Tác giả: Marcus Jonsson
NATO được thành lập vào năm 1949, khi bắt đầu Chiến tranh Lạnh, để ‘ngăn người Nga ở ngoài, người Mỹ ở trong và người Đức bị tiêu diệt’, như tổng thư ký đầu tiên của NATO, Lord Hastings Ismay, đã nói.
Năm 1952, thủ tướng Tây Đức Konrad Adenauer đã bác bỏ hiệp ước hòa bình của Liên Xô nhằm thống nhất nước Đức với điều kiện nước này không tham gia hoặc sản xuất vũ khí cho NATO, và vào năm 1954, các nước NATO thay vào đó đã bỏ phiếu thừa nhận một Tây Đức được tái vũ trang tham gia NATO.
Đáp lại, Liên Xô đã thành lập Hiệp ước Warsaw vào năm 1955, bao gồm Đông Đức, Ba Lan, Hungary, Romania, Bulgaria, Tiệp Khắc và Albania.
Gần nửa thế kỷ sau, cả kẻ thù chính của NATO là Liên Xô lẫn đối tác của NATO ở Đông Âu, Hiệp ước Warsaw, đều không tồn tại, cả hai đều bị giải thể vào năm 1991. Một năm trước đó, Cộng hòa dân chủ Đức (Đông Đức) đã trở thành một phần của Cộng hòa liên bang Đức (Tây Đức) và Bức tường Berlin không còn tồn tại.
Khi đó, bạn có thể tưởng tượng rằng, lẽ ra NATO cũng phải giải tán, khi kẻ thù không tồn tại, nhưng thực tế không phải vậy.
Mục đích thực sự của NATO cũng xuất hiện với tất cả sự rõ ràng – mong muốn trong bản dự thảo chiến lược quốc phòng của Lầu Năm Góc (Hướng dẫn kế hoạch quốc phòng) cho những năm 1994-1999, được chuẩn bị vào năm 1992.
Trong đó có tuyên bố rõ ràng rằng, tầm quan trọng của việc duy trì NATO là công cụ quan trọng nhất của quốc phòng và an ninh của phương Tây, cũng như NATO vẫn là mắt xích cho ảnh hưởng và sự tham gia của Mỹ trong các vấn đề an ninh Châu Âu.
Khi các nền kinh tế Tây Âu và Nhật Bản phục hồi sau Thế chiến hai, với sự hỗ trợ kiên quyết của Washington, Mỹ đã rời khỏi vị trí dẫn đầu trong nền kinh tế thế giới. Năm 1945, Hoa Kỳ chiếm một nửa tổng GDP của toàn thế giới, vào cuối Chiến tranh Lạnh, con số này là 30%.
Mỹ cũng muốn có các nền kinh tế mạnh khác trên thế giới, đặc biệt là thị trường cho sản xuất xuất khẩu của mình. Nhưng khi nói đến việc bảo vệ vị thế quân sự vẫn hoàn toàn thống trị của Mỹ trên thế giới và trong NATO, không có nghi ngờ gì về chiến lược phòng thủ của Washington.
Bây giờ tình hình cũng hoàn toàn mới. Hầu như không có kẻ thách thức đáng tin cậy nào đối với vị trí bá chủ thế giới của Mỹ, và điều đó sẽ vẫn như vậy.
Chiến lược quốc phòng được đề xuất năm 1992 nêu rõ: “Mục tiêu đầu tiên của chúng tôi là ngăn chặn sự tái xuất hiện của một đối thủ mới, trên lãnh thổ Liên Xô cũ hoặc nơi khác”.
Bản dự thảo được soạn thảo bởi Zalmay Khalilzad, khi đó là trợ lý thứ trưởng Bộ quốc phòng Mỹ về hoạch định chính sách từ năm 1991 đến năm 1992, người sau này trở thành đại sứ Hoa Kỳ tại Afghanistan và sau đó là Iraq (sau cuộc xâm lược của cả hai nước vào năm 2001 và 2003) và sau đó là đại sứ Hoa Kỳ tại Liên Hợp Quốc, dưới thời George W Bush. Nhưng lúc này, cấp trên cao nhất của Khalilzad lại là cha của George W Bush, George Bush Sr (Bush cha), người giữ chức tổng thống khi Liên Xô tan rã.
Khalilzad nghĩ ra chiến lược nhưng thứ trưởng Quốc phòng Paul Wolfowitz mới là người chịu trách nhiệm. Sau khi bản dự thảo bị rò rỉ cho tờ New York Times và bị chỉ trích vì cách diễn đạt vô liêm sỉ, đến lượt Bộ trưởng Quốc phòng Dick Cheney đã phải diễn đạt lại một số điểm, nhưng bản chất nội dung không hề thay đổi một chút nào. Khalilzad sau đó cũng kể rằng, Dick Cheney tức giận liên quan đến tài liệu chiến lược về ‘trật tự thế giới mới’ mà ông là tác giả.
Ba người này, Cheney, Wolfowitz và Khalilzad, đại diện cho trào lưu tân bảo thủ đã phát triển mạnh mẽ dưới thời George Bush (Bush cha). Họ là nguyên mẫu của cái được gọi là tân bảo thủ trong tiếng Anh, và sẽ có ảnh hưởng lớn đến chính sách đối ngoại cực kỳ hiếu chiến của Hoa Kỳ trong ‘cuộc chiến chống khủng bố’ của George W Bush (Bush con, biên tập).
Cheney là Bộ trưởng Quốc phòng trong Chiến tranh vùng Vịnh và phó tổng thống dưới thời George W Bush, đồng thời là một trong những người đề xướng chính cho cuộc chiến chống Iraq năm 2003.
Wolfowitz là thứ trưởng Bộ Quốc phòng dưới thời Donald Rumsfeld trong các cuộc xâm lược Afghanistan và Iraq, và sau đó trở thành người đứng đầu Ngân hàng thế giới, giống như NATO, là một trong những công cụ của Hoa Kỳ để duy trì vị thế thống trị thế giới của mình.
Một chiến lược gia chính sách đối ngoại có ảnh hưởng khác của Mỹ là Zbigniew Brzezinski, cố vấn an ninh quốc gia của Jimmy Carter vào cuối những năm 1970.
Trong tác phẩm kinh điển về chính sách an ninh hiện đại Bàn cờ lớn – Tính ưu việt của Mỹ và các mệnh lệnh địa chiến lược của nó từ năm 1997, Brzezinski viết một cách công khai về cách các tổ chức tài chính “quốc tế” (như chính Brzezinski đặt trong dấu ngoặc kép) như Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF) và Ngân hàng thế giới (WB) đang ở trong tình trạng như thế nào. Những tổ chức đó, thực tế, do do Mỹ kiểm soát và là một công cụ để giúp Mỹ thống trị thế giới, tương tự như NATO.
Bàn cờ lớn mà Brzezinski nhắc đến là lục địa Á-Âu, trong đó nhiều đế chế khác nhau trong suốt lịch sử đã kiểm soát những phần lớn hơn hoặc nhỏ hơn.
Tuy nhiên, sau khi Liên Xô tan rã, Hoa Kỳ là đế quốc toàn cầu thực sự đầu tiên trong lịch sử, Brzezinski lưu ý.
Ông cũng lưu ý rằng vào giữa những năm 1990, Mỹ có số lượng binh lính được triển khai trên bàn cờ gần như bằng với Đế chế La Mã ở thời kỳ đỉnh cao gần 2.000 năm trước đó.
Theo Brzezinski, vào thời điểm đó, có khoảng 300.000 lính rải khắp đế quốc để đảm bảo quyền lực cho Rome, và năm 1996 Hoa Kỳ có 296.000 binh sĩ chuyên nghiệp trên khắp thế giới.
Brzezinski – người nhấn mạnh Ukraine là mảnh ghép trung tâm trong ‘trò chơi lớn’ về địa chính trị của Lục địa Á-Âu – một EU và NATO mở rộng là điều kiện cần để Mỹ có thể duy trì vị thế bá chủ của mình, và đúng như vậy.
Tây Ban Nha đã trở thành thành viên của NATO vào năm 1982 và sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, EU và NATO cũng mở rộng về phía đông. Đối với NATO, việc mở rộng là vi phạm lời hứa miệng, mà ngoại trưởng Mỹ James Baker đưa ra cho nhà lãnh đạo cuối cùng của Liên Xô, Mikhail Gorbachev, vào năm 1990.
Tại các cuộc đàm phán để thống nhất nước Đức, Baker cho biết, theo một chiều từ kho lưu trữ của chính Hoa Kỳ, rằng: “Chúng tôi hiểu sự cần thiết phải có sự đảm bảo đối với các nước phương Đông. Nếu chúng tôi vẫn hiện diện ở một nước Đức là một phần của NATO, thì quyền tài phán quân sự của NATO sẽ không bị dịch chuyển một ‘inch’ về phía đông”.
Tuy nhiên, một lời hứa không được viết thành văn bản và không được tôn trọng. Ngày nay, NATO có 32 quốc gia thành viên so với 12 quốc gia ban đầu và tất cả các quốc gia gia nhập kể từ khi Liên Xô tan rã trước đây, đều là một phần của Liên Xô hoặc Hiệp ước Warsaw, hoặc là một phần của Nam Tư xã hội chủ nghĩa (có quan hệ lạnh nhạt với Liên Xô và chưa bao giờ là một phần của Hiệp ước Warsaw).
Các nước Đông Âu đầu tiên tham gia đầy đủ vào năm 1999, khi Ba Lan, Cộng hòa Séc và Hungary trở thành thành viên. Nhưng ngay từ năm 1991, NATO đã bắt đầu thay đổi cơ cấu theo phiên bản ngày nay, nơi tổ chức này phải có khả năng tấn công bất cứ nơi nào trên thế giới – không chỉ theo Điều 5 của Hiệp ước NATO, mà một cuộc tấn công vào một quốc gia NATO phải được xem là một cuộc tấn công vào tất cả các nước thành viên.
Vào ngày 20 tháng 12 năm 1991, chỉ vài ngày trước khi Liên Xô chính thức chấm dứt tồn tại, Hội đồng hợp tác Bắc Đại Tây Dương, NACC, được thành lập. Các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ hiện là một phần của CIS (Cộng đồng các quốc gia độc lập).
Tất cả trong số họ, tức là cả Nga, đã trở thành một phần của NACC, vào năm 1997 được chính thức hóa thành Hội đồng đối tác Châu Âu-Đại Tây Dương, EAPR.
EAPR là khuôn khổ chính trị cho khuôn khổ Đối tác vì hòa bình của NATO, được thành lập vào năm 1994 và Thụy Điển cũng là thành viên kể từ khi thành lập.
Ngày nay, 20 quốc gia là một phần của Quan hệ đối tác vì hòa bình, một lần nữa bao gồm cả Nga. Ngoài ra, 14 quốc gia cựu thành viên đã chuyển sang và trở thành thành viên chính thức của NATO. Síp là quốc gia EU duy nhất không phải là thành viên của NATO cũng như của Đối tác vì Hòa bình.
Không có Liên Xô và Hiệp ước Warsaw làm đối trọng, thế giới đã mở cửa cho Mỹ và NATO. Liên quan đến cuộc tập trận quân sự do Mỹ dẫn đầu ở Kazakhstan năm 1997, cuộc tập trận chung đầu tiên giữa Mỹ và các quốc gia thuộc Liên Xô cũ, tướng Mỹ John Sheehan, người chỉ đạo cuộc tập trận, nói: “Thông điệp tôi muốn đưa ra là, không có một quốc gia nào trên bề mặt trái đất, mà chúng tôi không thể tiếp cận được”.
Đó là một thông điệp không chỉ được truyền tải qua các cuộc tập trận. Lần đầu tiên quân NATO được sử dụng trong chiến đấu là ở Nam Tư năm 1994, khi Mỹ và NATO bắn hạ máy bay Serbia và sau đó cũng ném bom các sân bay của Serbia.
Sau đó, nỗ lực này có thể được bảo vệ từ phía NATO, với thực tế là Hội đồng bảo an Liên Hợp Quốc – như trong cuộc chiến của NATO chống lại Libya năm 2011 – đã bỏ phiếu thông qua các nghị quyết rằng, Liên Hợp Quốc sẽ duy trì vùng cấm bay trên Bosnia.
Lực lượng gìn giữ hòa bình của Liên Hợp Quốc, UNPROFOR chính thức yêu cầu NATO giúp đỡ và lực lượng Liên Hợp Quốc cũng được thay thế bởi lực lượng NATO và EU vào tháng 12 năm 1995.
Trong cùng năm, mà các nước phương Đông đầu tiên trở thành thành viên NATO và NATO áp dụng ‘khái niệm chiến lược’ mới của mình, về một liên minh quân sự linh hoạt hơn, không có lời bào chữa nào như vậy.
Năm 1999, Nga và Trung Quốc nói rõ rằng, họ sẽ sử dụng quyền phủ quyết tại Hội đồng bảo an khi Mỹ và NATO thúc đẩy can thiệp vào Nam Tư.
Trong một hành vi vi phạm rõ ràng luật pháp quốc tế, NATO đã kỷ niệm 50 năm thành lập vào tháng 4 năm 1999 bằng cách vẫn ném bom bừa bãi vào Serbia mà không có bất kỳ lệnh trừng phạt nào của Liên Hợp Quốc – khác xa với tuyên truyền ‘bom thông minh’ của liên minh.
Các bệnh viện, trường học và khu dân cư bị đánh bom, các tòa nhà chính phủ bị đánh bom và không chỉ hàng trăm thường dân Serbia, mà còn có 3 công dân Trung Quốc thiệt mạng khi đại sứ quán Trung Quốc bị đánh bom.
Khẩu pháo tuyên truyền đã bấm nút
Để được chấp nhận cho cuộc chiến ném bom, bộ máy tuyên truyền đã hoạt động hết công suất. Bộ trưởng Quốc phòng Hoa Kỳ William Cohen nói về việc có tới 100.000 người Albania ở Kosovar bị quân Serbia giết chết, và thủ tướng Anh Tony Blair đã so sánh Serbia dưới thời Slobodan Milosevic với nước Đức của Hitler.
Không nghi ngờ gì nữa, các hành vi lạm dụng đã xảy ra trong cuộc chiến tranh Kosovo (cũng như trong tất cả các cuộc chiến tranh, đặc biệt là trong các cuộc nội chiến), nhưng các cuộc điều tra sau vụ đánh bom của NATO cho thấy tổng cộng có ít hơn 10.000 người Albania bị người Serb giết hại ở Kosovo, trong cuộc chiến với Kosovo.
Lực lượng người Albania – những người du kích, với sự hỗ trợ của Mỹ và EU, muốn tách Kosovo khỏi Serbia và Nam Tư. Tất nhiên, bản thân nó là một bi kịch, nhưng như thường lệ – và như đã trở nên rõ ràng một cách tàn nhẫn với những vũ khí được cho là có sức hủy diệt hàng loạt trước chiến tranh Iraq – việc tuyên truyền chiến tranh của Mỹ và NATO khác biệt đáng kể so với thực tế trên thực địa.

Các vụ đánh bom của NATO ở Nam Tư đã làm nảy sinh một cách giải thích hoàn toàn mới, thay thế về luật pháp quốc tế, trái với Hiến chương Liên Hợp Quốc. Theo Tony Blair và những người bạn NATO của ông, chiến tranh giờ đây có thể được tiến hành ngay cả khi chúng không hợp pháp. Những nỗ lực này có thể là ‘hợp pháp’, ngay cả khi chúng không hợp pháp.
Một cách tiếp cận cũng đã được chính phủ dân chủ xã hội Thụy Điển áp dụng, với tư cách là thành viên EU, chính sách đối ngoại do Brussels quyết định.
Cả thủ tướng Thụy Điển Göran Persson và Bộ trưởng ngoại giao Anna Lind đều ủng hộ cách giải thích của NATO, trong khi nói rằng cựu thủ tướng Đảng Dân chủ Xã hội Ingvar Carlsson – người không còn đại diện cho ai ngoài chính ông – đã công khai chỉ trích mạnh mẽ các vụ đánh bom của NATO, vốn không được Liên Hợp Quốc cho phép.
Năm 2001, chúng ta chứng kiến một hành vi vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế khác khi Mỹ và Anh xâm chiếm Afghanistan sau vụ tấn công khủng bố ngày 11 tháng 9 ở New York.
Đây là lần đầu tiên Điều 5 của NATO được kích hoạt, nhưng Mỹ chọn cách phát động chiến tranh do hiểu sai Điều 51 Hiến chương Liên Hợp Quốc về tự vệ.
Khi chế độ Taliban sụp đổ, năm 2003 NATO nắm quyền lãnh đạo lực lượng ISAF (Lực lượng hiệp hội an ninh quốc tế) được Liên Hợp Quốc phê chuẩn, trong đó Thụy Điển tham gia và chiến đấu dưới lá cờ NATO.
20 năm sau khi Mỹ xâm chiếm Afghanistan lần đầu tiên, quân đội Mỹ (và Thụy Điển) đã rời đi vào mùa hè này và Taliban một lần nữa nắm quyền ở nước này.
Ai đang nói dối?
Mỹ đã chi hơn 2.000 tỷ USD cho cuộc chiến ở Afghanistan. Nó có vẻ giống như một doanh nghiệp thua lỗ, đúng như vậy – đối với chính phủ và người nộp thuế.
Nhưng điều đó không xảy ra đối với các công ty có mối quan hệ chặt chẽ với Lầu Năm Góc trong khu liên hợp công nghiệp-quân sự. Đó cũng là một trong những mục đích thực sự của NATO ngoài việc tuyên truyền – để duy trì ngành công nghiệp vũ khí.
Đó cũng là lý do chính dẫn đến việc giai cấp tư sản Thụy Điển ủng hộ cuộc chiến ở Afghanistan để bán vũ khí.
Lực lượng vũ trang Thụy Điển muốn gửi Jasplan đến Afghanistan để ‘tăng khả năng tiếp thị’.
Điều đó đã được Wikileaks tiết lộ trong một bức điện bị rò rỉ từ đại sứ quán Mỹ ở Stockholm năm 2008. Tuy nhiên, Saab và quân đội Thụy Điển đã phải cầm cự cho đến cuộc chiến tranh Libya năm 2011, khi Jasplan thực hiện các nhiệm vụ trinh sát cho các vụ đánh bom của NATO.
Một lý do quan trọng khác để tham gia Afghanistan là để quân đội Thụy Điển thích nghi với NATO. Đó cũng là mục tiêu duy nhất mà Thụy Điển đạt được ở Afghanistan – trái ngược với những quan niệm cao cả về củng cố nền dân chủ và vị thế của phụ nữ ở nước này.
Theo nhà điều tra Tone Tingsgård của chính phủ, cái được gọi là ‘uy tín và khả năng của Thụy Điển với tư cách là một bên tham gia vào các nỗ lực quốc tế’ đã thực sự thành công.
“Sự tham gia của các quốc gia đối tác như Thụy Điển vào các nỗ lực của NATO đã giúp liên minh này tăng cường tính hợp pháp chính trị và độ tin cậy trong vai trò mới cũng như lực kéo dựa trên tài nguyên. Sự hợp tác của Thụy Điển với NATO, trong khuôn khổ quan hệ đối tác, đã được tăng cường trong thời gian Thụy Điển tham gia ISAF”, cuộc điều tra Afghanistan của chính phủ từ năm 2017 cho biết.
Kể từ đó, Thụy Điển thậm chí còn bị lôi kéo sâu hơn vào bộ máy NATO, thông qua thỏa thuận trao cho NATO quyền sử dụng lãnh thổ Thụy Điển. Trên thực tế, sử dụng Thụy Điển làm bàn đạp trong cuộc chiến chống lại Nga.

Bây giờ, bộ máy tuyên truyền của Mỹ và NATO lại hoạt động mạnh mẽ. Người ta tuyên bố rằng, Nga đang đe dọa hòa bình ở Châu Âu bằng cách tăng cường khả năng quân sự – trên lãnh thổ của chính mình.
Sau đó, bạn nên biết rằng chỉ riêng Hoa Kỳ đã chiếm 39% tổng chi tiêu quân sự của thế giới vào năm 2020, theo viện nghiên cứu SIPRI. Nga chiếm 3%.
Kể từ cam kết của Baker với Gorbachev, NATO liên tục kết nạp thành viên mới tiến về phía đông, ủng hộ cuộc đảo chính do ‘tân phát xít’ lãnh đạo ở Ukraine năm 2014, bơm vũ khí và cố vấn quân sự cho Ukraine, đồng thời từ chối lành răn đỏ của Nga rằng, Ukraine không gia nhập NATO – một tổ chức do Mỹ kiểm soát.
Ai thực sự đang đe dọa ai?
Xem phần 1: NATO là gì? Chiến Tranh Lạnh Và Chủ Nghĩa Chống Cộng (Phần 1)