Tác giả: Helen Parish, giáo sư lịch sử, Đại học Reading
Tại sao tháng 2 có ít ngày nhất? Tại sao tháng 2 không có 30 hoặc 31 ngày như các tháng còn lại?
Lý do tháng 2 ngắn hơn các tháng khác bắt nguồn từ lịch sử đo lường và phân chia năm của chúng ta.
Chúng ta biết rằng Trái Đất mất 365 ngày 5 giờ 48 phút và 45 giây (thường được làm tròn 365 và 1/4 ngày, biên tập) để quay quanh Mặt Trời. Việc chia những ngày đó thành 12 tháng là phát minh của con người để đo thời gian. Nhưng không phải lúc nào cũng chia theo cách đó.
Trong lịch La Mã cổ đại đầu tiên (khoảng năm 700 trước công nguyên) còn sót lại, có 10 tháng. Lịch được định hình theo năm nông nghiệp, do đó bắt đầu vào mùa xuân với tháng 3 và kết thúc 304 ngày sau đó vào tháng 12. Không có công việc nào được thực hiện trên các cánh đồng trong 2 tháng mùa đông, và những ngày còn lại trong năm đơn giản là không được tính vào lịch.
Vào năm 731 trước công nguyên, Numa Pompilius, vị vua thứ 2 của Rome, đã quyết định sắp xếp lịch theo các pha của mặt trăng. Có 12 chu kỳ của mặt trăng mỗi năm, vì vậy lịch được chia thành 12 tháng. Tháng 1 và tháng 2 được thêm vào và năm dương lịch mới kéo dài 355 ngày.
Người La Mã tin rằng số chẵn là không may mắn, vì vậy độ dài của các tháng trong lịch của Pompilius xen kẽ giữa 29 hoặc 31 ngày. Tuy nhiên, độ dài của năm dương lịch có nghĩa là tháng cuối cùng – tháng 2 – chỉ còn lại 28 ngày.
Ở Rome, tháng 2 gắn liền với các nghi lễ thanh tẩy, hay februum – do đó mà tháng này có tên như vậy. Trong lễ hội Lupercalia, các nghi lễ thanh tẩy diễn ra để chuẩn bị ‘các tòa nhà và con người’ cho các bữa tiệc và nghi thức hiến tế của lễ hội. Trong lễ hội Feralia, thức ăn và quà tặng được mang đến các nghĩa trang để tôn vinh người chết và giữ cho họ được hạnh phúc để họ không sống lại và ám ảnh người sống.
Tuy nhiên, một năm dương lịch kéo dài 355 ngày lại tạo ra những vấn đề riêng. Bởi vì Trái Đất mất nhiều thời gian hơn để quay quanh Mặt Trời, khi năm tháng trôi qua, các tháng và các mùa bắt đầu mất cân bằng. Vì vậy, một tháng bổ sung có tên là Mercedonius đã được thêm vào lịch trước khi bắt đầu tháng 3.
Mercedonius không được sử dụng hằng năm. Nó được thêm vào bất cứ khi nào cần phải sắp xếp lại các tháng và các mùa. Nó có 27 hoặc 28 ngày, tạo ra một năm kéo dài 377 hoặc 378 ngày.
Nhưng điều này đã gây ra hậu quả đáng tiếc cho tháng 2. Mercedonius bắt đầu vào ngày 24 tháng 2, cắt giảm 4 ngày từ ‘một tháng vốn đã là tháng ngắn nhất trong lịch’. Và mặc dù Mercedonius giúp liên kết các tháng với các mùa, việc sử dụng nó lại không thể đoán trước được. Những người sống xa Rome có thể không nhận ra rằng tháng bổ sung đã được thêm vào lịch.
Xem thêm: Tại sao là 4 mùa trong năm, mà không phải 3 hay 5 mùa?
Một cuốn lịch khác
Một loại lịch mới khác đã cố gắng khắc phục vấn đề này. Trong Lịch Julian, được đặt theo tên của Julius Caesar và có niên đại từ năm 45 trước công nguyên, một năm kéo dài 365 ngày.
Không có ngày nào trong số 10 ngày bổ sung thêm vào tháng 2. Có 12 tháng, mỗi tháng có cùng độ dài như trong lịch của chúng ta. Để giữ cho lịch chính xác, một ngày thêm vào tháng 2 cứ 4 năm một lần – có 1 năm nhuận.
Tuy nhiên, một ngày thêm vào sau mỗi 4 năm thực sự là quá nhiều để điều chỉnh sự khác biệt giữa ‘một năm 365 ngày’ và ‘365 ngày 6 giờ 9 phút’ mà Trái đất quay quanh Mặt trời. Vào giữa thế kỷ 16, Lịch Julian đã không khớp với các mùa và chu kỳ của năm lên đến (khoảng) 10 ngày.
Điều này dẫn đến việc tạo ra một loại lịch khác. Lịch Gregory được giới thiệu vào năm 1582, được đặt theo tên của Giáo hoàng Gregory XIII, và vẫn được sử dụng cho đến ngày nay.
Trong Lịch Gregory, không có năm của thế kỷ nào có thể là năm nhuận, trừ khi nó chia hết cho 400 – vì vậy năm 2000 là năm nhuận, với một ngày thêm vào tháng 2, nhưng không phải năm 1900. Điều này ngăn ngừa các vấn đề do Lịch Julian gây ra.
Nghe có vẻ đơn giản, nhưng lỗi 10 ngày trong Lịch Julian vẫn cần phải được sửa. Vào năm 1582, 10 ngày đã bị loại khỏi lịch ở các quốc gia áp dụng Lịch Gregory. Điều này có nghĩa là ngày ‘sau ngày 4 tháng 10’ là ngày 15 tháng 10 – và những ngày ở giữa không bao giờ tồn tại.
