Một trong những điều tôi muốn nói đến hôm nay là các giá trị chung của chúng ta. Thật tuyệt khi được trở lại Đức. Như tôi vừa được nghe, tôi đã ở đây đúng một năm trước với tư cách là thượng nghị sĩ Hoa Kỳ. Tôi đã gặp Bộ trưởng ngoại giao Anh David Lemmy và nói đùa rằng năm ngoái (2024, biên tập) chúng tôi đều ở những vị trí khác nhau.
Nhưng giờ đã đến lúc tất cả các quốc gia của chúng ta, tất cả những người may mắn được trao quyền lực từ người dân, hãy sử dụng quyền lực đó một cách khôn ngoan để cải thiện cuộc sống.
Tôi đã dành 24 giờ qua ở bên ngoài những bức tường này. Và tôi đã rất may mắn khi được chứng kiến lòng hiếu khách của người dân ở đây, tôi thực sự ấn tượng. Tất nhiên, họ chưa có thời gian để phục hồi sau cuộc tấn công kinh hoàng ngày hôm qua. Lần đầu tiên tôi đến Munich là cùng vợ trong một chuyến đi cá nhân. Cô ấy vẫn đồng hành cùng tôi cho đến ngày hôm nay. Tôi luôn yêu thích thành phố này và người dân sống ở đây.
Tôi muốn nói rằng chúng tôi rất xúc động, mọi suy nghĩ và lời cầu nguyện của chúng tôi đều hướng về Munich, về tất cả những người bị ảnh hưởng bởi tội ác đã gây ra cho thành phố xinh đẹp này. Chúng tôi đang nghĩ về từng người trong số các bạn, chúng tôi đang cầu nguyện, chúng tôi sẽ ủng hộ các bạn trong những ngày và tuần tới.
Tất nhiên, chúng ta tập trung tại hội nghị này là để thảo luận về vấn đề an ninh. Và thông thường khi dùng những từ này, chúng ta muốn nói đến những mối đe dọa bên ngoài. Tôi thấy các nhà lãnh đạo quân sự vĩ đại tụ họp ở đây hôm nay. Bất chấp mối lo ngại của chính quyền Trump về an ninh Châu Âu, chúng ta có thể đi đến một giải pháp hợp lý cho cuộc xung đột giữa Nga và Ukraine. Chúng tôi cũng tin rằng Châu Âu cần phải có bước tiến lớn để đảm bảo khả năng phòng thủ của mình.
Mối đe dọa khiến tôi lo lắng về Châu Âu không phải là Nga, không phải Trung Quốc, hay bất kỳ thế lực bên ngoài nào khác. Tôi lo ngại về mối đe dọa từ bên trong. Châu Âu đã rời xa các giá trị cơ bản của mình – những giá trị khiến Châu Âu liên quan đến Hoa Kỳ.
Tôi rất ngạc nhiên khi một cựu Ủy viên Châu Âu xuất hiện trên truyền hình và kinh ngạc trước cách chính phủ Romania hủy bỏ toàn bộ cuộc bầu cử. Ông đe dọa rằng điều tương tự có thể xảy ra ở Đức nếu mọi việc không diễn ra theo đúng kế hoạch.
Bây giờ những tuyên bố phù phiếm như vậy làm cho tất cả người Mỹ bị sốc. Trong nhiều năm, chúng ta đã được nghe rằng mọi thứ chúng ta tài trợ đều được thực hiện nhân danh các giá trị dân chủ. Từ chính sách đối ngoại về Ukraine đến kiểm duyệt kỹ thuật số, mọi thứ đều ủng hộ nền dân chủ.
Nhưng khi chúng ta thấy các tòa án Châu Âu hủy bỏ các cuộc bầu cử và các quan chức cấp cao đe dọa hủy bỏ những cuộc bầu cử khác, chúng ta phải tự hỏi: Chúng ta có đang sống đúng với các tiêu chuẩn cao của mình không? Và tôi nói “chúng ta” vì tôi thực sự tin rằng bây giờ chúng ta đang cùng chung một đội.
Chúng ta phải làm nhiều hơn là chỉ nói về các giá trị của nền dân chủ. Chúng ta phải sống theo những nguyên tắc đó. Nhiều người trong số các bạn ở đây vẫn còn nhớ cuộc Chiến tranh lạnh giữa những người bảo vệ nền dân chủ và chế độ chuyên chế ở lục địa Châu Âu. Bạn còn nhớ họ đã làm gì không? Chính sách kiểm duyệt được áp dụng, các nhà thờ bị đóng cửa, các cuộc bầu cử bị hủy bỏ. Họ có phải là người tốt không? Tất nhiên là không.
Cảm ơn Chúa vì họ đã thua trong Chiến tranh Lạnh. Họ đã thua cuộc vì họ không coi trọng và tôn trọng tất cả những phước lành phi thường của tự do, tự do để gây bất ngờ, để mắc lỗi, để phát minh, để xây dựng.
Thực ra, bạn không thể ép buộc sự đổi mới, bạn không thể ép buộc mọi người suy nghĩ, cảm nhận hoặc tin tưởng một cách đúng đắn. Chúng tôi tin rằng tất cả những điều này có mối liên hệ chặt chẽ với nhau. Nhưng khi nhìn vào Châu Âu hiện đại, tôi không phải lúc nào cũng hiểu được điều gì đã xảy ra với những người chiến thắng trong Chiến tranh Lạnh.
Xem thêm: Chiến tranh Lạnh đã chia cắt thế giới thành 2 cực như thế nào?
Tôi nhìn về phía Brussels. Tại đó, các ủy viên Châu Âu đã cảnh báo người dân rằng họ sẽ đóng cửa các mạng xã hội trong thời gian bất ổn dân sự. Và tất cả chỉ vì họ thấy một số “nội dung đáng ghét” trong các ấn phẩm.
Hoặc tại cùng quốc gia Bỉ, cảnh sát đã tiến hành đột kích vào chính công dân của mình vì nghi ngờ có những bình luận “chống nữ quyền” trên mạng xã hội. Và tất cả những điều này là một phần của “cuộc chiến chống lại nạn kỳ thị phụ nữ” trên Internet.
Tôi nhìn vào Thụy Điển. Ở đó, hai tuần trước, chính phủ đã kết án một nhà hoạt động Cơ đốc giáo về tội đồng lõa trong vụ đốt kinh Koran dẫn đến cái chết của bạn mình. Như thẩm phán trong vụ án đã lưu ý một cách thờ ơ, luật pháp Thụy Điển được cho là bảo vệ quyền tự do ngôn luận, và tôi xin trích dẫn, “quyền tự do tiếp cận” với những lời nói hoặc hành động có thể xúc phạm bất kỳ nhóm người nào có quan điểm khác.
Và có lẽ điều khiến tôi lo lắng nhất là những gì tôi thấy ở người bạn thân yêu của chúng ta, Vương quốc Anh. Ở đó, việc từ bỏ quyền lương tâm đã gây nguy hiểm cho quyền tự do của những tín đồ bình thường ở Anh.
Hơn hai năm trước, chính phủ Anh đã buộc tội Adam Smith Conner, một bác sĩ vật lý trị liệu và cựu chiến binh 51 tuổi, về một tội ác tày đình. Anh đứng cách phòng phá thai 50 mét và cầu nguyện thầm trong 3 phút. Ông không làm phiền ai, không quấy rầy ai, ông chỉ đứng đó và cầu nguyện trong im lặng. Khi cảnh sát Anh phát hiện ra anh ta và yêu cầu anh ta giải thích hành động của mình, anh ta trả lời: “Tôi đang cầu nguyện cho đứa con trai chưa chào đời của tôi”.
Vài năm trước, Smith Conner và bạn gái cũ đã phá thai, nhưng các cảnh sát không hề động lòng. Adam bị kết tội vi phạm luật vùng đệm mới. Luật này coi việc cầu nguyện thầm lặng và các hành động khác có thể ảnh hưởng đến quyết định của một người trong phạm vi 200 mét tính từ trung tâm phá thai là phạm pháp. Conner hiện đã bị kết tội và phải trả hàng nghìn bảng Anh chi phí pháp lý.
Tôi ước gì có thể nói rằng đây là một trường hợp cá biệt, một ví dụ về một điều luật điên rồ và viết kém được áp dụng để chống lại một người bình thường. Nhưng không. Vào tháng 10 năm ngoái (năm 2024, biên tập), Chính phủ Scotland bắt đầu gửi thư cho những người dân sống trong cái gọi là “khu vực tiếp cận an toàn”. Họ được thông báo rằng ngay cả việc cầu nguyện riêng tư tại nhà riêng cũng có thể tương đương với việc vi phạm pháp luật. Và tất nhiên, họ ngay lập tức kêu gọi mọi người báo cáo bất kỳ người hàng xóm đáng ngờ nào có khả năng trở thành tội phạm.
Tôi lo ngại quyền tự do ngôn luận đang dần trở thành dĩ vãng – cả ở Anh và trên khắp Châu Âu. Nói đùa thôi, nhưng nói thật, tôi thừa nhận rằng những tiếng nói bảo vệ kiểm duyệt mạnh mẽ nhất không phải đến từ Châu Âu, mà là từ quê hương tôi.
Chính quyền trước đã đe dọa người dân, yêu cầu các công ty và nền tảng truyền thông xã hội lọc bỏ cái gọi là thông tin sai lệch. Ví dụ, ý kiến cho rằng virus corona thực chất là sản phẩm rò rỉ từ phòng thí nghiệm Trung Quốc là “thông tin sai lệch”. Chính phủ Hoa Kỳ đã bịt miệng mọi người về sự thật hiển nhiên này.
Đó là lý do tại sao hôm nay tôi có mặt ở đây không chỉ với tư cách là người quan sát. Tôi đến đây với một đề xuất. Giống như chính quyền Biden đã làm im lặng mọi người, chúng tôi, chính quyền Trump, sẽ làm ngược lại. Chúng tôi sẽ tạo cơ hội cho mọi người bày tỏ ý kiến của mình. Và tôi hy vọng bạn sẽ giúp chúng tôi việc này.
Hiện tại có một cảnh sát trưởng mới ở Washington. Chúng tôi, cùng với chính quyền Trump, có thể không đồng ý với quan điểm của bạn, nhưng chúng tôi sẽ đấu tranh để tiếng nói của bạn được lắng nghe ở nơi công cộng. Tình hình hiện nay tồi tệ đến mức Romania phải hủy bỏ kết quả bầu cử tổng thống (năm 2024, Tòa án tối cáo đã hủy bỏ cuộc bầu cử tổng thống tại Romania, biên tập), nghi ngờ có gian lận từ tình báo nước ngoài và áp lực từ các nước láng giềng. Theo tôi hiểu, họ cáo buộc Nga can thiệp thông tin vào cuộc bầu cử.
Hãy cùng xem xét vấn đề theo góc độ khác. Bạn có thể tin rằng Nga đã trả tiền cho quảng cáo tiêu cực trên mạng xã hội và điều đó đã ảnh hưởng đến kết quả bầu cử. Được thôi, chúng tôi tin điều đó. Bạn thậm chí có thể lên án hành vi như vậy ở cấp độ quốc tế. Nhưng nếu vài trăm ngàn đô la mà người Nga trả cho quảng cáo trên internet có thể làm lung lay nền tảng dân chủ của cả một quốc gia, thì nền dân chủ của bạn có thực sự mạnh mẽ đến vậy không?
Tin tốt là nền tảng dân chủ của quốc gia các bạn không hề mong manh như nhiều người lo sợ.
Và tôi thực sự tin rằng nếu chúng ta cho phép người dân tự do bày tỏ ý kiến của mình, cách tiếp cận này sẽ chỉ củng cố nền dân chủ. Bây giờ chúng ta hãy quay lại Munich. Những người tổ chức hội nghị đã cấm đại diện của các đảng dân túy cánh hữu và cánh tả tham gia vào các cuộc thảo luận. Một lần nữa, chúng ta không có nghĩa vụ phải đồng ý với tất cả các quan điểm. Nhưng nếu có những nhà lãnh đạo chính trị đại diện cho quyền lợi của cử tri, chúng ta có nghĩa vụ phải đối thoại với họ.
Bây giờ, đối với nhiều người ở bên kia Đại Tây Dương, tất cả những điều này gợi nhớ đến những từ ngữ khó nghe từ thời Liên Xô: “thông tin sai lệch”. Những người nói về điều này đơn giản là không thích ý tưởng rằng sẽ có một quan điểm thay thế, rằng ai đó có thể bày tỏ ý kiến cá nhân của họ hoặc, Chúa cấm, bỏ phiếu khác đi. Hoặc tệ hơn nữa là giành chiến thắng trong cuộc bầu cử.
Đây là hội nghị về an ninh (Hội nghị an ninh Munich 2025, biên tập) và chúng ta ở đây để thảo luận về việc tăng chi tiêu quốc phòng trong những năm tới vì một số mục đích. Và điều đó thật tuyệt vời, vì tổng thống Trump tin rằng những người bạn Châu Âu của chúng ta nên đóng vai trò lớn hơn nhiều đối với tương lai của lục địa này. Và vấn đề không phải là “chia sẻ gánh nặng” mà là Châu Âu hợp tác với Hoa Kỳ – và đóng góp nhiều hơn cho liên minh của chúng ta – để Mỹ có thể tập trung vào việc ngăn chặn các mối đe dọa khác đối với thế giới này.
Nhưng hãy để tôi hỏi bạn một điều. Làm sao bạn có thể lập kế hoạch ngân sách nếu chúng ta thậm chí còn không biết mình sẽ bảo vệ những gì? Tôi đã có cơ hội thảo luận rất nhiều với những người tuyệt vời đang ngồi trong căn phòng này. Nhiều người nói rằng chúng ta cần phải tự bảo vệ mình, nhưng tôi vẫn không hiểu chính xác thì công dân Châu Âu cần được bảo vệ khỏi điều gì? Tầm nhìn tích cực của việc thảo luận về hiệp ước an ninh tập thể là gì nếu nó quan trọng đến vậy?
Xem thêm: Borrell: Châu Âu Đang Chia Rẽ
Tôi tin chắc rằng sẽ không có an ninh khi chính quyền sợ tiếng nói, ý kiến và quyền tự do lương tâm dẫn dắt người dân ở các quốc gia của quý vị. Châu Âu hiện đang gặp nhiều vấn đề, nhưng cuộc khủng hoảng mà chúng ta đang gặp phải là do chính chúng ta gây ra. Nước Mỹ không thể giúp bạn nếu bạn chạy đua vì sợ cử tri của mình. Về vấn đề đó, hôm nay bạn không thể làm gì cho người dân Mỹ – những người đã bầu cho tôi và Donald Trump. Châu Âu cần ý chí dân chủ để đạt được bất cứ điều gì có giá trị trong những năm tới.
Chúng ta chưa học được gì sao? Bạn không nhận ra rằng sự thiếu ý chí từ phía chính quyền chỉ dẫn đến sự bất ổn sao? Và chúng ta càng muốn đạt được nhiều thành tựu hơn bằng ý chí dân chủ của mình thì chúng ta càng phải phản hồi nhiều hơn với tiếng nói của cử tri. Tôi nghĩ tất cả chúng ta đều muốn có một nền kinh tế cạnh tranh, năng lượng giá cả phải chăng, chuỗi cung ứng thương mại an toàn. Tất cả những điều này đòi hỏi ý chí chính trị và sự sẵn sàng đưa ra những lựa chọn khó khăn.
Chúng tôi đã tự mình trải qua điều này. Ở Mỹ, bạn không thể đạt được quyền lực bằng cách kiểm duyệt đối thủ hoặc bỏ họ vào tù. Có thể là một nhà lãnh đạo phe đối lập, một phụ nữ theo đạo Công giáo khiêm nhường hoặc một nhà báo đưa tin tức đến với mọi người mỗi ngày. Bạn không thể giành được lòng tin của bất kỳ ai bằng cách phớt lờ cử tri hoặc các vấn đề đang được quan tâm. Ví dụ, ai có thể trở thành một phần trong xã hội của chúng ta.
Trong tất cả các vấn đề cấp bách mà các quốc gia đại diện ở đây phải đối mặt, không có vấn đề nào quan trọng hơn vấn đề di cư hàng loạt. Ngày nay, cứ 5 cư dân thì có một người là người chuyển đến đây từ nước ngoài. Đây là mức cao nhất trong lịch sử. Nhân tiện, ở Hoa Kỳ cũng có dữ liệu tương tự và đối với chúng tôi, đây cũng là mức tối đa trong lịch sử. Chỉ tính riêng trong giai đoạn 2021-2022, số lượng người di cư vào Liên minh Châu Âu đã tăng gấp đôi. Hiện nay, những con số này cao hơn nhiều.
Chúng tôi nhận thức được vấn đề này. Nó không phải tự nhiên mà có. Đây là kết quả của các chính sách và quyết định có chủ đích của các nhà lãnh đạo Châu Âu trong suốt một thập kỷ. Ngày hôm qua chúng ta đều chứng kiến sự kinh hoàng mà một chính sách như vậy sẽ gây ra. Tôi không thể không nhắc lại những hy sinh khủng khiếp đã làm hỏng một ngày đông bình yên ở Munich. Tâm trí và lời cầu nguyện của chúng tôi sẽ luôn hướng về họ.
Nhưng làm sao điều này có thể xảy ra được?
Chúng ta thường nghe những câu chuyện như thế này ở Châu Âu và thật không may, ở Hoa Kỳ lại thường xuyên xảy ra. Người xin tị nạn, một thanh niên 25 tuổi, đã bị cảnh sát theo dõi, chạy vào đám đông và gây náo loạn. Chúng ta phải trải qua nỗi kinh hoàng như thế này bao nhiêu lần nữa để thay đổi tiến trình văn minh và đưa nó đi đúng hướng?
Không có cử tri Châu Âu nào bỏ phiếu để mở cửa cho hàng triệu người nhập cư chưa được kiểm tra. Vậy thì họ đã bỏ phiếu cho điều gì? Ví dụ, ở Anh, đối với Brexit. Dù chúng ta có đồng ý với họ hay không thì họ vẫn bỏ phiếu cho điều đó. Và ngày càng nhiều người Châu Âu bỏ phiếu cho những nhà lãnh đạo hứa sẽ chấm dứt tình trạng di cư không kiểm soát. Bây giờ tôi đồng ý với nhiều mối quan tâm, bạn có thể nghĩ khác.
Tôi chỉ nghĩ mọi người quan tâm đến ngôi nhà của mình. Họ tin vào ước mơ của mình. Họ quan tâm đến sự an toàn của bản thân và tương lai của con cái họ.
Và họ là những người thông minh. Tôi nghĩ đây là một trong những điều chính tôi học được trong thời gian ngắn tham gia chính trường. Bất kể họ nói gì với chúng ta ở vùng núi Davos, người dân chưa bao giờ coi mình là loài động vật yếu đuối hay bánh răng trong cỗ máy kinh tế toàn cầu. Không có gì ngạc nhiên khi họ không thích cách các nhà lãnh đạo đối xử với họ, cách họ bị phớt lờ một cách tàn nhẫn. Vai trò của nền dân chủ ở đây là giải quyết các vấn đề cấp bách thông qua bầu cử.
Tôi tin rằng việc phớt lờ người dân, các vấn đề của họ và tệ hơn nữa là đóng cửa các phương tiện truyền thông, hủy bỏ các cuộc bầu cử và loại trừ người dân khỏi đời sống chính trị sẽ không bảo vệ được bất cứ điều gì.
Trên thực tế, đây chính là cách chắc chắn để phá hoại nền dân chủ. Việc thảo luận và bày tỏ quan điểm khác nhau không phải là hành vi can thiệp vào cuộc bầu cử. Ngay cả khi những người ở ngoài đất nước bạn đang phát biểu và họ là những người rất có ảnh hưởng. Hãy xem lời tôi nói như một sự thật, nhưng nếu nền dân chủ Mỹ có thể tồn tại được 10 năm dưới sự ngược đãi của Greta Thunberg, thì các bạn cũng có thể tồn tại được vài tháng dưới sự cai trị của Elon Musk.
Nhưng không nền dân chủ nào, dù là Mỹ, Đức hay Châu Âu, có thể tồn tại nếu nó nói với hàng triệu cử tri rằng suy nghĩ, mối quan tâm, nguyện vọng, tiếng kêu cứu của họ chẳng có ý nghĩa gì hoặc thậm chí không đáng để xem xét.
Nền dân chủ được xây dựng dựa trên nguyên tắc thiêng liêng rằng tiếng nói của người dân rất quan trọng. Chúng ta không cần tường lửa nữa. Hoặc là bạn phải tuân thủ nguyên tắc hoặc là không. Người dân Châu Âu có tiếng nói. Các nhà lãnh đạo Châu Âu có một sự lựa chọn. Và tôi tin chắc rằng chúng ta không cần phải sợ tương lai.
Chấp nhận những gì mọi người nói, ngay cả khi điều đó làm bạn ngạc nhiên, ngay cả khi bạn không đồng ý với họ. Và nếu bạn làm được điều này, bạn sẽ có thể hướng tới tương lai với sự tự tin và hiểu rằng đằng sau mỗi người các bạn đều có những người thân yêu. Với tôi, đây chính là phép màu vĩ đại của nền dân chủ. Nó không nằm trong những tòa nhà bằng đá hay những khách sạn sang trọng. Nó thậm chí không nằm trong những thể chế xã hội vĩ đại mà chúng ta đã cùng nhau xây dựng.
Tin vào nền dân chủ có nghĩa là hiểu rằng mỗi công dân của chúng ta đều có trí tuệ và tiếng nói. Và nếu chúng ta từ chối lắng nghe tiếng nói đó, ngay cả những trận chiến thành công nhất của chúng ta cũng chẳng có ích gì.
Như Giáo hoàng John Paul II, theo quan điểm của tôi là một trong những nhà đấu tranh vĩ đại nhất cho nền dân chủ ở châu lục này hay bất kỳ châu lục nào khác, đã từng nói: “Đừng sợ hãi”. Chúng ta không nên sợ người dân của mình, ngay cả khi họ bày tỏ quan điểm không trùng khớp với những người nắm quyền.
Cảm ơn tất cả mọi người. Chúc mọi người may mắn. Chúa ban phước cho bạn!
Hình minh họa: JD Vance – phó tổng thống Mỹ tại Hội nghị an ninh Munich 2025. Ảnh Newsweek
Tác giả: JD Vance, phó tổng thống Mỹ
Nguồn: JD Vance – Nhà Trắng – Mỹ
