Kỷ Nguyên Bá Chủ Của USD Sắp Kết Thúc? Tiền tệ Thanh Toán Bắt Đầu Đa Dạng Hóa!

Hệ thống kinh tế và tài chính toàn cầu đang ở ngã ba đường Nga nhanh chóng khôi phục nhập khẩu từ Trung Quốc. Nhập khẩu của Nga từ Trung Quốc đã giảm kể từ tháng 3 năm nay so

Hệ thống kinh tế và tài chính toàn cầu đang ở ngã ba đường

Nga nhanh chóng khôi phục nhập khẩu từ Trung Quốc.

Nhập khẩu của Nga từ Trung Quốc đã giảm kể từ tháng 3 năm nay so với cùng kỳ năm trước, nhưng trong tháng 7 đã tăng mạnh 20% (so với tháng 7 năm 2021). 

Theo các mặt hàng: Nhập khẩu các sản phẩm kỹ thuật tổng hợp, chiếm 20% tổng kim ngạch nhập khẩu của Nga, tăng 20%, trong khi nhập khẩu phương tiện và thiết bị, chiếm tỷ trọng nhẹ dưới 10%, tăng 43%.

Xuất khẩu của Nga sang Trung Quốc rất mạnh và tập trung chủ yếu vào tài nguyên thiên nhiên và năng lượng. Đây là một tin tốt đối với nền kinh tế Nga, vốn đang bị lạm phát gây ra, cùng với những thứ khác, do việc giảm nhập khẩu các sản phẩm của Trung Quốc xảy ra vào đầu năm nay. 

Tại sao nhập khẩu vào Nga từ Trung Quốc trong tháng 7 lại tăng mạnh như vậy?

Các nhà xuất khẩu Trung Quốc chuyển sang nhân dân tệ

Sau sự phát triển của cuộc khủng hoảng Ukraine, một phần đáng kể các khoản “thanh toán” xuất khẩu từ Nga sang Trung Quốc đã chuyển sang nhân dân tệ.

Nhưng các nhà xuất khẩu Trung Quốc đã không vội đón đầu xu hướng này và thực hiện các thỏa thuận của họ với người mua Nga trên cơ sở đô la theo cách thức cũ. 

Kết quả là, xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga bị giảm do các lệnh trừng phạt của các nước phương Tây. 

Tuy nhiên, các điều kiện gần đây đã bắt đầu hình thành để cho phép các tổ chức và công ty xuất khẩu của Trung Quốc chuyển các khoản thanh toán sang nhân dân tệ, điều này đã có tác động rất tích cực đến xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga.

Hệ thống thanh toán liên ngân hàng quốc tế của chính phủ Trung Quốc – CIPS, hoạt động từ năm 2015, đã đóng một vai trò quan trọng trong việc này. 

Tính đến tháng 6 năm 2022, 1.341 ngân hàng đang tham gia CIPS, bao gồm các ngân hàng phương Tây lớn như Megabanks Nhật Bản, Deutsche Bank và JPMorgan Chase.

Các ngân hàng Nga đã bị loại khỏi SWIFT (một hệ thống viễn thông liên ngân hàng quốc tế phục vụ mạng lưới thanh toán quốc tế giữa các ngân hàng) đã tham gia CIPS hàng loạt, khiến các công ty xuất khẩu của Trung Quốc chuyển đổi thanh toán sang nhân dân tệ. 

Xuất khẩu từ Trung Quốc sang Nga nhanh chóng đi lên và phục hồi như cũ.

Tính đến giữa tháng 7, 23 ngân hàng Nga đã được kết nối với CIPS, và Gazprombank, một công ty con của Gazprom thuộc sở hữu nhà nước, cũng đang chuẩn bị kết nối.

Theo một cuộc khảo sát của SWIFT, thị phần theo đồng nhân dân tệ bên ngoài Trung Quốc đại lục chỉ là 0,6% ở Nga vào tháng 4, nhưng đã tăng 6,5 lần lên 3,9% vào tháng 7 – 2022

Trong bảng xếp hạng toàn cầu, Nga đứng thứ 3 so với Trung Quốc bằng đồng nhân dân tệ sau Hồng Kông (71%) và Anh (6%).

Sự hiện diện ngày càng tăng của đồng nhân dân tệ trong tương lai

Ở Nga, việc quản lý tài sản bằng đồng nhân dân tệ cũng đang trở nên phổ biến.

Sở giao dịch chứng khoán Moscow bắt đầu giao dịch chứng khoán bằng đồng nhân dân tệ từ đầu tháng 8. Trái phiếu bằng đồng nhân dân tệ có thể giao dịch đầu tiên là trái phiếu của công ty nhôm khổng lồ Rusal của Nga đáo hạn vào năm 2027. 

Hai khối chứng khoán này, trị giá 2 tỷ nhân dân tệ (296,22 triệu USD) mỗi khối, đã được các nhà đầu tư trong nước Nga mua.

Do hạn chế tiếp cận thị trường đồng đô la và đồng Euro ở Nga, nhiều công ty Nga dự kiến ​​sẽ tiếp tục vay thêm bằng đồng nhân dân tệ.

Đồng nhân dân tệ đang gia tăng sự hiện diện liên quan đến các lệnh trừng phạt chống lại Nga, nhưng vẫn không nên đánh giá quá cao.

Theo dữ liệu của SWIFT, tỷ trọng thanh toán quốc tế của đồng nhân dân tệ ở mức 2,2% vào tháng 6 năm 2022, đứng thứ 5 trên thế giới. 

Sự khác biệt giữa đồng đô la ở vị trí đầu tiên (41,2%) và đồng Euro ở vị trí thứ hai (35,6%) là lớn. 

Đồng nhân dân tệ, có các giao dịch vốn được nhà nước quản lý, vẫn chưa đáp ứng các yêu cầu của một loại tiền tệ “cứng cáp”. Mặc dù trong điều kiện hiện tại, đồng tiền Trung Quốc chắc chắn sẽ tiếp tục tăng dần thị phần của mình trên thị trường quốc tế.

Những nỗ lực của Nga và Ấn Độ để sử dụng tiền tệ của họ làm thanh toán

Nga, quốc gia thanh toán bằng đồng nhân dân tệ với Trung Quốc, cũng đã bắt đầu cố gắng sử dụng đồng tiền của mình, đồng Rúp, làm tiền tệ thanh toán.

Sau khi “sáp nhập” Crimea vào năm 2014, Nga đã đưa ra một hệ thống thông tin liên ngân hàng được gọi là Hệ thống “thông điệp tài chính” (SPFS), hiện đang được sử dụng ngày càng nhiều giữa Nga và các ngân hàng của Liên minh Kinh tế Á-Âu, bao gồm Armenia, Belarus, Kazakhstan và Kyrgyzstan. 

Dữ liệu có sẵn cho thấy rằng hệ thống này hiện đang trở nên phổ biến hơn.

Ngoài ra, trong bối cảnh khủng hoảng Ukraine, Nga sẽ tăng cường các hành động buộc “các nước không thân thiện” phải trả tiền khí đốt tự nhiên nhận được từ nước này bằng đồng Rúp. 

Có thể đây là một trong những lý do khiến tỷ giá đồng Rúp so với đồng USD, vốn đã sụp đổ ngay sau khi bắt đầu hoạt động đặc biệt ở Ukraine, nay thậm chí còn cao hơn trước.

Nga cũng đang nghiên cứu thiết lập hệ thống thanh toán tiền tệ song phương với Iran. Vào tháng 7, Sở giao dịch tiền tệ Iran đã đăng ký cặp tiền tệ Rúp-Rial, cho phép cả hai quốc gia thanh toán một phần giao dịch bằng đồng tiền của họ. 

Do đó, Nga và Iran đã đặt mục tiêu tăng gấp đôi kim ngạch thương mại của năm ngoái (4 tỷ USD) lên 8 tỷ USD càng sớm càng tốt. 

Trong khi bị quốc tế cô lập do các lệnh trừng phạt của phương Tây, Iran đang tìm cách mở rộng sáng kiến ​​này sang các đồng tiền khác như đồng lira của Thổ Nhĩ Kỳ, đồng Rupee của Ấn Độ và đồng Dirham của UAE.

Ấn Độ, quốc gia gần đây đang nhanh chóng tăng cường sự hiện diện của mình trên các thị trường quốc tế, bao gồm cả thị trường năng lượng, cũng đang theo dõi chặt chẽ để biến đồng tiền của mình, đồng Rupee thành đồng tiền trong thanh toán quốc tế.

Vào tháng 7, Ngân hàng dự trữ Ấn Độ (Ngân hàng trung ương) đã phê duyệt hệ thống thanh toán thương mại bằng đồng Rupee với các quốc gia khác. 

Khi sử dụng hệ thống thanh toán bằng đồng Rupee, các ngân hàng thương mại phải được sự chấp thuận trước của Ngân hàng trung ương và mở một tài khoản đặc biệt (tài khoản thanh toán và tiền mặt cho các giao dịch liên ngân hàng). 

Sau đó, các ngân hàng Ấn Độ có cơ hội thực hiện các giao dịch bằng đồng Rupee với các quốc gia mà vì lý do nào đó không thể sử dụng đồng đô la để thanh toán, ví dụ như với Nga hoặc Sri Lanka.

Chính phủ Ấn Độ cũng đang cố gắng tạo động lực để khuyến khích các nhà xuất khẩu tính bằng đồng rupee. 

Đặc biệt, họ có kế hoạch bổ sung đồng Rupee vào chương trình “tạo thuận lợi thương mại” hiện tại áp dụng cho các loại tiền tệ có thể chuyển đổi hoàn toàn như đô la và Euro, nơi các nhà xuất khẩu được hoàn lại một phần thuế và thuế từ nhà nước. 

Đây có thể là một động lực đáng kể để các tổ chức xuất khẩu của Ấn Độ tìm kiếm cơ hội hợp đồng xuất khẩu bằng đồng Rupee.

Ảnh hưởng của phương tây trong cộng đồng quốc tế đang ở mức thấp nhất mọi thời đại

Vì vậy, phong trào ra đời đồng tiền thanh toán mới và hệ thống thanh toán mới thay thế SWIFT đang dần được kích hoạt trên thế giới. 

Trong khi các giải pháp thay thế khả thi như vậy vẫn có những hạn chế đáng kể. Chúng có tốc độ xử lý thông điệp tài chính chậm, chi phí cao và dễ xảy ra sai sót. Vì vậy, không có nghĩa là dễ dàng thay thế SWIFT trong một sớm một chiều.

Tuy nhiên, nhìn lại lịch sử, sự lên xuống của các đồng tiền quốc tế diễn ra khá liên tục và chịu ảnh hưởng của các sự kiện lớn như chiến tranh và khủng hoảng.

Rất khó để dự đoán diễn biến của tình hình xung quanh Ukraine lúc này. Nhưng một thực tế vẫn khá rõ ràng: Trong 6 tháng qua, người ta thấy rõ rằng ảnh hưởng của các nước phương tây đối với cộng đồng quốc tế đã giảm xuống mức thấp chưa từng thấy.

Điều này dễ nhận thấy nhất ở châu Phi, một thuộc địa cũ của phương tây. Thực tế là hầu hết các nước châu Phi không những không áp dụng bất kỳ biện pháp trừng phạt nào đối với Nga vì cuộc khủng hoảng Ukraine, mà còn không tuân thủ các biện pháp trừng phạt mà Mỹ và phương tây áp đặt lên Moscow. Và họ làm điều đó khá nhất quán.

Được coi là “biên giới cuối cùng” của nhân loại và dự kiến ​​sẽ có dân số 2,5 tỷ người vào năm 2050, châu Phi là một thị trường xuyên suốt cực kỳ hứa hẹn đối với Trung Quốc và Nga. 

Nếu Trung Quốc hiện đang dẫn đầu về tổng khối lượng thương mại với châu Phi, thì Moscow lại vượt xa họ về lượng cung cấp vũ khí và lương thực cho lục địa châu Phi. 

Cuộc khủng hoảng Ukraine càng kéo dài, trọng tâm của các lợi ích và lợi ích cho châu Phi có thể chuyển từ phương tây sang Nga và Trung Quốc.

Cho đến nay, đồng đô la và đồng Euro có một vị trí độc quyền như là tiền tệ “định danh” ở châu Phi. 

Nhưng kể từ khi Trung Quốc và Nga bắt đầu tạo ra các hệ thống thanh toán quốc tế thay thế, có khả năng “thay đổi bản đồ tiền tệ thế giới”, ít nhất là ở lục địa này.

Ngay cả khi các loại tiền tệ thanh toán trên thế giới hiện đang đa dạng hóa, thì sự bá chủ của đồng đô la chắc chắn sẽ không kết thúc trong tương lai gần. 

Nhưng thực tế vẫn là hệ thống kinh tế và tài chính toàn cầu đang ở ngã ba đường. Và bây giờ điều quan trọng là tất cả những người chơi toàn cầu phải theo dõi chặt chẽ các xu hướng đang phát triển và suy nghĩ về cách hệ thống này có thể được chuyển đổi trong 10-20 năm tới.

Tác giả: Kazuhiko Fujii là Tư vấn trưởng tại Viện Nghiên cứu Kinh tế, Công nghiệp và Thương mại thuộc Bộ Kinh tế và Công nghiệp Nhật Bản. Cơ cấu này là một trong những “think tank” quan trọng nhất của Nhật Bản trong lĩnh vực kinh tế. Trước khi đảm nhiệm vị trí hiện tại, Kazuhiko Fujii từng đảm nhiệm các vị trí cấp cao trong chính phủ Nhật Bản. Từ năm 2003 đến 2016, ông là trưởng phòng tình báo kinh tế (tình báo kinh tế) của Phòng nghiên cứu thuộc Văn phòng Bộ trưởng Nội các Nhật Bản (cơ quan tình báo chính của nước này). Tác giả của nhiều cuốn sách, bao gồm Sự thật về cuộc cách mạng đá phiến (2006), Liên minh Năng lượng Nhật Bản và Nga (2013), Khí đốt tự nhiên của Nga sẽ cứu Nhật Bản (2013).

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Lên đầu trang