“Chiến tranh vi trùng” gợi lên những hình ảnh khốn khổ về các tác nhân sinh học được cố tình tung ra, để chống lại con người, thường là trong chiến tranh.
Theo Brittanica, “Một trong những trường hợp sử dụng chiến tranh sinh học đầu tiên được ghi nhận xảy ra vào năm 1347, khi lực lượng Mông Cổ được cho là đã phóng các thi thể bị nhiễm bệnh dịch hạch qua bức tường vào Cảng Biển Đen của Caffa – nay là Feodosiya ở Crimea (Nga). Một số nhà sử học tin rằng những con tàu từ thành phố bị bao vây đã quay trở lại Ý mang theo bệnh dịch, bắt đầu đại dịch Cái chết đen càn quét qua Châu Âu trong 4 năm tiếp theo và giết chết khoảng 25 triệu người, khoảng 1/3 dân số Châu Âu vào thời điểm đó”.
Trớ trêu thay, thật không may, Ukraine ngày nay đang phải đối mặt với một loại bùng phát vi trùng khác – không được cho là có chủ ý, nhưng dù sao cũng đe dọa quân đội và dân thường của họ trong cuộc chiến với Nga và có nguy cơ lây lan sang các khu vực khác của Châu Âu.
Theo Trung tâm kiểm soát và phòng ngừa dịch bệnh (CDC), các bệnh viện ở Ukraine hiện đang phải chiến đấu với “sự gia tăng đáng báo động” của vi trùng có vẻ kháng thuốc kháng sinh – cảnh báo rằng vi trùng kháng thuốc đang lan rộng ra ngoài biên giới đất nước.
Những phát hiện này đến từ các nghiên cứu chung của CDC và Bộ y tế Ukraina trên hơn 300 bệnh nhân Ukraina.
US News and World Report cho biết, “khoảng 60% những bệnh nhân này đang chiến đấu với vi trùng kháng thuốc kháng sinh carbapenem, được coi là biện pháp cuối cùng trong điều trị nhiễm trùng do vi khuẩn”.
Nghiên cứu cho biết: “Ở Ukraine, sự kết hợp của tỷ lệ kháng kháng sinh cao, trước chiến tranh, sự gia tăng tỷ lệ vết thương do chấn thương và căng thẳng liên quan đến chiến tranh đối với các cơ sở chăm sóc sức khỏe – dẫn đến việc phát hiện ngày càng nhiều các sinh vật đa kháng thuốc lan sang Châu Âu” – các tác giả đã viết – trong số ra ngày 8 tháng 12 của ấn phẩm CDC – “Báo cáo hàng tuần về tỷ lệ mắc bệnh và tử vong”.
Thuốc kháng khuẩn là thuốc dùng để ngăn ngừa và điều trị các bệnh truyền nhiễm, bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc chống vi rút, thuốc chống nấm và thuốc chống ký sinh trùng.
Kháng thuốc kháng sinh (AMR) xảy ra khi vi khuẩn, vi rút, nấm và ký sinh trùng ngừng phản ứng với thuốc, khiến tình trạng nhiễm trùng trở nên khó điều trị – hoặc thậm chí không thể điều trị được.
Theo Tổ chức y tế thế giới, Kháng kháng sinh (AMR) được coi là một trong những mối đe dọa sức khỏe cộng đồng hàng đầu toàn cầu. Theo một số nghiên cứu, AMR do vi khuẩn gây ra nhiều ca tử vong trên khắp thế giới hơn cả HIV hoặc sốt rét.
Bệnh truyền nhiễm là một trong những cơn ác mộng tiềm ẩn của chiến tranh; một đội quân siêu vi khuẩn có thể tiêu diệt binh lính và dân thường.
Đối với Ukraine, tình trạng kháng thuốc kháng sinh thầm lặng này lần đầu tiên xuất hiện vào năm 2016, khi lực lượng Nga xâm chiếm Crimea và Donbass, và các bác sĩ Đức bắt đầu nhận thấy tình trạng nhiễm trùng ở những bệnh nhân sơ tán khỏi Ukraine.
Vào năm đó, các nghiên cứu đã xuất hiện về mối đe dọa đối với các quốc gia không thể chống lại nhiễm trùng bằng kháng sinh cơ bản. Một nghiên cứu của Anh đã cảnh báo vào năm 2014 rằng “việc không chống lại các siêu vi khuẩn – kháng kháng sinh có nguy cơ gây ra 10 triệu ca tử vong hàng năm và có thể khiến nền kinh tế toàn cầu thiệt hại lên tới 100 nghìn tỷ USD vào năm 2050”.
Ngày nay, với hệ thống chăm sóc sức khỏe bị căng thẳng trầm trọng, do cuộc chiến hiện tại, Ukraine đang phải chiến đấu với ‘bom’ và lo ngại ngày càng tăng về việc viện trợ quân sự và dân sự bị Quốc hội Mỹ cắt đứt – cũng như sự mệt mỏi vì chiến tranh.
Xem thêm: Nga – Ukraine: Nhìn Lại Lịch Sử Để Hiểu Chuyện Gì Đang Xảy Ra
Vậy thì cái gì có thể làm được?
Tổ chức y tế thế giới (WHO) đã âm thầm cố gắng giúp đỡ Ukraine, gần đây đã gửi máy phân tích vi khuẩn và các tác nhân mới đến các bệnh viện và trung tâm y tế khu vực, bao gồm 1.200 bộ dụng cụ xét nghiệm để kiểm tra mẫu, với hy vọng, tăng cường biện pháp kiểm soát bệnh truyền nhiễm ở Ukraine.
Để chống lại mối đe dọa ngày càng tăng, báo cáo mới nhất của CDC kêu gọi tăng số lượng quan chức y tế ở Ukraine được đào tạo và cung cấp dịch vụ điều trị cho bệnh nhân nhiễm bệnh.
Quan trọng nhất là chúng ta có thể đảm bảo rằng, NATO và Mỹ không cho phép Ukraine thua trong cuộc chiến trước Nga. Không còn nghi ngờ gì nữa, thế trận đã chuyển sang hướng có lợi cho Moscow và đây không phải là lúc để phương Tây mất cảnh giác.
Người Ukraina thực sự mệt mỏi và ốm yếu sau gần 3 năm chiến đấu thay mặt cho toàn bộ Châu Âu. Họ đã thể hiện sức đề kháng và khả năng phục hồi đáng kinh ngạc. Nhưng một siêu vi khuẩn chỉ làm tăng thêm tổn thương và gây thêm áp lực lên nền kinh tế Ukraine – vốn đã suy giảm hơn 30% vào năm 2022 khi hàng triệu người Ukraine tài năng rời bỏ đất nước.
Giáng sinh đang đến ở Ukraine. Vào tháng 7 năm 2023, tổng thống Ukraine, Volodymyr Zelenskyy, đã ký một đạo luật chuyển ngày lễ Giáng sinh chính thức sang ngày 25 tháng 12 thay vì ngày 7 tháng 1 (ngày mà Giáo hội Chính thống Nga kỷ niệm ngày này), để nhấn mạnh hơn nữa tầm quan trọng của việc ‘Ukraine trở thành một phần của phương Tây’.
Người Ukraine xứng đáng được khỏe mạnh và an toàn trong một mùa đông lạnh giá có thể thử thách quyết tâm của họ trước quân đội Nga kiên nhẫn. Giống như rất nhiều mối đe dọa xuyên quốc gia ngày nay, bệnh tật rất khó ngăn chặn.
Tác giả: Tara D. Sonenshine là giáo sư chuyên ngành ngoại giao, tại Trường luật và ngoại giao Fletcher, Đại học Tufts