Công ty vật liệu xây dựng Saint – Gobain của Pháp đã đặt hàng áo khoác và găng tay ấm cho công nhân nhằm “phục vụ việc hạ nhiệt độ trong mùa đông tới”. 

Để giảm mức tiêu thụ khí đốt, nhiệt độ sẽ giảm còn 8 độ C thay vì 15 độ như bình thường.

Benoit d’Iribarne, phó chủ tịch cấp cao về sản xuất của công ty cho biết: “Nó sẽ giống như làm việc bên ngoài, vì vậy chúng tôi cần đảm bảo công nhân có mọi thứ cần thiết để làm việc bên ngoài”.

Giảm nhiệt độ trong nhà không chỉ là một biện pháp tiết kiệm chi phí cho nhiều công ty công nghiệp ở châu Âu khi họ chuẩn bị cho một mùa đông khắc nghiệt. 

Ngày nay, sau khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự ở Ukraine, giá năng lượng đã tăng lên mức cao chưa từng thấy, thì, đây đã là một vấn đề sống còn.

Ngành sản xuất công nghiệp châu Âu (EU) sử dụng khoảng 35 triệu người, khoảng 15% dân số lao động. 

Các nhà công nghiệp hàng đầu của EU hồi đầu tháng đã cảnh báo rằng cuộc khủng hoảng năng lượng (khí đốt) có thể gây ra những hậu quả kinh tế tàn khốc.

Hội nghị bàn tròn các nhà công nghiệp châu Âu, một nhóm vận động hành lang, cho biết trong một bức thư gửi chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen và chủ tịch Hội đồng châu Âu Charles:

“Giá năng lượng tăng mạnh hiện nay báo trước sự suy giảm nguy hiểm về khả năng cạnh tranh của các nhà tiêu thụ năng lượng công nghiệp ở châu Âu.

Nếu hành động không được thực hiện ngay lập tức để hạn chế giá cả vì lợi ích của các công ty sử dụng nhiều năng lượng, thiệt hại sẽ không thể khắc phục được”.

Các công ty công nghiệp châu Âu đang cố gắng tỏ ra dũng cảm khi nói về các biện pháp tiết kiệm năng lượng mà họ đang thực hiện và để cắt giảm chi phí. 

Một số đang đặt hy vọng vào than đá và các nhiên liệu hóa thạch khác, hy vọng nó sẽ giúp họ vượt qua mùa đông, trong khi những người khác lạc quan về một cuộc cách mạng xanh.

Nhưng đã có dấu hiệu cho thấy các công ty lớn đang giảm sản lượng trong một số lĩnh vực do thiếu điện, mặc dù mùa đông vẫn chưa đến. 

Và, các nhà lãnh đạo doanh nghiệp hóa chất, phân bón và gốm sứ cảnh báo rằng họ có thể mất thị phần vĩnh viễn và buộc phải chuyển một số hoạt động sản xuất sang các nước khác có thể cung cấp nguồn năng lượng rẻ và đáng tin cậy hơn.

Các chính trị gia châu Âu đang báo động. Thủ tướng Bỉ Alexandre de Cros nói: “Chúng tôi có nguy cơ kích hoạt quá trình phi công nghiệp hóa lớn trên lục địa châu Âu”.

Tiết kiệm năng lượng

Trong khi đó, các công ty trong các lĩnh vực như luyện kim, thủy tinh, giấy, phân bón và ô tô đang gấp rút cắt giảm tiêu thụ để giảm chi phí năng lượng khổng lồ và chuẩn bị cho tình trạng thiếu khí đốt mùa đông.

Họ đã tìm ra cách để giảm tiêu thụ năng lượng. 

Ví dụ, công ty ô tô Pháp Renault giảm thời gian bảo quản sơn ở trạng thái nung nóng – xét cho cùng, quy trình công nghệ này chiếm tới 40% lượng khí đốt tiêu thụ.

Những giải pháp sáng tạo như vậy hứa hẹn sẽ tăng hiệu quả của công nghệ và sản xuất trong tương lai. Nhưng trước hết, các doanh nghiệp này phải sống sót qua mùa đông.

Ai có thể tăng giá. Lanxess có trụ sở tại Cologne, một nhà sản xuất hóa chất cơ bản và các thành phần hoạt tính cho thị trường dược phẩm, đã tăng giá cơ bản lên tới 35% do chi phí năng lượng tăng vọt.

Nhưng tăng giá sẽ không giải quyết được vấn đề thiếu khí đốt. Công ty giấy và bao bì DS Smith đã yêu cầu các doanh nghiệp của mình cắt giảm 15% lượng tiêu thụ. 

Đây là mức giảm tự nguyện đã được các nước thành viên EU đồng ý vào tháng 7. 

Các máy chạy không tải giữa các chu kỳ sản xuất giờ sẽ được tắt và nhiệt độ trong các cửa hàng sẽ được hạ xuống. 

Giám đốc điều hành Miles Roberts cho biết: “Nếu làm điều này và giảm nhiệt độ từ 20 xuống 18 độ, chúng tôi sẽ có thể giảm đáng kể lượng tiêu thụ khí đốt”.

Nhà cung cấp phụ tùng ô tô của Pháp Valeo đã yêu cầu các doanh nghiệp của mình cắt giảm 20% mức tiêu thụ năng lượng, ngừng sản xuất vào cuối tuần và hạ nhiệt độ vào các ngày trong tuần. 

Công ty hóa chất Solvay của Bỉ cho biết các nhà máy của họ hiện sử dụng ít hơn 30% khí đốt thông qua việc sử dụng năng lượng thay thế và các nồi hơi đốt bằng động cơ diesel di động.

Khí đốt là nguồn năng lượng quan trọng nhất của các công ty công nghiệp châu Âu. 

Nhưng nó cũng là nguyên liệu quan trọng được sử dụng trong sản xuất hóa chất và phân bón. 

Anouk Honoré, phó giám đốc chương trình nghiên cứu khí đốt tại Viện nghiên cứu năng lượng Oxford cho biết, nhìn chung, ngành công nghiệp tiêu thụ khoảng 27-28% tổng nguồn cung của EU.

Loại bỏ khí đốt từ “quá trình sản xuất công nghiệp” là rất khó khăn. 

Khoảng 60% khí công nghiệp được sử dụng trong các quy trình sản xuất nhiệt độ cao, từ 500 độ C trở lên. Đây là nơi sản xuất thủy tinh, xi măng và các sản phẩm gốm sứ.

Honoré nói: “Đối với các quy trình nhiệt độ thấp, có nhiều lựa chọn nhiên liệu hơn vì có thể sử dụng các nguồn tái tạo và máy bơm nhiệt”.

Vì lý do này, một số công ty đang bắt đầu sử dụng nhiên liệu hóa thạch, và điều này đe dọa các kế hoạch năng lượng xanh của EU. 

Công ty dược phẩm và công nghệ sinh học Bayer của Đức đã công bố vào năm 2019 kế hoạch chuyển đổi hoàn toàn sang các nguồn năng lượng tái tạo. Nhưng bây giờ họ đang phải quay trở lại sử dụng nhiên liệu dầu.

Nhà sản xuất ô tô Volkswagen đang dự trữ than cho hai mùa đông tới, mặc dù họ đã lên kế hoạch giảm lượng khí thải Carbon.

Nhưng ngay cả trong các quy trình sản xuất ở nhiệt độ thấp, hiện có rất ít lựa chọn thay thế. 

Hạn hán vào mùa hè đã hạn chế công suất thủy điện và các nhà máy điện hạt nhân già cỗi của Pháp không thể đáp ứng kịp nhu cầu, vì chúng phải ngừng hoạt động trong thời gian dài để sửa chữa và bảo dưỡng.

Do đó, một số ngành, đối mặt với giá điện tăng quá cao và nhu cầu tiêu dùng giảm, đã quyết định rằng trong những điều kiện này, tốt nhất là giảm sản xuất.

Các nhà phân tích tại ngân hàng đầu tư Jefferies ước tính rằng gần 10% nhà máy thép ở châu Âu đã ngừng hoạt động trong những tháng gần đây. 

ArcelorMittal, nhà sản xuất thép lớn nhất châu Âu, dự kiến ​​sản lượng từ các nhà máy ở châu Âu sẽ giảm 17% trong quý này so với năm ngoái. Nguyên nhân là do giảm sản lượng.

Hiệp hội thép châu Âu Eurometaux báo cáo rằng, tất cả các nhà máy luyện kẽm của EU đã bị buộc phải giảm hoặc ngừng sản xuất hoàn toàn, và “khối” đã mất 50% sản lượng nhôm sơ cấp. 

EU cũng phải đóng băng khoảng 27% sản lượng silic và ferroalloys, đồng thời đóng cửa 40% lò nung.

“Lĩnh vực phân bón, sử dụng khí tự nhiên làm nguyên liệu để sản xuất Amoniac (đạm), đã phải hứng chịu một cú đánh rất nặng. 70% năng lực sản xuất của ngành đã ngừng hoạt động”, theo Fertilizers Europe. 

Goldman Sachs ước tính rằng 40% ngành công nghiệp hóa chất của châu Âu phải đóng cửa vĩnh viễn nếu giá năng lượng không được kiềm chế.

Covestro, một công ty hóa chất của Đức, cho biết trong một tuyên bố: “Với giá năng lượng tăng vọt, chúng tôi liên tục xem xét các kế hoạch sản xuất trên khắp châu Âu”.

Tình hình tương tự cũng diễn ra tại các doanh nghiệp sản xuất nhựa, sản phẩm gốm sứ và các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng khác. 

Công ty tư vấn Rhodium ước tính rằng chỉ có 5 ngành công nghiệp chiếm khoảng 81% lượng tiêu thụ khí công nghiệp của châu Âu: Hóa chất, kim loại cơ bản như thép và sắt, xi măng và thủy tinh, lọc dầu, giấy và in ấn.

Trong một số ngành công nghiệp này, việc đóng cửa kinh doanh tạm thời không chỉ gây tốn kém. Đôi khi không thể ngừng sản xuất vì điều này sẽ “vô hiệu hóa” thiết bị.

Benoît d’Iribarne ở Saint-Gobain nói rằng có giới hạn trong việc giảm tiêu thụ năng lượng trong các nhà máy sản xuất thủy tinh vì các lò nung ở đó phải chạy liên tục để giữ cho thủy tinh không bị đóng băng. 

“Không thể giảm tiêu thụ 30%, bởi vì sau đó bạn sẽ phải đóng cửa các doanh nghiệp, và điều này sẽ gây thiệt hại cho họ. Sẽ mất từ ​​6 tháng đến một năm để sản xuất trở lại”.

Công ty sản xuất đồ thủy tinh Arc International của Pháp đã phải vào cuộc. Thông thường, các lò nung tại nhà máy của họ ở miền bắc nước Pháp phải chạy suốt ngày đêm, và do đó chúng tiêu thụ một nửa tổng lượng điện mà công ty mua. 

Công ty hiện đã đóng cửa 2 trong số 9 lò và kéo dài thời gian bảo trì và sửa chữa thêm hai lò, vì hóa đơn khí đốt đã tăng gấp 4 lần trong năm nay. 

Giám đốc Nicholas Hodler cho biết công ty cũng bị sụt giảm nhu cầu đột ngột đối với một số sản phẩm. Do đó, khoảng 1/3 số công nhân chỉ làm việc 2 ngày 1 tuần.

Việc đóng cửa nhà máy hàng loạt làm dấy lên lo ngại rằng cuộc khủng hoảng đang mang lại cơ hội mới cho các đối thủ cạnh tranh từ các khu vực khác, nơi chi phí năng lượng thấp hơn. 

Giovanni Savorani, chủ tịch hiệp hội gốm sứ Ý Confindustria Ceramica cho biết: “Việc giảm hoặc ngừng xuất khẩu, ngay cả khi tạm thời, có thể dẫn đến mất thị phần vĩnh viễn. Nó đại diện cho ngành công nghiệp gốm sứ của Ý với doanh thu 7,5 tỷ Euro mỗi năm”.

Các nhà sản xuất châu Âu từ lâu đã phàn nàn về những điều kiện bất lợi cho cạnh tranh xuất phát từ sự phân mảnh của thị trường năng lượng. 

Theo Cơ quan năng lượng quốc tế, từ năm 2010 đến năm 2020, giá khí đốt ở châu Âu cao hơn trung bình từ 2 đến 3 lần so với ở Mỹ.

Khi Nga bắt đầu cắt giảm nguồn cung, mức chênh lệch này đã tăng lên gấp 10 lần.

“Bạn không thể nhập khẩu phân bón với chi phí chỉ bằng một nửa”, Jakob Hansen của Fertilizers Europe nói.

Tổ chức thương mại công nghiệp hóa chất châu Âu Cefic lưu ý rằng kể từ tháng 3 năm nay, châu Âu đã lần đầu tiên trở thành nước nhập khẩu ròng hóa chất cả về khối lượng và giá trị. Giám đốc điều hành Cefic, Marco Mensink, cho biết: “Đây là một mối lo ngại lớn”.

Cố gắng theo kịp các đối thủ cạnh tranh, một số công ty đang mở rộng sản xuất tại các nhà máy có lợi nhuận cao của họ bên ngoài châu Âu. 

Giám đốc điều hành Solvay Ilham Kadri cho biết công ty hóa chất của ông có thể tăng cường sản xuất các sản phẩm sử dụng nhiều năng lượng nhất ở các thị trường chi phí thấp hơn nếu cần. Bà nói: “Chúng tôi đang cố gắng ưu tiên sản xuất”.

Một giám đốc điều hành ngành thép của Ý cho biết sự kết hợp của chi phí năng lượng cao và thuế Carbon của châu Âu đang khiến họ băn khoăn không biết đâu là nơi tốt nhất để sản xuất thép, hiện có giá 800 Euro một tấn. 

Ông nói: “Giá khí đốt đã làm tăng chi phí lên 40 Euro (mỗi tấn) và bây giờ mức tăng là 400 Euro. Chúng tôi sẽ chuyển hoạt động sản xuất sang châu Á”.

Các công ty bao bì Smurfit Kappa và DS Smith đặt nhiều hy vọng vào việc tăng nguồn cung cấp giấy từ các nhà máy ở Bắc Mỹ của họ. 

DS Smith’s Roberts cho biết: “Bây giờ chúng tôi nhập khẩu nhiều hơn từ Mỹ so với trước đây. Sản xuất giấy đòi hỏi rất nhiều năng lượng. Nguyên liệu thô sẵn có ở Mỹ và chi phí năng lượng thấp hơn nhiều”.

Các chuyên gia cảnh báo rằng, các công ty buộc phải rút sản xuất khỏi châu Âu càng lâu, thì, nguy cơ một số doanh nghiệp sẽ không bao giờ quay trở lại càng cao. Honoré từ Viện nghiên cứu năng lượng Oxford cho biết điều này đã từng xảy ra trước đây.

Bà nói: “Khi giá khí đốt ở châu Âu tương đối cao từ năm 2010 đến năm 2014, chúng tôi đã chứng kiến ​​hoạt động sản xuất chuyển sang các khu vực có giá thấp hơn – Trung Đông, Bắc Phi và Mỹ và chưa quay trở lại mức trước khủng hoảng tài chính”.

Giám đốc điều hành của Bayer, Matthias Berninger, cho biết: “Khi các quyết định đầu tư được đưa ra, rất khó để yêu cầu các công ty quay trở lại”.

Trevor Houser ở Rhodium tin rằng những nạn nhân đầu tiên có thể là các công ty sản xuất kém chất lượng, thâm dụng khí đốt trong lĩnh vực phân bón. Ông nói: “Sức cạnh tranh của các nhà sản xuất phân bón chạy bằng khí đốt ở châu Âu sẽ yếu đi trong một thời gian dài sắp tới”.

Mối nguy đặc biệt lớn ở trung và đông Âu, nơi nhiều quốc gia phụ thuộc nhiều vào nguồn cung cấp khí đốt của Nga. 

Hàng năm châu Âu sản xuất 45 triệu tấn phân bón, và 6 triệu trong số này thuộc về thị phần của ngành công nghiệp Ba Lan. Ngày nay, tất cả 5 nhà máy của nó đều không hoạt động. 

3 triệu tấn khác được sản xuất ở Hungary, Romania và Croatia, cũng đã ngừng sản xuất. Ở Đông Âu, 20% tổng sản lượng của châu Âu đã bị ngừng lại.

Nhà sản xuất phân bón Hungary Nitrogénművek nằm trong số những người buộc phải cắt giảm sản lượng. 

Giám đốc phát triển của công ty, Zoltan Bige, cảnh báo rằng hậu quả của việc cắt giảm sản lượng trong mùa đông này có thể rất thảm khốc. 

Ảnh hưởng lâu dài của việc đóng cửa các doanh nghiệp châu Âu sẽ được biết đến nhiều tháng sau đó. 

Tuy nhiên, sản lượng giảm của các sản phẩm như hóa chất, thép và các mặt hàng chủ chốt khác đang gây ra lo ngại cho đối với chuỗi giá trị sản xuất.

Các công ty như Volvo và Bayer đã bắt đầu dự trữ các bộ phận và vật liệu trong trường hợp các nhà cung cấp gặp sự cố. 

Berninger nói: “Mối quan tâm lớn nhất của chúng tôi không phải là giá năng lượng, mà là sự sẵn có của các nguyên liệu thô để sản xuất thuốc”.

Triển vọng cho ngành công nghiệp hóa chất phụ thuộc vào khí đốt của châu Âu, đặc biệt là nhà máy Ludwigshafen của BASF, khu phức hợp hóa chất lớn nhất thế giới, đang gây ra mối quan ngại sâu sắc đối với một số nhà công nghiệp. 

Nhà máy Ludwigshafen là nhà cung cấp chính cho các nhà sản xuất mọi thứ từ ô tô đến kem đánh răng. Nó là đầu tàu của ngành công nghiệp hóa chất ở Đức.

“Nếu ngành công nghiệp hóa chất của Đức ngừng hoạt động, thì trong ba tuần nữa, tất cả các chuỗi cung ứng của châu Âu sẽ gặp vấn đề,” Mensink của Cefic cho biết.

Đức thống trị các chuỗi cung ứng này vì những gã khổng lồ công nghiệp như BASF hoạt động ở đó. 

Điều này có nghĩa là trong trường hợp nguồn cung cấp khí đốt trong nước bị hạn chế, những công ty ở xa Đức sẽ phải chịu hậu quả.

D’Iribarne nói: “Nếu Đức không thể cung cấp … sẽ có một phản ứng “đổ vỡ “dây chuyền khắp châu Âu”.

Các công ty Đức, chiếm 27% tổng sản phẩm công nghiệp được giao dịch tại EU. Vào đầu năm, hơn một nửa lượng khí đốt nhập khẩu của Đức đến từ Nga, với hơn 1/3 tổng nhu cầu đến từ ngành công nghiệp của nước này.

Gần đây, chính phủ Đức đã cung cấp gói viện trợ 200 tỷ Euro để bù đắp chi phí khổng lồ của các hộ gia đình và doanh nghiệp về điện và hệ thống sưởi. 

Tuy nhiên, các nhà sản xuất Đức như công ty sản xuất thép ThyssenKrupp không loại trừ rằng, sẽ cần có các biện pháp quyết liệt nếu cuộc khủng hoảng kéo dài.

Tập đoàn đã chuyển hoạt động sản xuất từ ​​hai nhà máy hiện tại sang Duisburg, nơi có lưới điện riêng và ít phụ thuộc vào khí đốt tự nhiên hơn. 

Công ty cho biết họ đã sẵn sàng để đóng cửa các nhà máy khác nếu chi phí năng lượng tiếp tục tăng.

ThyssenKrupp nói: “Chi phí khí đốt và điện là mối đe dọa đối với sự tồn tại của các ngành công nghiệp sử dụng nhiều năng lượng như ngành thép”.

Tổ chức hợp tác và phát triển kinh tế lưu ý rằng, Ba Lan, cộng hòa Séc, Slovakia, Áo, Slovenia, Thụy Điển, Phần Lan và miền bắc Italy có tỷ lệ việc làm cao nhất trong các ngành công nghiệp sử dụng nhiều khí đốt rất dễ bị tổn thương.

Tất cả các quốc gia này đang khẩn trương cố gắng giúp đỡ các doanh nghiệp và người dân vì trời đang trở nên lạnh hơn và nhu cầu về điện và sưởi ấm ngày càng tăng. Nhưng nhiều công ty đang hướng tới mùa đông năm sau, lưu ý rằng tình hình sẽ còn khó khăn hơn.

Giám đốc điều hành Smurfit Kappa Tony Smurfit cho biết công ty của ông đang “chi tiêu gấp 3 lần những gì chúng tôi đã chi tiêu” theo các kế hoạch trước đó”.

Vì vậy, vẫn có cơ sở để lạc quan. “Điều này sẽ thúc đẩy cuộc cách mạng xanh. 50 năm trước, năng lượng xanh không có cơ hội, nhưng bây giờ thì có. Tôi nghĩ châu Âu sẽ trở nên rất xanh nhờ điều này”.

Tác giả: Peggy Hollinger và Sarah White

Nguồn: Peggy và Sarah – ft.com – Mỹ