Cái chết của tổng thư ký Hezbollah, Hassan Nasrallah, trong một cuộc không kích của Israel tại Beirut vào ngày 27 tháng 9 năm 2024 đã khiến Hezbollah mất đi người lãnh đạo vào thời điểm quan trọng.
Hai ngày trước đó, trong một bài phát biểu được phát sóng trên toàn thế giới, người đứng đầu bộ chỉ huy phía bắc của Lực lượng phòng vệ Israel (IDF), trung tướng Herzi Halevi, đã yêu cầu binh lính của mình chuẩn bị cho một cuộc xâm lược trên bộ vào Lebanon có thể xảy ra.
Có mọi lý do để tin rằng, cuộc không kích hôm thứ sáu, nhắm vào tòa nhà trụ sở của Hezbollah ở vùng ngoại ô phía nam Beirut của Dahiyeh, là để chuẩn bị cho một cuộc xâm nhập có thể xảy ra. Nó diễn ra sau nhiều ngày không kích mà Israel tuyên bố đã loại bỏ phần lớn lãnh đạo cấp cao của Hezbollah.
Halevi nói với quân đội của mình vào ngày 25 tháng 9 rằng họ sẽ “tiến vào, tiêu diệt kẻ thù ở đó và phá hủy hoàn toàn” cơ sở hạ tầng của Hezbollah. Vì Hezbollah đã gắn với người dân Lebanon, chiến lược này hứa hẹn dẫn đến cái chết của nhiều thường dân vô tội.
Từ năm 2006, cả Hezbollah và IDF đều tìm cách tránh đối đầu trực tiếp. Trong nhiều năm, họ đã chơi trò ăn miếng trả miếng, một cách tính tương xứng, để ngăn chặn một cuộc chiến tranh toàn diện.
Mặc dù các cuộc tấn công khủng khiếp vào Israel ngày 7 tháng 10 năm 2024 của Hamas đã làm sự tái diễn các cuộc giao tranh, cho đến tuần trước cả hai bên đều kêu gọi kiềm chế.
Điều gì đã thay đổi?
Một cuộc xâm lược trên bộ vào Lebanon có phải là điều không thể tránh khỏi không? Và nếu vậy, điều đó có ý nghĩa gì đối với Hezbollah và Lebanon?
Israel đã nhiều lần thực hiện cuộc phiêu lưu quân sự ở Lebanon, nhưng nó chỉ giúp đối thủ của họ mạnh hơn về lâu dài. Việc ‘phá hủy’ Tổ chức giải phóng Palestine (PLO) không ngăn cản được sự xuất hiện của Hamas – thực tế, nó đã góp phần tạo ra Hamas.
Tương tự như vậy, việc Israel ‘truy sát’ PLO ở miền nam Lebanon đã kích hoạt sự thành lập của Hezbollah. Mặc dù đã có 5 cuộc xâm lược Lebanon kể từ năm 1978, Israel đã chứng tỏ rằng, họ không có khả năng chiếm đóng thành công, ngay cả một phần đất nhỏ nhất của Lebanon.
Trong khi cả 2 bên đã chuẩn bị cho một cuộc xung đột mới trong nhiều năm, ngòi nổ cho sự leo thang bắt đầu vào ngày 18 tháng 9 năm 2024, khi Israel giáng một đòn đau đớn, bằng cách kích nổ hàng nghìn máy nhắn tin và thiết bị di động của các thành viên Hezbollah, khiến ít nhất 32 người thiệt mạng và hàng nghìn người bị thương.
Cuộc ‘tấn công công nghệ’ này đã được Israel chuẩn bị và thực hiện trong nhiều năm. Nó có thể được mô tả như một chiến lược tuyệt vời để vô hiệu hóa kẻ thù.
Tại thời điểm này, dường như Hezbollah bắt đầu nghi ngờ về các máy nhắn tin và thiết bị di động, vì vậy IDF phải hành động hoặc mất đi ‘sự bất ngờ’. Điều này cho thấy các cân nhắc về hoạt động đang được ưu tiên hơn các cân nhắc về chiến lược và chính trị, mà nghiên cứu cho thấy hiếm khi là một ý tưởng hay.
Tuy nhiên, những cuộc tấn công này được cho là đã làm tê liệt bộ chỉ huy của Hezbollah trong ngắn hạn và tiếp thêm sức mạnh cho ban lãnh đạo của IDF.
Vào ngày 18 tháng 9 năm 2024, bộ trưởng quốc phòng Israel, Yoav Gallant, đã nói với quân đội Israel: “Chúng ta đang ở giai đoạn đầu của một giai đoạn mới trong cuộc chiến – nó đòi hỏi lòng dũng cảm, quyết tâm và sự kiên trì”.
Mặc dù, không đề cập đến các thiết bị nổ, Gallant đã ca ngợi công việc của quân đội Israel và các cơ quan an ninh, ông ta cũng lưu ý, kết quả rất hoàn hảo.
Một chiến thuật được IDF sử dụng trong thời gian gần đây là chiến thuật đã được phát triển trong nhiều năm trên “Blue Line” – đường biên giới trên thực tế chia cắt Israel và Lebanon.
Được khuyến khích bởi sự thất bại của IDF trước Hezbollah – trong cuộc chiến tháng 7 năm 2006, các đặc vụ cấp cao của Hezbollah đã hoạt động tích cực và dễ thấy trên Blue Line, được IDF giám sát chặt chẽ.
Điều này cho phép IDF chụp ảnh, nhận dạng và theo dõi các nhà lãnh đạo cấp cao của Hezbollah, đó là lý do tại sao kể từ ngày 7 tháng 10 năm 2024, chúng ta đã chứng kiến một loạt vụ ám sát các chỉ huy chủ chốt của Hezbollah, bao gồm Ibrahim Aqeel, một chỉ huy của lực lượng tinh nhuệ Radwan của Hezbollah, và gần đây hơn là Mohammed Sarour ở Beirut, cũng như nhiều người khác.
IDF hiện tin rằng, họ đã khiến Hezbollah phải quỳ gối – hoặc ít nhất là quỳ gối một chân. Sự leo thang mà chúng ta đang chứng kiến hiện nay là do IDF đang tận dụng lợi thế của mình và áp dụng cùng một chiến lược như ở Gaza: Ném bom bất kỳ khu vực nào, mà họ tuyên bố là của Hezbollah.
Điều này đã gây ra hậu quả thảm khốc cho người dân Lebanon. Bộ y tế tuyên bố vào thứ sáu rằng, 1.540 người đã thiệt mạng kể từ ngày 8 tháng 10 năm 2023, với hàng ngàn thường dân vô tội bị thương. Hơn 70.000 thường dân được báo cáo đã đăng ký tại 533 nơi trú ẩn trên khắp Lebanon, với ước tính 1 triệu người đã phải rời bỏ nhà cửa.
Liệu Hezbollah có thể chống trả không?
Cái chết của Nasrallah đã khiến Hezbollah tạm thời mất đi người lãnh đạo, trong khi việc giết chết một số nhân vật cấp cao đã khiến Hezbollah mất đi những chỉ huy dày dạn kinh nghiệm, nhiều người trong số họ có kinh nghiệm chiến đấu gần đây ở Syria. Và việc ném bom miền nam Lebanon đang làm giảm nguồn cung cấp tên lửa và các loại vũ khí khác của Hezbollah.
Tuy nhiên, Israel không nên cho rằng, Hezbollah ‘đã hết thời’ hoặc đánh giá thấp nhóm này. Sức mạnh thực sự của Hezbollah luôn nằm ở khả năng hòa nhập vào dân chúng – và họ sẽ sẵn sàng bắt đầu một cuộc chiến tranh tiêu hao với chiến thuật đánh nhanh rút gọn, nếu IDF lại mắc sai lầm khi đưa quân vào chiến trường.
Thực tế là cả 5 cuộc xâm lược trước đó, Israel đều thất bại, đó nên là dấu hiệu cho thấy kết quả có thể lặp lại, những gì đã xảy ra trong giai đoạn từ năm 1982 đến năm 2006.
Hơn nữa, trong khi phản ứng của Iran đối với sự leo thang cho đến nay vẫn còn im lặng, thì họ khó có thể từ bỏ Hezbollah.
Một cuộc xung đột kéo dài, dai dẳng, cường độ thấp sẽ ủng hộ loại chiến thuật bất đối xứng được sử dụng bởi ‘trục kháng chiến’, bao gồm cả nước láng giềng của Lebanon, Syria.
Bằng cách ném bom và di dời người dân Lebanon, IDF muốn làm giảm tinh thần của Hezbollah. Hiện tại, họ đang phá hủy nhà riêng và các tòa nhà công cộng với lý do, chúng là kho đạn dược và vũ khí của Hezbollah.
Ở Lebanon, vấn đề Palestine luôn được xem là nguyên nhân chính gây ra cuộc nội chiến diễn ra từ năm 1975 đến năm 1990.
Do đó, IDF đang trông cậy vào việc người dân Lebanon chống lại Hezbollah, vì đã gây ra một cuộc chiến tranh mới chống lại họ sau các cuộc tấn công bằng tên lửa vào miền bắc Israel, thể hiện sự đoàn kết với Hamas kể từ cuộc tấn công ngày 7 tháng 10 năm 2024.
Nhưng, trong khi có nhiều người ở Lebanon không ủng hộ Hezbollah và các hoạt động của họ ở miền Nam Lebanon, IDF nên nhớ lại quá khứ.
Ngay cả khi tình cảm chống lại Hezbollah đang ở mức cao hiện nay, thì việc ném bom bừa bãi như chúng ta đang chứng kiến ở Lebanon sẽ không được người dân Lebanon tha thứ.
Điều đáng chú ý là vào năm 1982, khi IDF xâm lược miền nam Lebanon, một số người Lebanon đã chào đón họ bằng gạo và hoa – xem IDF là những người giải phóng họ khỏi PLO. Nhưng sự chào đón đó không kéo dài lâu.
Năm 2006, IDF đã áp dụng một chiến lược tương tự, nhắm vào các đoàn xe di tản dân sự và các khu nhà của Liên Hợp Quốc. Và một lần nữa, làn sóng dư luận nhanh chóng chuyển hướng ủng hộ “al-muqawimah” (lực lượng kháng chiến).
Mục tiêu của IDF là đẩy Hezbollah trở lại phía bắc sông Litani, buộc họ phải tuân thủ Nghị quyết 1701 của Liên Hợp Quốc và cho phép những người di tản ở miền bắc Israel trở về nhà của họ.
Nhưng Israel và IDF thật ngây thơ khi nghĩ rằng, một cuộc xâm lược hoặc một chiến dịch ném bom, bất kể thành công như thế nào trong ngắn hạn, sẽ cho phép thường dân Israel sống trong hòa bình dọc theo ‘Blue Line’ trong dài hạn.
Cuối cùng, cách duy nhất để tiến lên là cả hai bên cùng ngồi vào bàn đàm phán. Chi phí nhân lực liên quan đến chiến lược hiện tại của Israel ở Lebanon thật kinh khủng khi nghĩ đến, và rất có thể sẽ tạo ra nhiều hận thù hơn nữa – nuôi dưỡng một thế hệ chiến binh chống Israel mới, thay vì tạo ra nền tảng cho một nền hòa bình lâu dài.
Tác giả:
1. Vanessa Newby, phó giáo sư, Viện an ninh và các vấn đề toàn cầu, Đại học Leiden (Hà Lan).
2. Chiara Ruffa, giáo sư khoa học chính trị, Học viện Sciences Po (Pháp).
Nguồn: Vanessa Newby và Chiara Ruffa – theconversation.com – Úc
