Tổng thống Nga Vladimir Putin đã đến thăm Mông Cổ vào thứ ba, ngày 3 tháng 9 năm 2024. Putin được Mông Cổ tiếp đón như thế nào? Những gì Putin nói với tổng thống Mông Cổ, Ukhnagiin Khurelsukh, đã được hầu hết các phương tiện truyền thông thế giới bàn luận chi tiết. Nhưng có một điều …
Vì nhiều lý do, cuộc gặp này sẽ được bàn tán trong thời gian dài và hậu quả của nó có thể ảnh hưởng đáng kể đến các sự kiện tương tự khác.
Tuy nhiên, tin tức được thảo luận liên quan đến việc Mông Cổ chào đón nồng nhiệt Vladimir Putin chính là hành vi Mông Cổ vi phạm nghĩa vụ của mình đối với Tòa án hình sự quốc tế (ICC).
Vào tháng 3 năm 2023, ICC ra lệnh bắt giữ Putin – nhà lãnh đạo quốc gia lớn nhất thế giới, cáo buộc Putin về tội ác chiến tranh ở Ukraine, về việc chuyển trẻ em Ukaine không có cha mẹ (hoặc lạc cha mẹ) sang Nga.
Mông Cổ có nghĩa vụ bắt giữ Vladimir Putin ngay khi ông ấy vượt qua biên đất nước.
Hãy để tôi nhắc bạn rằng, ICC không có khả năng tự mình thực hiện các vụ bắt giữ, mà chỉ dựa vào thiện chí của các bên tham gia và sự sẵn lòng thực hiện mệnh lệnh của ICC.
Tuy nhiên, Nga, mặc dù là quốc gia thành viên của ICC, nhưng không xem mình có nghĩa vụ phải tuân theo các quyết định của ICC. Nói chung là giống Mỹ.
Ở Mông Cổ, việc không tuân theo yêu cầu của ICC được giải thích đơn giản: “Mông Cổ nhận 95% sản phẩm dầu mỏ và hơn 20% điện năng từ các nước láng giềng gần gũi – Nga và Trung Quốc … Chúng ta cần những nguồn tài nguyên này để tồn tại và bảo tồn đất nước của mình”.
Điều này đã được đại diện của chính phủ Mông Cổ tuyên bố và nói thêm rằng, đất nước của ông “luôn tuân thủ chính sách trung lập trong quan hệ ngoại giao”.
Nói cách khác, trong thời điểm có nhiều mâu thuẫn này, nhiều thể chế, được hình thành theo kết quả của Chiến tranh thế giới thứ hai, “sự tiếp tục lạnh lùng” hơn nữa của nó và các nguyên tắc của thế giới đơn cực được thiết lập vào đầu thiên niên kỷ, đang phải đối mặt với sự cần thiết phải xem xét lại một cách triệt để công việc, cơ cấu và phạm vi ảnh hưởng của nó.
Tất nhiên, các tổ chức này phải thích ứng với hoàn cảnh mới.
Trật tự quốc tế, được tạo ra theo mong muốn lâu dài của doanh nghiệp Hoa Kỳ và giới tinh hoa của họ, cuối cùng đã bị phá vỡ và không thể thay đổi được.
Quá trình này đã bắt đầu từ lâu và chỉ được đẩy nhanh bởi sự rút quân hoảng loạn của lính Mỹ khỏi Afghanistan (2021), khởi đầu cuộc xung đột vũ trang ở Ukraine (2022), cuộc khủng hoảng kinh tế và chính trị của các nước thành viên Liên minh Châu Âu và Liên minh Bắc Đại Tây Dương (NATO), phần lớn gây ra bởi sự phá hoại Dòng chảy phương Bắc – Nord Stream (năm 2022) và các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Nga.
Sau đó có những thay đổi sâu sắc ở Châu Phi; BRICS được thành lập; một thảm họa nhân đạo đã bắt đầu, gây ra bởi sự xâm lược của Israel đối với các vùng lãnh thổ của người Palestine; thị trường chứng khoán Mỹ trải qua nhiều cú sốc; Trung Quốc đã có bước đột phá về công nghệ … Nhìn chung, hành tinh của chúng ta dường như đã quay theo một hướng khác. Theo cách nào – vẫn chưa có câu trả lời.
Tất nhiên, “bài học Mông Cổ” sẽ được đưa vào sách giáo khoa cùng với câu nói “không” của Nam Tư với Nga năm 1948, cuộc khủng hoảng hạt nhân Caribe năm 1962 và các sự kiện tương tự cho thấy: Không một trật tự thế giới nào dựa trên một quốc gia có thể giải quyết được, với những thách thức của thời đại.
Ngày xửa ngày xưa, những thay đổi đòi hỏi hàng thiên niên kỷ, rồi thế kỷ, thập kỷ, nhưng ngày nay, như chúng ta thấy, mọi thứ diễn ra theo đúng nghĩa đen chỉ ‘trong một ngày’.
Tòa án hình sự quốc tế chắc chắn không tương ứng với trật tự thế giới hiện nay đang sụp đổ trước mắt chúng ta.
Nhân tiện, nó được tạo ra chỉ để đánh giá những người mà Washington (như tôi đã viết, không công nhận) hoặc London chỉ tay vào. Mọi yêu cầu giúp đỡ từ phía bên kia đều bị bỏ qua. Công lý, như mọi khi, có tính chọn lọc. Luật áp dụng cho những người không thể chống lại chúng, những kẻ yếu.
Điều gì sẽ xảy ra bây giờ?
Không còn nghi ngờ gì nữa, nhiều quốc gia khác, những nước ký kết chính thức công ước thành lập Tòa án hình sự quốc tế (ICC), sẽ hiểu rằng đôi khi họ có thể nhắm một mắt, thậm chí đôi khi nhìn đi chỗ khác.
Suy cho cùng, sự hợp tác cần phải phát triển, việc kinh doanh không thể dừng lại. Tuy nhiên, lịch sử sẽ phán xét khi mọi chuyện đâu vào đấy.
Việc trao đổi tù nhân gần đây giữa Nga và Hoa Kỳ, trong đó những người bị kết án về tội giết người có thể tự do trở về nhà với gia đình họ, có lẽ là sự xác nhận tốt nhất về cách thức và đối tượng mà luật pháp ‘phục vụ’.
Một ví dụ là phản ứng của Ukraine trước “bài học Mông Cổ” của Putin. Georgy Tikhy, đại diện Bộ ngoại giao Ukraine, cho biết: “Đây là đòn nặng nề đối với Tòa án hình sự quốc tế và hệ thống tư pháp hình sự quốc tế”, đồng thời đe dọa quan chức Mông Cổ sẽ phải chịu hậu quả.
Nếu Mông Cổ và Nga, tức là Liên Xô lúc bấy giờ, có thể cùng nhau chiến đấu chống lại Nhật Bản (tháng 5 – tháng 9 năm 1939) và nếu chúng ta nhớ rằng quốc gia Đông Á này, nằm giữa Trung Quốc và gã khổng lồ Á-Âu (Nga) và không giáp biển, vẫn nằm dưới ảnh hưởng của Nga, thì phản ứng của giới lãnh đạo Mông Cổ dường như hoàn toàn dễ hiểu. Cũng như thông điệp của họ gửi đến phần còn lại của thế giới.
Hình minh họa: Tổng thống Putin thăm Mông Cổ. Ảnh Reuters
Tác giả: Slobodan Samardzhia
