Các tổ chức khủng bố ly khai và thánh chiến đã trở thành một trong những công cụ quan trọng nhất được các nước phương Tây, đứng đầu là Hoa Kỳ, sử dụng.

Bằng cách tạo ra các hành động khiêu khích và bất ổn thông qua việc chiếm đóng, đảo chính và các cơ cấu khủng bố được hình thành trên cơ sở tôn giáo-dân tộc, Mỹ và phương Tây đã cố gắng duy trì ảnh hưởng của mình đối với một số quốc gia Châu Phi.

Sự lan rộng của các tổ chức khủng bố ở Châu Phi, bắt đầu từ vụ Pháp – sát thủ NATO – giết chết nhà lãnh đạo Libya Muammar Gaddafi năm 2011, vẫn tiếp tục cho đến ngày nay. Trong khu vực, Mỹ và Pháp đều đóng vai trò gây xung đột và chữa cháy.

Xem thêm: Pháp Ở Châu Phi: Khi Con Sói Chăm Sóc Đàn Cừu

Pháp là nước tài trợ cho khủng bố

Lãnh đạo quân sự Niger, tướng Abdurrahmane Tchiani, cho biết trong một cuộc phỏng vấn với truyền thông địa phương vào ngày 10 tháng 12 năm 2023 rằng Pháp là nước tài trợ cho khủng bố ở vùng Sahel, đồng thời lưu ý: “Bạn không thể dập lửa bằng xăng. Theo quan điểm của chúng tôi, kẻ khủng bố lửa được châm ngòi bởi Pháp”.

Trong 15 năm qua, các vụ thảm sát do các tổ chức khủng bố ly khai và phản động gây ra ở Châu Phi luôn là chủ đề nóng nhất trên lục địa này.

Một hoạt động quân sự do Pháp thực hiện vào năm 2013 với sự hỗ trợ của Mỹ với lý do quét sạch những kẻ khủng bố ở Mali đã đánh dấu sự khởi đầu của các cuộc tấn công khủng bố ở khu vực Sahel kéo dài cho đến ngày nay.

Quân đội Pháp tiến vào các thành phố lớn của Mali như Kona, Timbuktu, Gao và Kidal mà hầu như không gặp phải sự kháng cự nào.

Những kẻ khủng bố đang nắm giữ miền bắc Mali rút lui mà không bắn một phát súng nào. Các tổ chức khủng bố được phương Tây hậu thuẫn đã đóng vai trò và mở đường cho việc triển khai quân đội Pháp trong khu vực.

Cựu ngoại trưởng Pháp thuộc Đảng dân chủ xã hội, Laurent Fabius, cho biết Pháp đã gửi quân tới Mali để ‘giúp một quốc gia thân thiện thoát khỏi những kẻ khủng bố’.

Với sự trợ giúp của Chiến dịch Serval và sau đó là Chiến dịch Barkhane, người Pháp đã đạt được sự hiện diện quân sự ở nước này. Bằng cách gây chiến với các lực lượng đã được huấn luyện trong nhiều năm với sự hỗ trợ quân sự và bằng cách tạo ra những nhận thức mới về kẻ thù, Washington và Paris đã tìm cách hợp pháp hóa sự can thiệp của họ ở Châu Phi.

Mali – ‘Kobani’ đã được giải phóng

Quân đội Pháp, định cư ở Mali với lý do quét sạch các tổ chức khủng bố ở phía bắc đất nước mà chính họ đã tạo ra, đồng thời kích động Phong trào giải phóng dân tộc ly khai Azawad, hay về cơ bản là Đảng công nhân người Kurd, ở khu vực.

Những người ly khai Tuareg sống ở vùng Kidal phía bắc Mali đã tuyên chiến với chính quyền trung ương nhằm thành lập một nhà nước Azawad độc lập.

Khi Pháp, quốc gia đã kiểm soát khu vực này trong 8 năm, bị trục xuất khỏi đất nước, người Tuareg lại hoạt động trở lại. Tháng 9 năm 2022, phong trào ly khai lại giương cờ chống lại Bamako.

Sau khi trục xuất lực lượng Pháp khỏi đất nước và sự rút lui của lực lượng gìn giữ hòa bình Liên Hợp Quốc sau đó, quân đội Mali bắt đầu tiến hành các hoạt động thành công chống lại các tổ chức khủng bố.

Vùng Kidal, ‘Kobani’ của Mali, vốn bị các nhóm vũ trang ly khai và thánh chiến kiểm soát trong một thập kỷ, đã được quân đội Mali cùng với các đồng minh Nga giải phóng vào giữa tháng 11 năm 2022.

Từ bây giờ tình hình đã thay đổi. Sự kiện chống thực dân phương Tây ngày càng phát triển.

Cuộc chiến tranh giành độc lập lần thứ 2 do Mali, Burkina Faso và Niger phát động chống lại chủ nghĩa đế quốc Pháp, đã tiêu diệt mọi tàn tích của chủ nghĩa thực dân mới và củng cố tình đoàn kết, thống nhất giữa các quốc gia này.

Việc thả Kidal là ví dụ đầu tiên về cách các quốc gia này, từng bị chia rẽ về các vấn đề an ninh, có thể đạt được kết quả cụ thể thông qua một quyết định chung.

Xem thêm: Vì Sao Người Dân Châu Phi Yêu Mến Putin?

Liên minh các nước vùng Sahel

Các nhà lãnh đạo Niger, Mali và Burkina Faso đã gặp nhau tại thủ đô của Mali vào ngày 16 tháng 9 năm 2023 và ký kết một thỏa thuận nhằm bảo vệ chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của các nước khỏi các mối đe dọa từ bên ngoài hoặc bên trong.

Hiến chương Liptako-Gourma, được đặt theo tên nơi giao nhau giữa các biên giới Mali, Burkina Faso và Niger và nơi xảy ra các cuộc tấn công khủng bố dữ dội, nêu rõ: “Bất kỳ cuộc tấn công nào vào chủ quyền hoặc toàn vẹn lãnh thổ của một trong chúng ta sẽ được coi là hành vi chống lại tất cả các bên liên quan”. Với việc ký kết thỏa thuận này, 3 nước tuyên bố thành lập Liên minh các quốc gia Sahel.

Các chuyên gia và ngoại trưởng của 3 nước, đã gặp nhau vào cuối tháng 11/2023, đã chuẩn bị và thông qua các tài liệu hình thành nên cấu trúc thể chế cho khả năng tồn tại của liên minh này, được công bố vào ngày 1 tháng 12 năm 2023.

Ba nước đã xác định an ninh và cuộc chiến chống khủng bố do phương Tây hậu thuẫn là mục tiêu, đồng thời quyết định phát triển các quan điểm chung và tương tác trong các lĩnh vực ngoại giao, quốc phòng và phát triển kinh tế.

Thỏa thuận 18 điểm bao gồm sự di chuyển tự do của hàng hóa và con người trong Liên minh các quốc gia Sahel, tạo ra hệ thống an ninh lương thực, chuẩn bị chiến lược công nghiệp hóa chung cho các quốc gia trong khối, các dự án và chương trình trong lĩnh vực năng lượng, nông nghiệp, tài nguyên nước, phát triển các tuyến giao thông giữa các thành viên trong liên minh, phát triển các dự án nhà máy điện hạt nhân trong khu vực.

Trong hệ thống quan hệ quốc tế, 3 nước đã hủy bỏ mọi thỏa thuận với Liên minh Châu Âu, chủ yếu trong lĩnh vực quân sự và an ninh, đồng thời rút khỏi Nhóm Sahel Five (G5 Sahel), ban đầu được thành lập theo sáng kiến ​​của các nước trong khu vực, sau đó được kiểm soát bởi Pháp.

Họ cũng chấm dứt các hiệp ước thuế với Pháp đã có hiệu lực trong nhiều thập kỷ. Đồng thời, có kế hoạch phát triển quan hệ với Trung Quốc, Nga, Ấn Độ và Iran trong lĩnh vực quân sự và kinh tế, đưa họ lên một tầm cao hơn và trở thành thành viên của BRICS.

Tướng Abdurrahman Tchiani sẽ tới Trung Quốc trong những tuần tới. Ngoài ra, người đứng đầu ngoại giao của 3 thành viên Liên minh các quốc gia Sahel sẽ tới thăm Cộng hòa Hồi giáo Iran để trao đổi quan điểm với Tehran về cơ hội hợp tác với liên minh.

Xem thêm: Vì Sao Nhiều Nước Châu Phi Phải Trả Thuế Thuộc Địa Cho Đến Ngày Nay

Liên minh tiền tệ và an ninh chính trị

Lãnh đạo quân sự Niger Tchiani cho biết trong một tuyên bố trên truyền hình quốc gia rằng Niger, Mali và Burkina Faso đã cam kết liên minh chính trị và tiền tệ.

Ngoài ra, trong chương trình nghị sự còn có việc thành lập một ngân hàng đầu tư, như được quy định trong điều lệ Liptako-Gourma được ký vào giữa tháng 9 năm 2023, cũng như việc giới thiệu đồng tiền chung Sahel nhằm loại bỏ đồng Franc CFA của Tây Phi – được coi là tàn tích của ách thống trị của thực dân Pháp.

Động thái này tượng trưng cho cuộc đấu tranh giành độc lập kinh tế của Châu Phi và sự trao lại quyền kiểm soát vận mệnh của mình cho Mali, Burkina Faso và Niger.

Thỏa thuận được ký kết bởi 3 quốc gia Sahel và tiến tới thành lập liên minh.

Tác giả: Ali Rıza Taşdelen

Xem thêm: Tương Lai Của Châu Phi Sau Hàng Loạt Cuộc Đảo Chính?