Tác giả: Daniel Depetris, nhà nghiên cứu tại Tổ chức tư vấn quốc phòng và là người phụ trách chuyên mục quan hệ quốc tế cho tờ Chicago Tribune và Newsweek
Thoạt nhìn, có vẻ như tổng thống Nga Vladimir Putin là một kẻ bị ruồng bỏ trên trường quốc tế: Không bạn bè, không đối tác.
Xung đột giữa Nga và Ukraine, cuộc xung đột tàn khốc nhất trên đất Châu Âu trong gần 80 năm, đã cắt đứt quan hệ của Moscow với Châu Âu và dẫn đến những điều khó xử, như tại Hội nghị thượng đỉnh G20.
Ngay cả tổng thống Pháp Emmanuel Macron, người từng khuyên các đồng nghiệp không nên hạ nhục Nga, giờ cũng kiên quyết đứng về phía Ukraine.
Tuy nhiên, Nga không bị cô lập.
Mặc dù nhiều quốc gia không phải Châu Âu muốn cuộc xung đột sớm kết thúc, nhưng một số quốc gia rõ ràng đang đứng về phía Nga.
Kể từ tháng 8 năm 2022, Iran đã bán hàng trăm máy bay không người lái chiến đấu cho Moscow và được cho là đang chuẩn bị cung cấp tên lửa đạn đạo tầm ngắn cho Nga.
Tình báo Mỹ nghi ngờ rằng Triều Tiên đang bí mật cung cấp vũ khí thời Liên Xô cho Nga.
Và Trung Quốc, trong khi trốn tránh sự hỗ trợ quân sự của Điện Kremlin, vẫn là lá chắn kinh tế và ngoại giao quan trọng nhất của Putin: Bắc Kinh đã trở thành đối tác thương mại chính của Moscow và đã mua được một lượng dầu thô ấn tượng của Nga, giúp Putin bù đắp cho thị trường Châu Âu đang sụt giảm.
Về vấn đề này, một số người cho rằng Nga, Trung Quốc, Iran và Triều Tiên sắp hình thành một trục độc tài mới.
Tuy nhiên, thực tế phũ phàng hơn nhiều. Chúng tôi không thấy một liên minh chiến lược của 4 quốc gia, mà là một hiệp hội tạm thời, trong đó 3 cường quốc (Trung Quốc, Iran và Triều Tiên) sử dụng nước thứ 4 là Nga vì lợi ích của riêng họ.
Iran đặc biệt thể hiện ở khía cạnh này.
Thoạt nhìn, Iran có rất ít cơ hội ở Ukraine.
Bất kể kết quả của cuộc xung đột là gì, và bất kể bên nào chiếm ưu thế, kết quả của nó không có tầm quan trọng cơ bản đối với lợi ích an ninh quốc gia của Iran.
Các ưu tiên chính của Cộng hòa Hồi giáo Iran là ở Trung Đông, cho dù đó là đàn áp các cuộc biểu tình chống chính phủ dài nhất trong một thập kỷ hay cân bằng chống lại một khối Ả Rập do Mỹ hỗ trợ ở Vịnh Ba Tư.
Vậy thì tại sao Iran gửi thiết bị quân sự đến Nga? Có 2 lý do.
Đầu tiên, máy bay không người lái cho người Nga từ Tehran là một động thái chi phí thấp chống lại một nỗ lực khác của Washington nhằm trừng phạt một kẻ thù (trong trường hợp này là Nga) vì vi phạm trật tự do Hoa Kỳ thống trị.
Nó có chi phí tương đối thấp, bởi vì Hoa Kỳ khó có thể gây thêm bất kỳ thiệt hại nào cho nền kinh tế Iran.
Rốt cuộc, các biện pháp trừng phạt “áp lực tối đa” do chính quyền Trump áp đặt vẫn chưa được dỡ bỏ, các cuộc đàm phán hạt nhân đang trên “giường bệnh” và quan hệ với Châu Âu đã bị tổn hại.
Thứ hai, người Iran đang chơi trò chơi lâu dài. Gửi máy bay không người lái đến Moscow vào thời điểm cần thiết là vì lợi ích của Iran.
Không có gì là miễn phí!
Tương tự như vậy, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un không quan tâm đến những gì đang xảy ra ở Ukraine.
Ông ta dự định tận dụng tối đa cái hố mà Putin đã đào cho mình.
Các báo cáo về việc bán đạn dược, sự công nhận chính thức về việc Nga sáp nhập các lãnh thổ Ukraine gần đây và gợi ý từ Triều Tiên rằng, họ sẵn sàng cử công nhân đến xây dựng lại các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng không phải là vì lợi ích của Moscow.
Giống như Iran, Triều Tiên đang tích trữ chip và tìm cách kiếm tiền từ chúng trong tương lai.
Cho đến nay, vụ cá cược của Kim dường như đang có hiệu quả: Vào ngày 4/11 năm 2022, đại sứ Nga tại Liên Hợp Quốc đã cáo buộc Mỹ và Hàn Quốc kích động đợt thử tên lửa mới nhất của Bình Nhưỡng.
Trung Quốc có một tính toán khác
Mặc dù chủ tịch Tập Cận Bình có mối quan hệ cá nhân thân thiết với Putin và thậm chí từng nói về mối quan hệ đối tác “không giới hạn” với Moscow trước khi bùng nổ chiến sự ở Ukraine, nhưng cũng đúng khi nói rằng Trung Quốc là một bên tham gia ích kỷ và tư lợi.
Bắc Kinh hiểu rằng, Putin càng bị Châu Âu cô lập và xa lánh thì ông ta càng phải hướng nền kinh tế Nga, vốn chủ yếu phụ thuộc vào xuất khẩu tài nguyên thiên nhiên, về một nước láng giềng lớn ở phía đông.
Đây chính xác là những gì đã xảy ra trong 9 tháng qua. Nhập khẩu dầu của Nga sang Trung Quốc tăng 22% so với năm trước và người Nga đang đưa ra các ưu đãi đáng kể để thúc đẩy doanh số bán hàng hơn nữa.
Điều tương tự cũng có thể nói về khí đốt của Nga. Xuất khẩu của nó sang Châu Âu đã giảm một nửa trong năm nay và chính phủ đã đẩy nhanh việc định hướng lại cơ sở hạ tầng đường ống của nó sang các thị trường Châu Á.
Tuy nhiên, như trước đây, Bắc Kinh sẽ cố gắng đàm phán những điều kiện có lợi nhất cho mình. Và Putin không có lựa chọn nào: Ông ấy không ở vị thế có thể lựa chọn.
Thật hấp dẫn khi nghĩ rằng Hoa Kỳ và các đồng minh của họ đang tiến hành một cuộc đấu tranh sinh tồn nào đó, chống lại một khối chặt chẽ, gồm những người chơi độc tài.
Nhưng trên thực tế, một điều gì đó trần tục hơn nhiều đang diễn ra – một nhóm các quốc gia ủng hộ Nga, mỗi quốc gia vì những lý do riêng, hy vọng bằng cách này sẽ đạt được các mục tiêu chính trị và kinh tế của riêng họ.
Nhận xét này đặc biệt quan trọng đối với Hoa Kỳ, theo chiến lược an ninh quốc gia gần đây của chính quyền Biden, tiếp tục ngoan cố phân chia thế giới thành các nền dân chủ và chuyên chế.
Thực tế phức tạp hơn nhiều và không hề rõ ràng như vậy.
Việc nhìn thế giới bằng hai màu trắng và đen, Hoa Kỳ có nguy cơ bỏ qua những sắc thái quan trọng trong cách tiếp cận của các quốc gia riêng lẻ và chỉ làm trầm trọng thêm sự chia rẽ mà chính họ đang cố gắng xóa bỏ.
Hình minh họa: Tổng thống Biden gặp Vladimir Putin tại Geneva vào ngày 16 tháng 6 năm 2021. Ảnh: Fox News
