Bryan Cranston, tiến sĩ về chính trị và lịch sử, giảng viên Đại học công nghệ Swinburne
Bất chấp ý kiến chung, cử tri Mỹ vào Ngày bầu cử không bỏ phiếu cho tổng thống. Họ chỉ đơn thuần thể hiện sự ưu tiên cho người mà họ muốn thấy trở thành tổng thống.
Trên thực tế, cử tri đang bỏ phiếu cho “ Đại cử tri” để đại diện cho tiểu bang của họ trong Đại cử tri đoàn Hoa Kỳ. Chính những Đại cử tri đoàn này sẽ bỏ phiếu để quyết định ai được bầu làm tổng thống Mỹ.
Theo Lưu trữ Hoa Kỳ, các Đại cử tri đoàn này được các đảng phái chính trị của mỗi tiểu bang lựa chọn trước ngày bầu cử – thường là tại các đại hội đảng cấp tiểu bang hoặc bởi ủy ban cấp tiểu bang của đảng.
Các đại cử tri được chọn để ghi nhận sự phục vụ của họ cho đảng và có thể là các quan chức được bầu, lãnh đạo đảng hoặc những người trong tiểu bang có mối quan hệ nào đó với ứng cử viên tổng thống của đảng.
Không có yêu cầu pháp lý liên bang hay hiến pháp nào bắt buộc các Đại cử tri phải bỏ phiếu theo mong muốn của cử tri thuộc tiểu bang của mình.
Trong vụ kiện Ray vs. Blair năm 1952, Tòa án tối cao Hoa Kỳ đã phán quyết rằng, các tiểu bang có thể lựa chọn áp dụng hình phạt đối với các Đại cử tri không tuân theo nguyện vọng của cử tri. Có thể là phạt tiền hoặc hủy bỏ phiếu của Đại cử tri đó trong Đại cử tri đoàn.
Kết quả của vụ việc đó là các cử tri ở 25 trong số 50 tiểu bang của đất nước, cùng với Quận Columbia (thuộc Washington DC), bị ràng buộc bởi luật tiểu bang hoặc lời cam kết của đảng phải bỏ phiếu cho Đại cử tri đoàn dựa trên kết quả của cuộc tổng tuyển cử phổ thông.
Điều này có nghĩa là các cử tri của nửa số tiểu bang còn lại được tự do bỏ qua cuộc bỏ phiếu vào ngày bầu cử và thay vào đó bỏ phiếu cho bất kỳ ai họ muốn trong Đại cử tri đoàn. Họ thậm chí có thể bỏ phiếu trái với kết quả của cuộc bầu cử phổ thông. Những cử tri làm như vậy được gọi là “những cử tri bất trung”.
Nói cách khác, nếu Hillary Clinton thắng ở New York, các Đại cử tri của tiểu bang đó không có ‘nghĩa vụ’ phải bỏ phiếu cho Hillary tại Đại cử tri đoàn, và về mặt lý thuyết, họ có thể bỏ phiếu cho Trump.
Bạn có thể ngạc nhiên khi biết rằng điều này đã xảy ra 21 lần trong lịch sử nước Mỹ, bao gồm 9 lần kể từ năm 1945.
Xem thêm: Đại cử tri đoàn là gì: Hiểu hệ thống bầu cử tổng thống Mỹ?
Những trường hợp đáng chú ý của những cử tri bất trung
Năm 2004, John Edwards là ứng cử viên phó tổng thống của Đảng Dân chủ cùng tranh cử với John Kerry. Nhưng một Đại cử tri đoàn từ Minnesota đã bỏ phiếu cho Edwards thay vì Kerry.
Một trường hợp tương tự xảy ra vào năm 1988, khi một cử tri từ Tây Virginia bỏ phiếu cho ứng cử viên phó tổng thống của Đảng Dân chủ, Lloyd Bentsen, thay vì Michael Dukakis.
Năm 1976, thay vì bỏ phiếu cho ứng cử viên Đảng Cộng hòa Gerald Ford, một cử tri từ Virginia đã bỏ phiếu cho Ronald Reagan – mặc dù tên Reagan không có trên lá phiếu bầu cử phổ thông.
Hillary Clinton sẽ không phải là người phụ nữ đầu tiên nhận được phiếu bầu của Đại cử tri đoàn. Năm 1972, thay vì ủng hộ liên danh Cộng hòa của Richard Nixon và Spiro Agnew, một Đại cử tri Cộng hòa đã bỏ phiếu cho Đảng Tự do. Do đó, Theodora Nathan, ứng cử viên phó tổng thống của Đảng Tự do, đã giành được phiếu bầu của Đại cử tri đoàn.
Không phải mọi thứ đều u ám và bi quan?
Có thể an tâm phần nào khi biết rằng, Đại cử tri đoàn chưa bao giờ bầu một tổng thống nào mà nếu không thì họ sẽ không thắng.
Tuy nhiên, thực tế là họ có thể.
Hãy tưởng tượng kịch bản sau. Donald Trump thắng sít sao trong cuộc bầu cử với cùng biên độ Đại cử tri đoàn như George Bush thắng Al Gore năm 2000: 271 so với 266.
Ngoài ra, thay vì chọn “tổng thống Trump”, các Đại cử tri của Nam Dakota có thể bỏ phiếu cho Hillary Clinton. Điều đó sẽ khiến kết quả Đại cử tri đoàn thay đổi từ 268 thành 270, do đó phủ nhận chiến thắng của Trump và trao nó cho Clinton.
Hoàn toàn có thể và hợp pháp.
Vậy thì điều này xảy ra như thế nào? Những người được gọi là “Những người lập quốc” của Hiến pháp Hoa Kỳ – một nhóm nhỏ bao gồm George Washington, Thomas Jefferson và Alexander Hamilton – không mấy tin tưởng vào khả năng của cử tri trong việc bầu ra người “đúng”. Vì vậy, họ đã phát triển một cơ chế an toàn có thể được sử dụng trong trường hợp cử tri “sai”.
Có lẽ cựu thủ tướng Anh Winston Churchill đã nhắc lại những quan điểm này qua câu trích dẫn của ông: “Lập luận tốt nhất chống lại nền dân chủ là cuộc trò chuyện năm phút với cử tri trung bình”.
Hình minh họa: Ứng cử viên tổng thống Đảng Cộng hòa, cựu tổng thống Donald Trump được dìu xuống sân khấu tại một sự kiện vận động tranh cử ở Butler, Pa., vào thứ bảy, ngày 13 tháng 7 năm 2024. Ảnh AP-Gene J. Puskar
Nguồn: Bryan Cranston – theconversation.com – Úc
Xem thêm: Nguồn gốc cơ chế bầu cử Đại cử tri, vì sao chỉ có Mỹ áp dụng nó?
