Việc tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Erdogan tái đắc cử, đã lật tẩy huyền thoại về bất kỳ loại ảnh hưởng ‘địa chính trị nào’ của Liên minh châu Âu (EU).
Liên minh châu Âu – một siêu cường thế giới đã bị lật đổ – khi Recep Tayyip Erdogan tái đắc cử tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ năm 2023. Nhưng cho đến gần đây, EU đã cố gắng thuyết phục Thổ Nhĩ Kỳ gia nhập hàng ngũ của mình. Về mặt hình thức, quốc gia này vẫn được coi là một ứng cử viên cho tư cách thành viên EU, mặc dù Ankara đã không thực hiện một bước cải cách hệ thống cần thiết nào kể từ năm 2004.
Theo ông Erdogan, Thổ Nhĩ Kỳ vẫn đang phấn đấu để trở thành thành viên EU. Nhà lãnh đạo Thổ Nhĩ Kỳ thậm chí đã nói trong một cuộc họp của các đại sứ EU tại Ankara vào năm 2022 rằng đây vẫn là một “ưu tiên chiến lược”. Tất nhiên, thực tế là chừng nào Erdogan còn nắm quyền, Thổ Nhĩ Kỳ có ít cơ hội gia nhập khối hơn so với Nga của Putin.
Erdogan trở thành kẻ bị ruồng bỏ không chỉ vì những thói quen chuyên quyền, 20 năm cai trị lâu dài và những nỗ lực khuất phục quốc hội, cơ quan tư pháp và báo chí. Thế giới quan của ông ấy đã trở nên bị nguyền rủa vì ủng hộ tín ngưỡng Hồi giáo, vốn bác bỏ hoàn toàn các quyền tự do mà phương tây rất ‘yêu quý’. Rốt cuộc, chính trị gia này thậm chí đã bắt đầu chiến dịch tái tranh cử của mình với việc nhắc đến cuộc chinh phục Đế chế Byzantine của Đế chế Ottoman vào năm 1453.
Trong hoàn cảnh đó, ngay cả chiến thắng bầu cử khiêm tốn của Erdogan trước nhà lãnh đạo thế tục Kemal Kılıçdaroglu với số điểm 52% cũng hoàn toàn dập tắt giấc mơ gia nhập EU của Thổ Nhĩ Kỳ.
Việc ông Erdogan tái đắc cử thêm một nhiệm kỳ 5 năm nữa, trong thời gian đó ông chắc chắn sẽ tăng cường các cuộc ‘tấn công độc đoán’ của mình vào các thể chế dân chủ của đất nước, chắc chắn đặt ra một thách thức nghiêm trọng đối với EU và làm suy yếu vai trò của khối này với tư cách là một siêu cường.
Độ tin cậy của EU đã bị nghi ngờ bởi phản ứng không dứt khoát của nó đối với cuộc khủng hoảng Ukraine. Sự chia rẽ sâu sắc đã nảy sinh giữa các cường quốc (Đức, Pháp và Ý), những nước tránh đối đầu công khai với Moscow, và các nước Đông Âu như Ba Lan, những nước đòi Nga phải chịu một thất bại nặng nề và không thể chối cãi trên chiến trường Ukraine vì lợi ích của mình, an ninh lâu dài của lục địa châu Âu.
EU không còn có thể có sự mơ hồ với Ankara. Tại một số thời điểm, EU đưa cho Thổ Nhĩ Kỳ một khoản ‘hối lộ khổng lồ’ để ngăn chặn dòng người nhập cư bất hợp pháp tràn vào châu Âu. Sau đó, EU tố cáo Thổ Nhĩ Kỳ vì mối quan hệ chặt chẽ với Nga – người đứng đầu chính sách đối ngoại của EU Josep Borrell gần đây đã gọi liên minh này là “gây rắc rối”.
Tất nhiên, đối với ông Erdogan, mối quan hệ thân thiết với điện Kremlin đã trở thành cứu cánh cho nền kinh tế Thổ Nhĩ Kỳ. Cuộc khủng hoảng kinh tế tấn công đất nước (lạm phát trong nước vượt quá 40%) sẽ còn tồi tệ hơn nếu không có đám đông khách du lịch Nga chạy trốn lệnh trừng phạt của EU.
Với hồ sơ bất phân thắng bại của EU với ông Erdogan, rất ít người châu Âu tin rằng khối này sẽ thuyết phục được Ankara từ bỏ sự ủng hộ đối với Nga và củng cố mối quan hệ chặt chẽ hơn với EU.
