhiều người hơn trên toàn thế giới.

Nguồn: Tobias Eckle – theconversation.com – Úc

Xem thêm: Thuốc Được Tạo Ra Như Thế Nào, Quá Trình Phát Triển Một Loại Thuốc?