Rừng được cho là rất quan trọng, trong cuộc chiến chống biến đổi khí hậu. Từ lâu, chúng ta đã biết rằng, lượng CO₂ bổ sung mà con người đưa vào khí quyển sẽ khiến cây cối phát triển nhanh hơn – đưa một phần lớn lượng CO₂ đó ra khỏi khí quyển và lưu trữ trong gỗ và đất.
Nhưng một phát hiện gần đây cho thấy, các khu rừng trên thế giới nhìn chung đang “ngắn hơn và trẻ hơn” có thể hàm ý rằng, điều ngược lại đang xảy ra.
Một nghiên cứu khác gần đây đã phát hiện ra, các khu rừng non hấp thụ nhiều CO₂ trên toàn cầu hơn các khu rừng già, có lẽ gợi ý rằng, những cây mới được trồng ngày nay có thể bù đắp ‘tội lỗi Carbon’ của chúng ta hiệu quả hơn, so với rừng cổ thụ.
Làm thế nào, một thế giới trong đó rừng ngày càng trẻ hơn và ngắn hơn, lại phù hợp với một thế giới, nơi rừng cũng phát triển nhanh hơn và hấp thụ nhiều CO₂ hơn?
Rừng già hay rừng non quan trọng hơn trong việc làm chậm biến đổi khí hậu?
Chúng ta có thể trả lời những câu hỏi này, bằng cách nghĩ về vòng đời của các mảng rừng, tỷ lệ của chúng ở các độ tuổi khác nhau và cách chúng phản ứng với môi trường đang thay đổi.
‘Khả năng hấp thụ Carbon của rừng
Hãy bắt đầu bằng cách tưởng tượng, thế giới trước khi con người bắt đầu phá rừng và đốt nhiên liệu hóa thạch là như thế nào?
Trong thế giới này, những cây bắt đầu mọc trên những khoảng đất trống, sẽ phát triển tương đối nhanh chóng, trong vài thập kỷ đầu tiên.
Những cây kém thành công hơn sẽ chết đi, nhưng nhìn chung có nhiều cây phát triển hơn so với cây chết, do đó, CO₂ được loại bỏ hoàn toàn khỏi khí quyển, được nhốt trong những cây gỗ mới.
Khi cây lớn lên, có 2 điều thường xảy ra. Thứ nhất, chúng trở nên dễ bị tổn thương hơn, trước những nguyên nhân làm cây chết, chẳng hạn như bão, hạn hán hoặc sét đánh.
Thứ hai, chúng có thể bắt đầu cạn kiệt chất dinh dưỡng hoặc quá nhiều chất dinh dưỡng – để vận chuyển nước hiệu quả. Kết quả là, mức hấp thụ CO₂ ròng của chúng chậm lại và có thể đạt tới mức 0.
Cuối cùng, những cây rừng bị xáo trộn bởi một sự kiện lớn nào đó, như lở đất hoặc hỏa hoạn, làm chết cây và tạo ra không gian trống – quá trình phát triển cây bắt đầu lại. Carbon trong cây chết dần dần được đưa trở lại khí quyển khi chúng bị phân hủy.
Phần lớn Carbon được giữ trong các mảng cây cổ thụ lớn. Nhưng trong thế giới tiền công nghiệp này, khả năng những mảnh cây này tiếp tục hấp thụ nhiều Carbon hơn, là khá thấp.
Hầu hết sự hấp thu đang diễn ra, tập trung ở các mảng rừng cây trẻ hơn và được cân bằng bởi lượng CO₂ thất thoát từ các mảng rừng bị xáo trộn. Rừng trung hòa Carbon.

Ngày nay, có nhiều diện tích rừng non lớn hơn chúng ta mong đợi, bởi vì trong lịch sử, chúng ta đã khai thác rừng để lấy gỗ hoặc được chuyển đổi thành đất nông nghiệp, sau đó, một phần của chúng đã được tái tạo thành rừng trồng.
Việc chặt phá và khai thác các khu rừng già đó, đã thải ra rất nhiều CO₂, nhưng khi chúng được phép mọc lại, khu rừng non sẽ hấp thụ CO₂ trở lại – loại CO2 khỏi khí quyển, cho đến khi đạt đến trạng thái trung tính.
Trên thực tế, chúng ta đã buộc rừng cho khí quyển mượn một ít CO₂ và khí quyển cuối cùng sẽ trả ‘khoản nợ’ đó.
Nhưng việc thải thêm CO₂ vào khí quyển, như con người đã làm một cách liều lĩnh kể từ buổi bình minh của cuộc cách mạng công nghiệp, sẽ làm thay đổi khả năng hấp thụ CO2 của môi trường sinh thái, bao gồm cả rừng.
Chúng ta biết từ các thí nghiệm có kiểm soát rằng, mức CO₂ trong khí quyển cao hơn giúp cây phát triển nhanh hơn.
Nhưng các mô hình và quan sát máy tính đều đồng ý rằng, cây phát triển nhanh hơn do lượng CO₂ trong khí quyển tăng cao, hiện đang gây ra sự hấp thụ Carbon lớn.
Vì vậy, nhiều CO₂ hơn trong khí quyển đang khiến cả rừng già và rừng non hấp thụ CO₂, và mức hấp thụ này lớn hơn so với mức hấp thụ do các khu rừng bị đốn hạ trước đó đang tái sinh.
Ảnh hưởng của biến đổi khí hậu
Nhưng tác động của biến đổi khí hậu lại khá khác nhau. Sự nóng lên có xu hướng làm tăng khả năng cây cối bị chết do hạn hán, cháy rừng hoặc bùng phát côn trùng.
Điều này sẽ làm giảm độ tuổi trung bình của cây. Tuy nhiên, trong trường hợp này, độ tuổi cây trẻ hơn không có tác động giống như ‘khoản vay’ đối với CO₂.
Những mảng rừng cây non đó có thể hấp thụ CO₂ mạnh hơn, những mảng cây già hơn mà chúng thay thế. Nhưng, do nhiều yếu tố, những cây rừng già đã bị chết (hoặc bị đốn hạ). Khả năng lưu trữ Carbon của rừng đã giảm. Thay vì rừng mượn CO₂ từ khí quyển, rừng lại ‘quyên góp’ nó cho khí quyển.

Vì vậy, sự phát triển của cây tăng lên do nhiều CO₂ và tỷ lệ cây chết do nhiệt độ nóng lên toàn cầu đang ‘cạnh tranh’ với nhau.
Ít nhất ở vùng nhiệt đới, mức tăng trưởng CO2 vẫn vượt xa tỷ lệ cây chết. Điều này có nghĩa là, những khu rừng này ‘tiếp tục hấp thụ’ lượng Carbon khổng lồ.
Nhưng khoảng cách đang thu hẹp lại. Nếu sự hấp thu chậm lại, nghĩa là có quá nhiều lượng khí thải CO₂ trong khí quyển, kết quả là, quá trình biến đổi khí hậu sẽ xảy ra nhanh hơn, trái đất sẽ nóng lên.
Nhìn chung, cả rừng non và rừng già đều đóng vai trò quan trọng trong việc làm chậm quá trình biến đổi khí hậu.
Cả 2 đều đang hấp thụ CO₂, do có nhiều CO₂ trong khí quyển. Rừng non hấp thụ CO2 nhiều hơn một chút, nhưng đây phần lớn chỉ là sự ngẫu nhiên.
Lượng Carbon hấp thụ thêm, từ việc những rừng cây tương đối trẻ sẽ giảm dần khi nó già đi.
Chúng ta có thể trồng rừng mới để cố gắng tạo thêm sự hấp thụ CO2.
Nhưng điều quan trọng là phải tách biệt vấn đề ‘hấp thu’ khỏi vấn đề ‘lưu trữ’ CO2 (Carbon).
Những khu rừng già, rộng lớn trên thế giới ‘lưu trữ’ một lượng Carbon khổng lồ, giữ nó không lọt vào khí quyển và sẽ tiếp tục làm như vậy, ngay cả khi lượng hấp thụ CO₂ ròng của chúng giảm đi.
Miễn là chúng không bị đốn hạ hoặc đốt thành tro!
Tác giả:
Tom Pugh là giảng viên cao cấp tại khoa địa lý vật lý và khoa học hệ sinh thái tại Đại học Lund, Thụy Điển