Hàng ngàn năm trước, Sách Truyền Đạo đã nhắc nhở chúng ta rằng, bản chất con người vốn là như vậy, “Những gì đã có sẽ lại có, những gì đã làm sẽ lại được làm; không có gì mới dưới mặt trời”.
Hoặc như George Santayana đã nói một cách ngắn gọn hơn, “Những ai không thể nhớ quá khứ thì bị kết án phải lặp lại nó”. Tôi đề cập đến điều này bởi vì một phân tích mới về sự sụp đổ của Rome cho thấy phương Tây và cụ thể hơn là Hoa Kỳ đang mắc phải những sai lầm tương tự đã khiến Đế chế La Mã sụp đổ: Họ đang cho phép một kẻ thù địa chính trị tiếp quản thương mại và, bằng cách làm suy yếu quân đội của họ, tạo không gian cho Hồi giáo lấp đầy khoảng trống quyền lực.
Sau đây là tóm tắt từ tờ Daily Mail:
Họ phát hiện ra rằng, người La Mã đã tính toán sai lầm về đối thủ Ba Tư, khiến họ suy yếu và tạo điều kiện cho Hồi giáo trỗi dậy theo cách về cơ bản đã xóa sổ nền văn minh hùng mạnh này.
Hai nhóm này đã xảy ra chiến tranh từ năm 54 trước công nguyện đến năm 628 sau công nguyên để giành quyền kiểm soát lãnh thổ, nhưng người Ba Tư và người Sassanid đã chiếm được các tuyến đường thương mại của La Mã vốn rất quan trọng đối với chiến thắng của họ.
Các nhà nghiên cứu cho biết, nếu không có hoạt động thương mại, nền kinh tế sẽ nhanh chóng sụp đổ và buộc người dân ở Đế chế La Mã phải chạy trốn đến các khu vực khác như Constantinople (vùng đất thuộc Thổ Nhĩ Kỳ ngày nay, biên tập).
Bằng cách kiểm tra nhiều vụ đắm tàu trên khắp Địa Trung Hải, các nhà nghiên cứu đã ghi nhận sự sụp đổ về thương mại của La Mã vào nửa sau thế kỷ thứ 7, điều không thể dự đoán được nếu chỉ nhìn lại 100 năm. Nói cách khác, không có sự suy giảm liên tục về sự thịnh vượng bị giới hạn bởi một ‘Kỷ băng hà nhỏ’ và ‘bệnh dịch hạch’ vào giữa thế kỷ thứ 6. Thay vào đó, đã có một sự sụp đổ đột ngột:
Các tác giả Lev Cosijns từ Đại học Oxford và Haggai Olshanetsky chia sẻ với DailyMail rằng thông tin này ‘dẫn chúng tôi đến kết luận rằng Đế chế La Mã phương Đông đã bắt đầu suy tàn … sau [sự gián đoạn trong thương mại] và những thất bại về mặt quân sự’ .
Tiến sĩ Olshanetsky và tiến sĩ Cosijns cho biết trong thế kỷ thứ 2 sau công nguyên, số lượng tàu đắm của La Mã vẫn ổn định ở mức từ 200 đến 300 vụ xảy ra sau mỗi 50 năm.
Nhưng con số đó đã giảm mạnh xuống còn 100 vào năm 551 sau công nguyên và chỉ còn 67 vào nửa sau thế kỷ thứ 7, điều này cho thấy các tuyến đường giao thương của họ đã bị cắt đứt.
Đế chế La Mã và Ba Tư đã chiến đấu để kiểm soát các vùng lãnh thổ nhằm mở rộng ảnh hưởng của họ trên khắp Armenia, vùng Lưỡng Hà và miền bắc Syria.
Những vùng lãnh thổ này có tầm quan trọng chiến lược vì chúng bảo vệ biên giới tốt hơn và tiếp cận được các tuyến đường thương mại quan trọng.
Đế chế La Mã đã giành chiến thắng dưới sự lãnh đạo của Hoàng đế Heraclius, người đã phát động một cuộc phản công sâu vào lãnh thổ Ba Tư, khiến quân đội trở nên bất ngờ và buộc họ phải tham gia vào một trận chiến quyết định gần tàn tích của Nineveh.
Nhưng tuyến đường thương mại bị gián đoạn đã dần làm suy yếu Đế chế La Mã, dẫn đến sự sụp đổ của họ.
Đương nhiên, các học giả đứng sau nghiên cứu này khẳng định rằng, nghiên cứu của họ thực sự có tác dụng làm im lặng những người phủ nhận liên quan đến biến đổi khí hậu. Do đó, họ chứng minh rằng, Kỷ băng hà thu nhỏ của thế kỷ thứ 6 không phải là nguyên nhân dẫn đến sự sụp đổ của Đế chế La Mã và do đó, những người phủ nhận biến đổi khí hậu hoàn toàn sai. Và đúng vậy, lập luận của họ thật ngu ngốc:
Tiến sĩ Olshanetsky và tiến sĩ Cosijns cho biết: ‘Chúng tôi cho rằng việc tìm kiếm nguyên nhân gây ra mọi thay đổi đáng kể trong lịch sử là có vấn đề’.
Họ nói tiếp: ‘Cách tiếp cận này có thể đặc biệt gây hại cho cuộc tranh luận hiện tại về biến đổi khí hậu khi tuyên bố rằng, biến đổi khí hậu trong quá khứ đã gây ra những sự gián đoạn thảm khốc cho xã hội, trong khi thực tế không có hoặc có rất ít tác động’.
‘Những tuyên bố như vậy vô tình có thể ủng hộ những lập luận cho rằng vì biến đổi khí hậu luôn xảy ra nên biến đổi khí hậu do con người gây ra hiện nay không phải là vấn đề nghiêm trọng’.
Nhưng bỏ qua sự ngu ngốc ám ảnh về khí hậu của các nhà nghiên cứu, họ thực sự đã chứng minh được một điều đáng lo ngại hơn nhiều, đó là các chính sách thương mại, quân sự và ủng hộ Hồi giáo của Đảng Dân chủ đang đẩy chúng ta đến thảm họa tương tự đã từng lật đổ Đế chế La Mã.
Hãy nghĩ về điều này: Các nhà nghiên cứu nói rằng Đế chế La Mã đã nhượng lại các tuyến đường thương mại quan trọng cho người Ba Tư. Chúng ta đã trao giao dịch thương mại của mình cho Trung Quốc. Chết tiệt, chúng ta đã trợ cấp cho nó trong nhiều thập kỷ. Trump đã tạm dừng xu hướng này trong 4 năm của mình (nhiệm kỳ 2016-2020), chỉ để Đảng Dân chủ khôi phục lại sự thống trị thương mại của Trung Quốc ngay khi họ giành lại quyền lực.
Các nhà nghiên cứu cho biết Đế chế La Mã đã phải chịu những thất bại quân sự nghiêm trọng trong thời điểm then chốt đó. Chúng ta cũng vậy. Nhờ có Đảng Dân chủ, chúng ta đã từ bỏ chiến thắng ở Việt Nam và Iraq trong khi từ bỏ cuộc chiến ở Afghanistan. Ở hai quốc gia sau, Hồi giáo đã lấp đầy khoảng trống. Hơn nữa, kể từ năm 2008, Đảng Dân chủ đã bận rộn biến quân đội Hoa Kỳ thành một thí nghiệm công lý xã hội, tập trung vào việc chống biến đổi khí hậu, không phải kẻ thù quốc gia, trong khi ám ảnh về chủng tộc và giới tính hơn là công trạng và khả năng quân sự.
Ngày nay, Hồi giáo lại đang lên, và Đảng Dân chủ đã cố gắng hết sức để xoa dịu nó và trong nhiều trường hợp, để thúc đẩy nó. Tình yêu của Obama dành cho ‘Anh em Hồi giáo’ và các Mullah là một phần trong cuộc chiến của phe cánh tả – và có lẽ là cuộc chiến cá nhân của Obama – chống lại phương Tây. Chúng ta thấy xu hướng tương tự trong viện trợ chậm chạp của Biden cho Israel, quốc gia đang ở tuyến đầu chống lại Hồi giáo cực đoan.
Nếu nhớ lại quá khứ, chúng ta có thể tránh được lời cảnh báo nghiệt ngã của George Santayana. Rốt cuộc, Đế chế La Mã đã có thể phục hồi sau cuộc cướp bóc vào đầu thế kỷ thứ 5 dường như báo hiệu sự diệt vong của nó. Tuy nhiên, sự thật cho chúng ta biết rằng, chúng ta đang trong quá trình lặp lại sự sụp đổ cuối cùng của Đế chế La Mã. Trump có 2 năm – cho đến giữa nhiệm kỳ tiếp theo – để thoát khỏi số phận lịch sử khủng khiếp đó.
Xem thêm: Sai Lầm Chiến Lược Của Mỹ?
Tôi nhận được một email thân thiện từ Haggai Olshanetsky gợi ý rằng, tốt hơn là nên đọc bản thông cáo báo chí gốc, thay vì dựa vào báo cáo của Daily Mail về bản thông cáo báo chí đó. Hóa ra, trong khi Daily Mail đưa vấn đề biến đổi khí hậu xuống cuối bài luận, thì toàn bộ mục đích của bài luận là nói rằng, không phải biến đổi khí hậu hay bệnh dịch đã chấm dứt Đế chế La Mã. Do đó, tiêu đề là “Nghiên cứu mới cho thấy khí hậu và bệnh dịch không gây ra sự sụp đổ của Đế chế La Mã”.
Để đạt được mục đích đó, Lev Cosijns và tiến sĩ Olshanetsky đã phát hiện ra dữ liệu vận chuyển chứng minh rằng, mặc dù nhiệt độ giảm và bệnh dịch hạch nổi tiếng trong thời kỳ Justinian (541-549), nhưng đó không phải là thời điểm bắt đầu suy tàn của Đế chế La Mã. Thay vào đó, “có sự gia tăng về thịnh vượng và dân số vào nửa sau thế kỷ thứ 6 sau công nguyên”.
Rất cụ thể theo quan điểm tôi đã đề cập, về những gì đã thúc đẩy Đế chế La Mã sụp đổ, tiến sĩ Olshanetsky đã nói:
Có vẻ như Đế chế La Mã đã bước vào thế kỷ thứ 7 ở đỉnh cao của quyền lực, dân số và sản lượng kinh tế. Tuy nhiên, những tính toán sai lầm của họ và thất bại của họ trước đối thủ Ba Tư – Sassanid đã đưa toàn bộ khu vực vào vòng xoáy vực thẳm, do đó khiến hai đế chế suy yếu và cho phép Hồi giáo trỗi dậy.
Và sau đó, tôi sẽ trích dẫn chính xác lời của hai nhà sử học này, viết rằng biến đổi khí hậu ngày nay tồi tệ hơn bất cứ điều gì từng xảy ra trước đây:
Lev Cosijns cho biết: “Sai lầm lớn nhất của chúng ta ngày nay là một số nghiên cứu lịch sử hiện tại cố đổ lỗi cho biến đổi khí hậu cho mọi cuộc khủng hoảng hoặc thay đổi trong lịch sử. Vấn đề là điều này có thể tạo ra tình huống mà những người muốn giảm thiểu hoặc bỏ qua biến đổi khí hậu do con người gây ra hiện nay sẽ lấy cớ rằng biến đổi khí hậu luôn xảy ra, thỉnh thoảng có những tác động khủng khiếp, nên không có gì là bất thường”.
“Nhưng sự khác biệt là hầu hết những thay đổi và thảm họa kể từ khi con người biết viết có thể không liên quan đến khí hậu”, Haggai Olshanetsky nói thêm, “và trong 5000 năm trở lại đây, con người chưa bao giờ phải đối mặt với biến đổi khí hậu nghiêm trọng và dữ dội như hiện tại. Biến đổi khí hậu hiện tại là biến đổi đầu tiên do con người gây ra, nó vượt quá quy mô tự nhiên và phải được giải quyết”.
Tôi chỉ muốn nói thêm rằng, tiến sĩ Cosijns và Olshanetsky cũng có thể muốn xem (a) lời thừa nhận của tờ Washington Post, nhiệt độ thay đổi không phải là một cuộc diễu hành ổn định hướng đến xu hướng ấm lên dữ dội trong vài thập kỷ qua và (b) cuốn sách hấp dẫn ‘The Great Mortality: An Intimate History of the Black Death, the Most Devastating Plague of All Time’ của John Kell ghi lại tỉ mỉ cuộc diễu hành của ‘Cái chết đen’ trên khắp thế giới, từ lần đầu tiên xuất hiện ở Trung Quốc cho đến những ngày cuối cùng, sau khi nó xóa sổ 1/3 đến 1/2 dân số Châu Âu. Có hai điều nổi bật về cuốn sách. Ông đưa ra lập luận mạnh mẽ rằng, bệnh dịch hạch là kết quả của sự thay đổi khí hậu không do con người gây ra dưới hình thức ‘làm mát’ toàn cầu (chống biến đổi khí hậu, biên tập)
Khi thế giới ấm lên vào đầu thời Trung cổ, con người trồng nhiều cây trồng hơn, có nhiều thức ăn hơn và do đó phát triển mạnh, dẫn đến bùng nổ dân số. Thời tiết ấm áp cho phép các tuyến đường thương mại đi xa hơn về phía bắc, đi vào lãnh thổ nơi bệnh dịch hạch lưu hành ở loài gặm nhấm.
Tuy nhiên, Thời kỳ ‘Băng hà nhỏ’, bắt đầu vào cuối thế kỷ 13, đã làm giảm nghiêm trọng mùa màng. Điều này, đến lượt nó, dẫn đến nạn đói, khiến con người suy yếu và dễ bị bệnh dịch hạch hơn.
Hình minh họa: Nguyên nhân Đế chế La Mã sụp đổ. Ảnh About History
Tác giả: Andrea Widburg
