Trong bài viết này, chúng ta sẽ thảo luận về một số quan niệm sai lầm, mối quan tâm và rủi ro chính liên quan đến thiết kế ‘tiền kỹ thuật số’ hiện tại.
Tiền kỹ thuật số có thể phát triển mạnh mẽ hoặc có thể là thảm họa. Nó nằm trong tay của những người ra quyết định.
Trọng tâm là các loại ‘Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương’ (CBDC, central bank digital currencies), tiền điện tử không có chủ quyền, stablecoin, mã thông báo thanh toán, mã thông báo tài sản và tiền gửi cũng như các hình thức tiền tệ tư nhân khác (ở đây tất cả đều được gọi là ‘tiền kỹ thuật số’).
Tôi cũng sẽ đề xuất một số nguyên tắc chính để xây dựng một hình thức tiền kỹ thuật số an toàn, hiệu quả và linh hoạt để sử dụng trực tuyến và ngoại tuyến.
Những nét chính về tiền kỹ thuật số
– Ý tưởng về tiền kỹ thuật số là thực hiện tầm nhìn về phương thức thanh toán cũ bằng tiền mặt và phù hợp với thời đại kỹ thuật số.
– Thách thức chính là cho phép hai bên, con người hoặc thiết bị, giao dịch như tiền mặt mà không cần trung gian và không phụ thuộc vào mạng lưới người xác nhận.
– Bảo vệ quyền riêng tư là rất quan trọng đối với tiền kỹ thuật số để có được sự tin tưởng của công chúng, đồng thời duy trì an ninh mạng, khả năng phục hồi và tính bền vững.
– Các ngân hàng trung ương tiếp tục vật lộn với các Tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) dựa trên tiền điện tử dễ gặp rủi ro, bỏ qua một thế giới mới nổi về tiền kỹ thuật số.
Cơ hội vàng không thể bỏ qua
Trong lịch sử, bất cứ khi nào việc thanh toán trở nên dễ dàng và suôn sẻ hơn thì thương mại lại phát triển mạnh mẽ và nền văn minh phát triển vượt bậc. Nó đã xảy ra khi việc trao đổi hàng hóa được thay thế bằng tiền, khi kim loại quý trở thành tiền tiêu chuẩn và sau đó là khi tiền đúc sẵn đã thay thế nó.
Chúng ta đã chứng kiến thời kỳ trung cổ kết thúc và thời kỳ phục hưng nảy nở khi những kỳ phiếu đầu tiên trở nên phổ biến và đưa ra khái niệm về tiền giấy.
Bây giờ chúng ta đang đối mặt với một cơ hội để khắc phục sự thiếu hụt cơ bản mà tiền bạc gặp phải – khi phần lớn tiền được xử lý bằng máy tính. Sau đó, tiền mất đi bản sắc vốn có khi tiền còn ở dạng vật chất và nó chỉ còn là một con số.
Tiền kỹ thuật số đã mở ra một chương mới sau bài báo chuyên đề của Nakamoto vào năm 2008, mặc dù David Lee Chaum (được công nhận như là người phát minh ra tiền kỹ thuật số) đã mở ra cuộc cách mạng tiền tệ vào năm 1982 (khái niệm blockchain ra đời dựa trên luận án tiến sĩ khoa học máy tính của Chaum vào năm 1982 tại Đại học học California, biên tập) và Gideon Samid đã nộp bằng sáng chế tiền kỹ thuật số toàn diện đầu tiên vào năm 2007.
Sự ra đời của tiền kỹ thuật số đã giới thiệu một ngôn ngữ tài chính mới giúp khôi phục danh tính cho tiền kỹ thuật số và do đó đặt chúng ngang hàng với tiền vật lý về những lợi thế vốn có của tiền giấy và tiền kim loại, đồng thời mang lại những lợi thế độc nhất trên nền tảng số thông qua việc xử lý mật mã.
Xem thêm: Hiểu về Fintech và các lĩnh vực thuộc Fintech?
Quyền riêng tư, gian lận và chi phí cao
Trong số các mục đích của tiền kỹ thuật số là bảo tồn các tính năng của tiền mặt vật chất và đặc biệt là cho phép thanh toán riêng tư song phương mà không cần qua trung gian, khiến nó phù hợp với các chức năng của một nền kinh tế hiện đại hiệu quả.
Ngoài rào cản về việc thiếu quyền riêng tư trong tất cả các phương thức thanh toán, ngoại trừ tiền mặt, dữ liệu từ McKinsey cho thấy một gia đình trung bình ở Mỹ mất khoảng 3,78% thu nhập hàng tháng vào năm 2021 do các khoản phí của các nhà cung cấp dịch vụ tài chính truyền thống.
Trên hết, khi thanh toán bằng thẻ tín dụng, bạn sẽ cung cấp cho người bán thông tin xác thực của mình để tiến hành chuyển khoản ngân hàng. Thông tin xác thực có thể bị đánh cắp và sử dụng một cách gian lận nhiều lần với chi phí của nhà phát hành, vì vậy họ dựng lên và ra lệnh triển khai một hệ thống phát hiện gian lận phức tạp và tốn kém, mà những kẻ lừa đảo hết lần này đến lần khác có thể ‘xuyên thủng’.
Đó chính là lý do mức phí cao. Trên hết, người bán thêm khoản từ 1% trở lên vào giá hàng hóa của họ để tính chi phí do các tổ chức phát hành thẻ tín dụng tạo ra, dưới hình thức bồi hoàn và mức tăng giá hiệu quả đối với người tiêu dùng lên tới ít nhất 4%.
Các đồng tiền kỹ thuật số giống như tiền mặt được thiết kế tốt, chỉ có thể chia thành bất kỳ mệnh giá nào bằng thiết bị của nhà giao dịch và cũng có danh tính có thể xác minh duy nhất, vượt qua các rào cản về quyền riêng tư và mức phí này.
Khách hàng sẽ trả tiền kỹ thuật số cho người bán và chuyển tiền hoặc bất kỳ phần nào của tài sản được mã hóa từ nơi này sang nơi khác, miễn phí, với quyền riêng tư có thể điều chỉnh.
Xem thêm: Ví điện tử thay đổi cách chúng ta thanh toán như thế nào?
Đằng sau việc khám phá CBDC của các ngân hàng trung ương
Nhu cầu cơ bản nhất của người dân, doanh nghiệp và quốc gia mà ngân hàng trung ương cần đáp ứng là tiền tệ ổn định và mang tính phổ biến.
Bạn có thể đưa tiền kỹ thuật số vào thiết bị kỹ thuật số của mình, sao lưu, mã hóa, bảo mật, yên tâm rằng sức mua của nó sẽ không bị xói mòn và sử dụng mọi lúc, mọi nơi.
Tiền tệ là hệ điều hành của nền kinh tế. Các ngân hàng trung ương của các nước lớn tuyên bố đang cố gắng đi đầu với những gì đang diễn ra trong lĩnh vực tài chính và tiền kỹ thuật số.
Tuy nhiên, hiện tại, các ngân hàng trung ương lớn đang khám phá kiến trúc tiền tệ kỹ thuật số, cả bán lẻ và bán buôn, điều này có thể gây nguy hiểm cho tự do và quyền riêng tư ‘còn sót lại’.
Dưới sự tư vấn và hướng dẫn của các công ty tư vấn, các tổ chức phát hành thẻ tín dụng và tiền giấy cũng như các nhà vận động hành lang, họ khám phá các cơ cấu có thể mở ra cơ hội cho các tác nhân xấu khiến toàn bộ hệ thống tiền tệ sụp đổ và cho kẻ thù xâm nhập vào dữ liệu nhạy cảm của người dân.
Giám đốc nghiên cứu của NSA Gil Herrera gần đây đã cảnh báo về mối đe dọa tiềm ẩn của các cuộc tấn công mạng và phân tích mật mã dựa trên trí tuệ nhân tạo (AI) đe dọa việc lưu giữ tài sản an toàn và thậm chí tệ hơn – có thể gây ra sự sụp đổ của toàn bộ hệ sinh thái tài chính.
Ý tưởng lựa chọn các thuật toán khác nhau cho từng thành phần cụ thể hoặc triển khai các thuật toán của Viện tiêu chuẩn và công nghệ quốc gia như Crystals – Dilithium hay Falcon, không thể giảm thiểu nguy cơ sụp đổ tiền tệ quốc gia. Tính bảo mật của họ chỉ dựa trên việc không có vi phạm nào được công bố, nhưng họ không có bằng chứng toán học nào về tính hiệu quả.
Xem thêm: Liệu Fintech có hoạt động hiệu quả hơn ngân hàng không?
Làm thế nào nó an toàn?
Hiện tại, cách duy nhất để làm cho tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) trở nên an toàn là triển khai sử dụng rộng rãi tính ‘ngẫu nhiên lượng tử’, kết hợp với các đột biến liên tục của các thuật toán ngẫu nhiên trong các giao thức giao dịch và bằng cách triển khai ‘mật mã mẫu’ – Devoid, chẳng hạn như họ ‘Trans-Vernam’ của mật mã, dựa trên bằng chứng toán học về tính hiệu quả.
Quan niệm sai lầm nghiêm trọng về thanh toán ngoại tuyến
Mọi người đều biết rằng phần cứng bảo mật chuyên dụng là điều cần thiết để giảm thiểu rủi ro như chi tiêu gấp đôi và tạo tiền trái phép (tiền giả) cho thanh toán ngoại tuyến. Riksbank Thụy Điển gần đây đã tuyên bố rằng giải pháp thanh toán ngoại tuyến chống giả mạo, an toàn sẽ không xuất hiện trong tương lai gần.
Các ngân hàng trung ương khác đang bị thu hút bởi các nhà cung cấp công nghệ hứa hẹn rằng các yếu tố bảo mật của họ có thể ngăn chặn việc phân phối tiền trái phép thông qua cuộc đối thoại mật mã giữa các yếu tố bảo mật của người trả tiền và người được trả tiền.
Tuy nhiên, các ngân hàng trung ương cần nhận ra rằng, không thể ngăn chặn việc phân phối tiền giả được giao dịch ở chế độ ngoại tuyến khi giao thức mật mã được thực hiện giữa người trả tiền và người được trả tiền.
Lỗ hổng này liên quan đến hầu hết các thành phần/thiết bị bảo mật đã biết, thẻ có giá trị được lưu trữ, thiết bị truy cập phổ thông và thành phần chống giả mạo (TRE), chẳng hạn như thẻ thông minh, thẻ SIM, thành phần bảo mật nhúng, … đã được thử nghiệm để xóa ngoại tuyến.
Nó xuất phát từ việc nhận ra rằng bất kỳ cuộc đối thoại mật mã nào thuyết phục được người nhận thanh toán ngoại tuyến đều có thể bị mô phỏng bởi một kẻ giả mạo thông minh.
Nếu bạn muốn thực hiện thanh toán giữa hai bên ở chế độ ngoại tuyến khi không có kết nối internet, không có nguy cơ tiền giả được phân phối bởi đối thủ, bạn cần có một quy trình vật lý (không phải mật mã) cho phép thực hiện nhanh chóng, tức thời, đơn giản – quy trình xác thực và giao dịch thanh toán an toàn (an toàn lượng tử), với mục đích thanh toán cuối cùng.
Liệu tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) có thành hiện thực
Đáng tiếc, các nhà hoạch định chính sách trên khắp thế giới vẫn đang phải vật lộn với các giải pháp CBDC dựa trên tiền điện tử có rủi ro cao, có khả năng khiến mọi người dân phải trả một khoản thuế khổng lồ không cần thiết, dễ bị đánh cắp danh tính và vi phạm dữ liệu cá nhân và có thể khiến toàn bộ tiền tệ quốc gia sụp đổ.
CBDC và các loại tiền kỹ thuật số khác, mã thông báo tài sản, tiền gửi mã hóa và thanh toán kỹ thuật số sẽ phải đối mặt với vô số thách thức, bao gồm các thách thức về hoạt động, bảo mật và tiền tệ. Chúng bị đe dọa bởi các cuộc tấn công mới bao gồm phân tích lượng tử và phân tích mật mã AI.
Chỉ có rất ít ngân hàng trung ương quyết định không bỏ qua các công nghệ dựa trên lượng tử có tính khả thi, cũng như các giao thức kháng lượng tử, trong đó các giao dịch bằng tiền kỹ thuật số không dựa vào một mật mã, mà dựa vào các ‘đột biến’ ngẫu nhiên của thuật toán.
Một khái niệm vượt trội về mọi mặt so với việc triển khai tiền tệ, di sản và kỹ thuật số hiện có và cuối cùng sẽ được hưởng sự rõ ràng về mặt pháp lý và quy định, cùng với việc áp dụng đại trà.
Hãy cùng nhau làm việc, khu vực công và tư nhân, để nắm bắt cơ hội hấp dẫn để mở rộng khả năng tiếp cận tài chính và đóng góp vào sự hòa nhập kinh tế và tài chính một cách bình đẳng và kết nối mọi người, đồng thời tạo niềm tin giữa những người xa lạ, tận dụng khả năng tương tác, ủng hộ đổi mới kỹ thuật số trong tiền tệ có chủ quyền và trong mạng lưới tiền kỹ thuật số không có chủ quyền.
Hình minh họa: Tiền kỹ thuật số. Ảnh Sustainomics
Tác giả: Amnon Samid
