Morgan Marietta, phó giáo sư khoa học chính trị, UMass Lowell
Tòa án Tối cao đã ra phán quyết nhất trí rằng các tiểu bang có thể yêu cầu các thành viên của Đại cử tri đoàn bỏ phiếu bầu tổng thống theo số phiếu phổ thông của tiểu bang.
Điều đó sẽ bảo tồn Đại cử tri đoàn như một phần của nền dân chủ Hoa Kỳ và đảm bảo nó hoạt động như hầu hết mọi người tin tưởng: Biến cuộc bầu cử tổng thống thành cuộc bầu cử phổ thông đầu phiếu theo từng tiểu bang.
Quyết định này đánh dấu nỗ lực thất bại của phong trào Hamilton Electors nhằm cho phép Đại cử tri bỏ phiếu theo lương tâm của mình, như Alexander Hamilton đã hy vọng, thay vì để các tiểu bang đưa ra các quy tắc như Hiến pháp cho phép.
Đại cử tri: Một phát minh của người Mỹ
Hệ thống Hiến pháp lựa chọn tổng thống là một tập hợp các thỏa hiệp không dễ dàng được đưa ra vào thời điểm cuối của Hội nghị Hiến pháp năm 1787.
Những người soạn thảo hiến pháp không thể quyết định liệu việc lựa chọn tổng thống sẽ do Quốc hội hay các tiểu bang quyết định.
Họ cũng không thể thống nhất liệu tất cả các tiểu bang có nên có quyền bình đẳng trong việc lựa chọn hay không, hay liệu các tiểu bang đông dân hơn có nên có nhiều tiếng nói hơn hay không.
Và họ không nhất trí liệu sự lựa chọn của một tiểu bang nên được đưa ra bởi giới tinh hoa địa phương (các nhà lập pháp tiểu bang – thành viên Thượng viện và Hạ viện) hay quần chúng (tất cả cử tri).
Cuối cùng, họ đã tạo ra một cấu trúc chính phủ độc đáo có tính thỏa hiệp liên quan đến các cuộc tranh luận này. Không giống như nhiều người Mỹ đương thời, những người lập quốc cảm thấy thoải mái với những thỏa hiệp như vậy và ngay lập tức chấp thuận cơ chế mới để lựa chọn tổng thống.
Một số ít công dân được gọi là Đại cử tri sẽ họp tại mỗi tiểu bang để quyết định tổng thống một cách tập thể. Quốc hội sẽ chỉ tham gia nếu các lá phiếu Đại cử tri không đạt được đa số phiếu.
Số lượng Đại cử tri sẽ bằng số lượng thượng nghị sĩ (Thượng viện) và dân biểu (Hạ viện) trong Quốc hội, điều đó có nghĩa là các tiểu bang nhỏ có quyền lực lớn hơn dân số của họ, nhưng vẫn không nhiều bằng các tiểu bang lớn.
Các cơ quan lập pháp tiểu bang có thể sử dụng quyền quyết định của mình về cách chọn Đại cử tri, điều này có thể dẫn đến các hình thức dân chủ ưu tú hoặc dân chủ đại chúng ở các tiểu bang khác nhau.
Pennsylvania đã tổ chức một cuộc bầu cử phổ thông trong cuộc tranh cử tổng thống đầu tiên, cho phép cử tri chọn Đại cử tri liên kết với các đảng mới nổi. Một số cơ quan lập pháp tiểu bang tự chỉ định Đại cử tri cho đến giữa những năm 1800.
Khi người Mỹ chấp nhận nền dân chủ đại chúng trong những thập kỷ sau khi thành lập, hầu hết mọi người bắt đầu mong đợi một cuộc bỏ phiếu đa số trong tiểu bang sẽ quyết định sự lựa chọn của họ. Mỗi cơ quan lập pháp tiểu bang giao cho đảng chiến thắng nhiệm vụ chọn Đại cử tri đoàn – những người thường là các thành viên của đảng đã cam kết bỏ phiếu cho ứng cử viên tổng thống của đảng mình trong một cuộc họp công khai của Đại cử tri đoàn vào tháng 12 trong mỗi chu kỳ bầu cử.
Khi điều đó xảy ra, phiếu bầu của Đại cử tri đoàn của tiểu bang sẽ thuộc về người chiến thắng trong cuộc bỏ phiếu phổ thông của tiểu bang. Nhưng một số Đại cử tri đã cố gắng bỏ phiếu cho người khác (không phải người đã được đề cử lúc đầu) – đó là lý do tại sao vụ kiện được đưa ra Tòa án tối cao.
Xem thêm: Tổng thống Mỹ được bầu như thế nào?
“Những cử tri bất trung” là gì?
Khi Donald Trump giành chiến thắng ở đủ số tiểu bang vào tháng 11 năm 2016 để được bầu làm tổng thống thứ 45 của Hoa Kỳ, những người phản đối đã chuyển sang Đại cử tri đoàn như một nỗ lực cuối cùng để thay đổi kết quả bầu cử. Điều này được gọi là phong trào Hamilton Electors.
Alexander Hamilton là người ủng hộ nền dân chủ ưu tú, người không tin tưởng người dân thường bỏ phiếu. Ông cũng đánh giá cao Đại cử tri đoàn. Trong tài liệu Federalist 68, ông khẳng định rằng “nếu cách thức của nó không hoàn hảo, thì ít nhất nó cũng tuyệt vời”.
Lý do của ông là việc lựa chọn tổng thống chỉ phản ánh “ý thức của người dân”, nhưng thực sự phải được thực hiện bởi “một số ít người, được những người đồng bào của họ lựa chọn từ quần chúng nói chung”.
Theo quan điểm của Hamilton, những cử tri này sẽ nắm giữ “thông tin và sự sáng suốt” cần thiết, trong khi quần chúng có thể sẽ bỏ phiếu cho một tổng thống có “tài năng gây chú ý và một chút nghệ thuật thu hút sự chú ý”.
Mục tiêu rõ ràng của Hamilton Electors vào năm 2016 là thuyết phục đủ số Đại cử tri bỏ phiếu “không trung thành” – chống lại kết quả bầu cử của tiểu bang họ – để thay đổi kết quả. Một số người nổi tiếng, bao gồm Martin Sheen, người đóng vai tổng thống Hoa Kỳ trong “The West Wing”, đã thúc giục các Đại cử tri Cộng hòa trở thành “anh hùng của nước Mỹ” bằng cách ngăn cản Donald Trump giành chiến thắng.
Xem thêm: Nguồn gốc của Đại cử tri đoàn – cơ chế bầu cử tổng thống Mỹ?
Tổng số phiếu đại cử tri chính thức của Trump là 304 so với 227 của Hillary Clinton. Tổng số phiếu đại cử tri không bằng 538 – tổng số phiếu đại cử tri – vì 7 Đại cử tri đã không trung thành với các quyết định phổ biến của tiểu bang họ.
Hai Đại cử tri Cộng hòa đã đi theo con đường riêng của họ, bỏ phiếu cho John Kasich và Ron Paul. 5 Đại cử tri của Clinton cũng từ chối bỏ phiếu với đa số phiếu của tiểu bang họ: 3 người đã chọn cựu ngoại trưởng Colin Powell và một người đã chọn thượng nghị sĩ Bernie Sanders và nhà hoạt động người Mỹ bản địa Faith Spotted Eagle. Bảy cử tri đó không đủ để thay đổi kết quả. Nhưng nếu họ đủ thì sao?
Những Đại cử tri không trung thành có ý nghĩa gì đối với năm 2020?
Kết quả năm 2020 có thể sẽ gần hơn năm 2016. Nếu Joe Biden thắng một vài tiểu bang mà Hillary Clinton không thắng – ví dụ như Pennsylvania và Arizona – nhưng Trump vẫn giữ được các tiểu bang còn lại của mình năm 2016, thì kết quả của Đại cử tri đoàn sẽ rất sít sao. Theo tính toán của chúng tôi, có thể là 274 so với 264 trong Đại cử tri đoàn. Nếu sít sao như vậy, ngay cả một số ít Đại cử tri không trung thành cũng có thể thay đổi kết quả.
Ngày bầu cử luôn là thứ ba sau thứ hai đầu tiên của tháng 11, nhưng ngày bỏ phiếu của Đại cử tri đoàn là thứ hai đầu tiên sau thứ tư thứ hai của tháng 12.
Nếu người Mỹ tin rằng, vào ngày 3 tháng 11 năm 2020, một người đã được bầu làm tổng thống tiếp theo, nhưng đến ngày 14 tháng 12 năm 2020 lại phát hiện ra rằng, đó sẽ là một người khác (Đại cử tri không tuân theo lá phiếu phổ thông, biên tập), thì thật khó để dự đoán công chúng sẽ nghĩ gì – hoặc sẽ làm gì.
Xem thêm: Vì sao cử tri Mỹ không trực tiếp bầu tổng thống, mà phải thông qua Đại cử tri?
Những Đại cử tri bất trung tại Tòa án tối cao
Ngay cả trước cuộc bầu cử năm 2016, một số tiểu bang đã cố gắng hạn chế quyền quyết định của Đại cử tri. Colorado đã thông qua một đạo luật cho phép thay thế ngay lập tức những Đại cử tri không trung thành bằng một người khác, và Washington đã áp dụng mức phạt 1.000 đô la Mỹ đối với những Đại cử tri bỏ phiếu khác với công chúng (theo lá phiếu phổ thông, biên tập) nói chung.
Hai cử tri không trung thành – Michael Baca và Peter Chiafalo – đã thách thức khả năng của các tiểu bang trong việc hạn chế quyền quyết định của họ theo Hiến pháp.
Cuộc tranh luận tại Tòa án xoay quanh vấn đề liệu Hoa Kỳ có còn những yếu tố của một nền dân chủ tinh hoa, mà không thể bị thay đổi bởi các tiểu bang riêng lẻ hay không, hay liệu các cơ quan lập pháp của tiểu bang có thể tạo ra một nền dân chủ đại chúng trong biên giới của họ – bằng cách biến Đại cử tri thành ‘người thể hiện’ ý chí của người dân hay không – mặc dù văn bản Hiến pháp (và kế hoạch của Alexander Hamilton) có thể gợi ý rằng Đại cử tri nên tự do đưa ra quyết định.
Các ‘Đại cử tri theo đường lối Hamilton’ nói rằng, ý tưởng về việc thỉnh thoảng ngăn cản ý chí của người dân vẫn còn hữu ích. Theo quan điểm của họ, sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy đã khiến chủ nghĩa tinh hoa cũ nên quay trở lại.
Những người ủng hộ các Đại cử tri bất trung đã có lập trường dựa trên ý định của những người lập quốc, lý thuyết thường mang tính bảo thủ được gọi là chủ nghĩa nguyên bản.
Nhưng cách giải thích về chủ nghĩa nguyên bản đó lại gặp phải một vấn đề khác: Những người lập quốc để các tiểu bang quyết định cách chọn Đại cử tri.
Hai quan điểm nguyên bản này chia rẽ giữa sự tôn trọng cao hơn đối với mục đích ban đầu của Đại cử tri và phương tiện ban đầu để lựa chọn và quản lý họ.
Mặt khác, lập trường tự do thông thường – theo chủ nghĩa hiến pháp – thì khá rõ ràng. Nó ủng hộ ý tưởng rằng Hoa Kỳ đã phát triển thành một nền dân chủ đại chúng bất kể ý định ban đầu là gì. Việc ràng buộc Đại cử tri vào lá phiếu phổ thông chỉ đơn giản là cơ chế để đạt được các cuộc bầu cử đại diện, mà hầu hết người Mỹ tin tưởng.
Xem thêm: Nguồn gốc của Đại cử tri đoàn – cơ chế bầu cử tổng thống Mỹ?
Phán quyết và cải cách
Trong một sự đoàn kết hiếm hoi, cả những thẩm phán theo chủ nghĩa nguyên bản và chủ nghĩa hiến pháp đã cùng nhau đưa ra quyết định nhằm duy trì khả năng của các tiểu bang trong việc duy trì nền dân chủ đại chúng (bầu cử theo lá phiếu phổ thông).
Trong phần tranh luận bằng miệng vào tháng 5, thẩm phán Elena Kagan đã đặt ra một câu hỏi sâu sắc: “Giả sử tôi đọc Hiến pháp và thấy rằng nó không nói gì về vấn đề này … Vậy thì tôi nên làm gì và tại sao”?
Trong quyết định, bà nhận xét rằng “Hiến pháp chỉ nêu sơ lược về Đại cử tri đoàn”. Bởi vì văn bản chỉ nói rằng, mỗi tiểu bang sẽ chỉ định Đại cử tri đoàn “theo cách thức mà cơ quan lập pháp của tiểu bang đó chỉ đạo” (Điều II, §1), điều này mang lại cho từng tiểu bang một phạm vi quyền hạn rộng lớn.
Nếu một tiểu bang đã quyết định rằng, nền dân chủ đại chúng trong biên giới của mình phải là luật pháp của đất nước – như tất cả các tiểu bang Hoa Kỳ đã làm trong 2 thế kỷ qua – thì họ có thể làm như vậy mà không bị cản trở.
Bà kết luận rằng “văn bản Hiến pháp và lịch sử quốc gia đều ủng hộ việc cho phép một tiểu bang thực thi lời cam kết của Đại cử tri là ủng hộ ứng cử viên của đảng mình”. Bây giờ, gần như từ khi thành lập nước cộng hòa, “không cần Đại cử tri đoàn độc lập nào nộp đơn”.
Trong khi phán quyết này là sự bác bỏ chủ nghĩa tinh hoa và là chiến thắng cho các cuộc bầu cử theo đa số, thì nó cũng là một cải cách đảm bảo rằng, Đại cử tri đoàn sẽ vẫn tồn tại.
Nhiều người ủng hộ những Đại cử tri không trung thành đã hy vọng rằng Đại cử tri đoàn sẽ bị phá hủy và thay thế bằng một cuộc bỏ phiếu phổ thông toàn quốc. Điều đó hiện nay ít có khả năng xảy ra. Đại cử tri đoàn sẽ hoạt động theo dự đoán như một tập hợp các cuộc bầu cử phổ thông theo từng tiểu bang, tạo nên một nhiệm kỳ tổng thống của Hoa Kỳ.
Hình minh họa: Từ trái sang phải, George HW Bush, Ross Perot và Bill Clinton tranh luận trước cuộc bầu cử năm 1992. Marcy Nighswander-AP
