Lực lượng hải quân đa quốc gia do Hoa Kỳ lãnh đạo, có nhiệm vụ bảo vệ và đảm bảo giao thông hàng hải qua Biển Đỏ, khỏi các cuộc tấn công của Lực lượng Houthi ở Yemen dường như đã suy yếu đáng kể – trước khi lực lượng này cùng nhau ‘ra khơi’.
Chưa đầy một tuần sau khi công bố ‘Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng’ (Operation Prosperity Guardian, OPG), Pháp, Ý và Tây Ban Nha đã rút khỏi lực lượng gần như được thành lập ‘hoàn chỉnh’ với sự tham gia của các tàu chiến từ hơn 10 quốc gia (ngày 18 tháng 12, Bộ trưởng quốc phòng Mỹ tuyên bố Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng, biên tập).
Quyết định thành lập một liên minh chống Houthi gần như bị ép buộc đối với Washington. Đầu tháng 11 năm 2023, một tàu khu trục Mỹ đã bắn hạ một số tên lửa bắn từ Yemen, nhưng Mỹ cố gắng giữ thái độ bình thường và không ‘quảng cáo’ rằng họ đang giao chiến với nhóm Yemen.
Chừng nào Lực lượng Houthi hiếu chiến, còn cố gắng phóng tên lửa vào Israel, một quốc gia đang tấn công những người anh em Ả Rập và Hồi giáo của Yemen, nhưng không thành công, thì Mỹ có thể khẳng định rằng, toàn bộ vụ việc không phải là một sự leo thang nghiêm trọng trong khu vực.
Nhưng khi các cuộc tấn công liên tục của họ nhằm vào các tàu ‘đến và đi’ từ Kênh đào Suez đe dọa an ninh của các tuyến hàng hải quốc tế, Mỹ buộc phải hành động.
Hải quân Mỹ đã có số lượng tàu rất lớn trong khu vực, vậy tại sao lại phải yêu cầu các đồng minh đóng góp nhiều hơn?
Một lý do là, ngay cả với lực lượng lớn như vậy, Mỹ cũng không thể dự trữ nhiều tàu cho nhiệm vụ của mình. Thứ hai là về mặt chính trị, việc không muốn trở thành quốc gia duy nhất tấn công Yemen, vì điều này có thể được hiểu, đặc biệt là ở Trung Đông, là hành động quân sự trực tiếp nhằm hỗ trợ Israel.
Những tình thế tiến thoái lưỡng nan về chính trị và quân sự của Mỹ phần lớn phụ thuộc vào địa lý và sự kiểm soát của Yemen đối với ‘điểm tắc nghẽn’ quan trọng về mặt chiến lược, nơi Ấn Độ Dương ‘đổ vào’ Biển Đỏ. Đoạn Eo biển Bab el-Mandeb chỉ rộng 29 km (16 hải lý) tại điểm hẹp nhất.
Các phương pháp tiếp cận của Mỹ đầy rẫy các tàu chiến: Hơn 35 chiếc từ ít nhất 12 quốc gia không giáp Biển Đỏ, hiện đang ở vị trí mà từ đó, họ có thể đến Eo biển trong vòng chưa đầy 24 giờ.
Nhiều tàu trong số này đã có mặt trong khu vực trước ngày 7 tháng 10 năm 2023. Phần tây bắc của Ấn Độ Dương ‘dẫn vào’ Vịnh Aden và Eo biển Bab el-Mandeb có lẽ là vùng biển có nhiều cướp biển khét tiếng nhất thế kỷ 21.
Cuộc nội chiến và sự sụp đổ của chính quyền trung ương Somali đã tạo ra nạn cướp biển trên quy mô chưa từng có.
Cướp biển Somali mạo hiểm ra khơi trên những chiếc thuyền nhỏ, chạy nhanh, được trang bị súng máy và lựu đạn phóng tên lửa, đồng thời chặn các chuyến tàu thương mại đang ‘hướng tới và đi’ từ Eo biển Bab el-Mandeb theo 3 hướng: từ Viễn Đông, đi qua phía nam Ấn Độ; từ vùng Vịnh, đi vòng quanh Bán đảo Ả Rập; và từ bắc xuống nam dọc theo bờ biển Châu Phi.
Các công ty vận tải biển yêu cầu được bảo vệ và cộng đồng quốc tế nhận thức được sự cần thiết phải giữ cho các tuyến đường vận chuyển được thông thoáng và an toàn, đã đáp ứng điều đó. Mỗi tháng có 200 tàu qua Kênh đào Suez ‘ở mỗi hướng’ – chở không dưới 3 triệu container.
Từ năm 1990, Lực lượng Đặc nhiệm Hỗn hợp 150 (CTF-150) đã tham gia vào các nhiệm vụ chống cướp biển.
Hơn 30 quốc gia, chủ yếu là phương Tây nhưng cũng bao gồm cả Ả Rập Saudi, Pakistan, Thái Lan, Singapore và Thổ Nhĩ Kỳ, đã tham gia và thường duy trì ít nhất 4 tàu chiến ở vị trí đóng quân, luân phiên 3 đến 4 tháng một lần.
Năm 2022, một lực lượng mới là CTF-153 tiếp quản. Khi cuộc chiến mới nhất ở Gaza bắt đầu, lực lượng này bao gồm các tàu khu trục USN Carney và USN Mason của Mỹ, tàu khu trục JDS Akebono của Nhật Bản và một tàu của Hàn Quốc, ROKS Yang Man Chun.
Để đề phòng sự xuất hiện của các khí tài mạnh hơn, các tàu Mỹ ngay lập tức di chuyển vào Biển Đỏ và cả 2 đã nhiều lần đánh chặn tên lửa và máy bay không người lái của Houthi.
Xem thêm: Phương Tây Thiệt Hại Do Xung Đột Ở Biển Đỏ Như Thế Nào – Lợi Ích Của Nga?
Hải quân Hoa Kỳ đã vội vã triển khai 2 nhóm đặc nhiệm tàu sân bay – bao gồm tàu tuần dương và tàu khu trục phòng không và chống ngầm, tàu sân bay trực thăng, tàu tấn công và các phương tiện tấn công và phòng thủ khác – đến khu vực rộng lớn hơn.
Gần như chắc chắn rằng, Nhà Trắng chưa có ngay kế hoạch hành động cụ thể để can dự vào cuộc xung đột ở Gaza, nhưng quyết định triển khai tới khu vực với ‘sức mạnh hải quân và không quân’ có khả năng đối đầu với mọi đối thủ tiềm tàng là thận trọng về mặt quân sự.
Trong khi đó, Nhà Trắng cũng tham gia vào hoạt động ngoại giao. Mỹ và Iran đã trao đổi các tuyên bố gián tiếp, đảm bảo với nhau rằng, họ không tìm kiếm sự đối đầu.
Iran tuyên bố, họ không được thông báo về vụ tấn công của Hamas vào Israel ngày 7 tháng 10 năm 2023 và Mỹ đã làm mọi cách để tránh ‘xa lánh’ Iran.
Đổi lại, Tehran buộc nhóm vũ trang Hezbollah của Lebanon phải kiềm chế một cuộc tấn công toàn diện. Việc giảm leo thang dường như đã có hiệu quả.
Nhưng sau đó lực lượng Houthi, được coi là lực lượng ủy nhiệm của Iran, giống như Hezbollah, đã quyết định tấn công ở Biển Đỏ, yêu cầu Israel chấm dứt chiến tranh ở Gaza.
Họ phóng tên lửa tầm xa vào Israel và tên lửa hải quân, vào các tàu khu trục của Hải quân Mỹ đã tiến vào Biển Đỏ.
Cả hai hoạt động đều thất bại, tất cả tên lửa và máy bay không người lái trong nhiều trường hợp đều bị đánh chặn và bắn hạ. Hải quân Hoa Kỳ tin chắc rằng, hai tàu khu trục của họ có thể xử lý tình hình, có thể được tăng cường thêm một vài chiếc nữa.
Nhưng khi các tàu chở dầu và tàu container ở Biển Đỏ bắt đầu bị tấn công gần như hàng ngày, sự leo thang là không thể phủ nhận. Nhiều công ty vận tải biển lớn nhất thế giới đã chuyển từ việc đi qua Kênh đào Suez, sang tuyến đường dài hơn và đắt đỏ hơn quanh Châu Phi (mũi Hảo Vọng). Các hãng vận tải thương mại hiện áp dụng khoản phụ phí 700 USD đối với mỗi container đi tuyến đường dài hơn.
Chỉ tính những hàng hóa do Châu Á sản xuất đang chuyển sang Châu Âu, chi phí bổ sung là 2 tỷ USD mỗi tháng.
Sự gia tăng đó được chuyển sang khách hàng cuối cùng – dẫn đến lạm phát. Ngoài ra, việc di chuyển dài hơn sẽ sớm gây ra sự chậm trễ trong phân phối, thiếu hụt và gián đoạn chung của nền kinh tế, điều mà mọi quốc gia đều cảm nhận được.
Xem thêm: Liệu Chiến Tranh Có Xảy Ra Ở Biển Đỏ! Lợi Ích Của Houthi Là Gì?
Thị trường yêu cầu hành động, và Mỹ lạc quan tin rằng họ có thể tập hợp một lực lượng hùng mạnh lên tới 20 quốc gia tham gia để thực hiện Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG).
Chỉ trong vài ngày, những hy vọng cao độ đã bị nhấn chìm trong những lời từ chối. Lầu Năm Góc tin rằng Trung Quốc, một quốc gia có lợi ích lớn trong việc duy trì các tuyến đường biển đưa hàng xuất khẩu của mình sang Châu Âu, sẽ tham gia, đặc biệt khi nước này đã có lực lượng đặc nhiệm tự hỗ trợ gồm một tàu khu trục và một khinh hạm ở phía tây Ấn Độ Dương.
Nhưng Bắc Kinh trả lời rằng, họ không quan tâm đến việc gia nhập Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG).
Sự từ chối cũng đến từ các Lực lượng hải quân Ả Rập lớn nằm dọc bờ Biển Đỏ: Ả Rập Saudi và Ai Cập.
Họ ám chỉ rằng, họ không muốn bị ‘nhìn thấy’ đang lôi kéo một quốc gia Ả Rập vào tình huống này.
Mỹ rõ ràng đã thể hiện sự hiểu biết về quan điểm của họ và tự tin rằng, họ sẽ không gặp vấn đề gì trong việc thu hút đủ tàu chiến.
Trong khi đó, Pháp, Ý và Tây Ban Nha cho biết họ sẽ không tham gia sứ mệnh dưới sự chỉ huy của Mỹ – chỉ khi đó là lực lượng của Liên minh Châu Âu hoặc NATO.
Điều đó khiến Hoa Kỳ cùng với Vương quốc Anh, Na Uy, Hà Lan, Hy Lạp, Canada và Úc là những quốc gia vẫn chính thức tham gia Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG).
Hầu hết đều đã có tàu ở Ấn Độ Dương hoặc phía đông Địa Trung Hải và có thể đến Biển Đỏ trong vòng vài ngày, cho phép Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG) đảm nhận trách nhiệm và bắt đầu hộ tống vận chuyển thương mại.
Phản ứng đầu tiên vào chủ nhật (ngày 24 tháng 12) khi hãng tàu lớn Maersk của Đan Mạch thông báo rằng, các tàu của họ sẽ tiếp tục quá cảnh qua Biển Đỏ, dưới sự hộ tống của Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG).
Nếu Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG) có thể cung cấp lối đi an toàn, họ sẽ tăng cường hỗ trợ và có thể tác động đến các công ty container như MSC và CGN, gã khổng lồ dầu mỏ BP và những công ty khác quay trở lại tuyến đường ngắn nhất.
Nhưng Maersk nói rõ rằng, Hãng có thể quay trở lại tuyến đường dài hơn vòng quanh Châu Phi tùy thuộc vào điều kiện an toàn.
Bất kể số lượng quốc gia tham gia, Chiến dịch Người bảo vệ Thịnh vượng (Operation Prosperity Guardian, OPG) sẽ không chỉ là một hành động đơn giản là hộ tống các tàu qua phía nam Biển Đỏ.
Trong vài ngày qua, đã có một số dấu hiệu đáng lo ngại về khả năng leo thang lớn, có thể dễ dàng mở ra một mặt trận khác, có sự tham gia của các chủ thể lớn trong khu vực.
Xem thêm: Ba Lựa Chọn Của Phương Tây Để Chống Lại Houthi Ở Biển Đỏ
