Tác giả: James B. Kaler, cựu giáo sư về thiên văn học, Đại học Illinois tại Urbana-Champaign
Tôi sinh ra là một Ma Kết (xin đừng phán xét tôi), nhưng mặt trời lại ở giữa cung Nhân Mã khi tôi sinh ra.
Là một giáo sư danh dự về thiên văn học, tôi thường được hỏi về sự khác biệt giữa chiêm tinh học và thiên văn học. Thực hành chiêm tinh, dự đoán số phận và vận may của một người dựa trên vị trí của mặt trời, mặt trăng, các vì sao và các hành tinh, đã có từ thời cổ đại.
Nó được ‘trộn lẫn’ với thiên văn học thời đó – trên thực tế, nhiều nhà thiên văn học thời xưa đã thực hiện những quan sát khoa học có giá trị cho đến tận ngày nay.
Nhưng một khi Copernicus, Kepler và Galileo nhận ra rằng, các hành tinh quay quanh mặt trời chứ không phải trái đất, và Newton phát hiện ra các quy luật vật lý đằng sau ‘hành vi’ của chúng, thì chiêm tinh học và thiên văn học đã tách ra thành 2 lĩnh vực riêng biệt.
Thiên văn học hiện đang mâu thuẫn với một trong những nguyên tắc cơ bản trong chiêm tinh học – ngày của các cung hoàng đạo.
Các chòm sao hoàng đạo
Trong suốt 1 năm, mặt trời dường như đi qua một ‘vành đai bầu trời’ chứa 12 chòm sao (nhóm sao cổ xưa). Chúng được gọi chung là cung hoàng đạo và bao gồm hầu hết các hình động vật, như cừu đực (Bạch Dương), cua (Cự Giải) và sư tử (Sư Tử).
Nhiều người cảm thấy thất vọng khi các chòm sao hiếm khi trông giống như những gì chúng đại diện. Các chòm sao (cung hoàng đạo) chỉ là sự phân tán ngẫu nhiên của các ngôi sao? Dấu hiệu cung hoàng đạo là đại diện, không phải để miêu tả.
Mặc dù các chòm sao của cung hoàng đạo, xuất hiện từ thời văn minh Lưỡng Hà (Mesopotamia) hoặc trước đó, nhưng chúng chỉ là một ví dụ về những chòm sao được tạo ra bởi các nền văn hóa khác nhau trên thế giới, tất cả đều có những quan niệm riêng, thường rất khác nhau, về cách ‘các bầu trời’ được xây dựng.
Ví dụ, người Inca đã tạo ra các chòm sao, không phải từ các ngôi sao mà từ các mảng tối trong dải ngân hà.
Số lượng các chòm sao trong cung hoàng đạo phương tây bắt nguồn từ các chu kỳ của mặt trăng. Mặt trăng quay quanh trái đất 12,4 lần một năm.
Nói một cách đại khái, mặt trời xuất hiện trên một chòm sao khác nhau vào mỗi lần trăng non, các ngôi sao tạo thành một ‘phông nền’ xa xôi đối với mặt trời.
Mặc dù không thể nhìn thấy các ngôi sao vào ban ngày, nhưng bạn có thể biết mặt trời ở chòm sao nào bằng cách nhìn vào bầu trời ban đêm. Ở đó bạn sẽ thấy chòm sao đối diện.
Chiêm tinh học gợi ý rằng, mỗi cung hoàng đạo nằm gọn trong một góc 30 độ của bầu trời – nhân với 12 sẽ có tổng là 360 độ.
Trên thực tế, đây không phải là trường hợp tổng quát, vì các chòm sao khác nhau rất nhiều về hình dạng và kích thước.
Ví dụ, mặt trời đi qua chòm sao Bọ Cạp (Scorpio) chỉ trong 5 ngày, nhưng phải mất 38 ngày để đi qua chòm sao Kim Ngưu (Taurus). Đây là một trong những lý do, khiến các ‘dấu hiệu chiêm tinh’ không ‘thẳng hàng’ với các chòm sao của cung hoàng đạo.
Xem thêm: Hiểu Về Cung Hoàng Đạo: Xà Phu – Cung Hoàng Đạo Thứ 13
Tuế sai của điểm phân
Tuy nhiên, lý do chính khiến các dấu hiệu chiêm tinh không ‘thẳng hàng’ với cung hoàng đạo là do sự dao động trong trục quay của trái đất, được gọi là tuế sai. Do quá trình quay của nó, trái đất hơi ‘phình ra’ ở đường xích đạo, giống như cách váy của một vận động viên trượt băng xòe ra khi cô ấy quay.
Lực hấp dẫn của mặt trăng và mặt trời ‘kéo theo’ chỗ phình ra, khiến trái đất lắc lư như một cái đỉnh. Sự lắc lư làm cho trục của trái đất, là đường trung tâm mà nó quay xung quanh, xoay theo một vòng tròn chậm, trong suốt 25.800 năm.
Trái đất lắc lư làm cho ngày của các cung hoàng đạo thay đổi, so với những ngày được thiết lập từ thời cổ đại.
Chuyển động này làm thay đổi góc nhìn của cung hoàng đạo từ trái đất, làm cho các chòm sao dường như trượt về phía đông, khoảng 1 độ trong suốt cuộc đời con người. Mặc dù chậm, tuế sai được Hipparchus ‘của Nicaea’ phát hiện bằng mắt thường vào khoảng năm 150 trước công nguyên.
Vào thời cổ đại, xuân phân – hay ngày đầu tiên của mùa xuân – là ở cung Bạch Dương.
Do tuế sai, nó di chuyển vào Song Ngư vào khoảng năm 100 trước công nguyên, hiện tại nó đang và sẽ tồn tại cho đến năm 2700 sau công nguyên, khi nó di chuyển vào Bảo Bình. Trong suốt 25.800 năm, cuối cùng nó sẽ quay trở lại cung Bạch Dương (Aries) và chu kỳ sẽ bắt đầu lại.
| Cung hoàng đạo | Khoảng ngày sinh | |
| Virgo | Xử Nữ | 17 tháng 9 – 31 tháng 10 |
| Taurus | Kim Ngưu | 15 tháng 5 – 20 tháng 6 |
| Scorpio* | Thiên Yết | 25 tháng 11 – 17 tháng 12 |
| Sagittarius | Nhân Mã | 18 tháng 12 – 19 tháng 1 |
| Pisces | Song Ngư | 12 tháng 3 – 18 tháng 4 |
| Libra | Thiên Bình | 1 tháng 11 – 24 tháng 11 |
| Leo | Sư Tử | 11 tháng 8 – 16 tháng 9 |
| Gemini | Song Tử | 21 tháng 6 – 20 tháng 7 |
| Capricorn | Ma Kết | 20 tháng 1 – 16 tháng 2 |
| Cancer | Cự Giải | 21 tháng 7– 10 tháng 8 |
| Aries | Bạch Dương | 19 tháng 4 – 14 tháng 5 |
| Aquarius | Bảo Bình | 17 tháng 2 – 11 tháng 3 |
(*) Scorpio được kết hợp ở đây với chòm sao Ophiuchus (Xà Phu) mà mặt trời đi qua trong khoảng thời gian từ ngày 30 tháng 11 đến ngày 17 tháng 12 (tuy nhiên, Xà Phu không phải là một phần của cung hoàng đạo)
Là một ‘trò chơi’, chiêm tinh học và những dự đoán về số phận và tính cách của con người có thể rất thú vị. Tuy nhiên chủ đề này không có cơ sở khoa học.
Chiêm tinh học hướng sự chú ý ra khỏi những ảnh hưởng rất thực tế của các hành tinh, chủ yếu là tác động hấp dẫn của chúng lên nhau, gây ra những thay đổi thực sự về hình dạng, kích thước và độ nghiêng quỹ đạo của chúng.
Trên trái đất, những thay đổi như vậy có khả năng gây ra kỷ băng hà trong quá khứ. Sự va chạm trực tiếp giữa trái đất và các thiên thể có thể gây ra những thay đổi rất nhanh, chẳng hạn như tác động của một tiểu hành tinh ngoài khơi bán đảo Yucatan 66 triệu năm trước, đã gây ra những tác động toàn cầu, bao gồm sự biến mất của khủng long và sự trỗi dậy của động vật có vú.
Các nghiên cứu thiên văn cuối cùng sẽ cho phép dự đoán các sự kiện như vậy, trong khi các dự đoán chiêm tinh sẽ chẳng đưa bạn đến đâu cả.
