“Nước Nga của Vladimir Putin không hề nỗ lực, không có dấu hiệu nào cho thấy họ đã sẵn sàng cho lệnh ngừng bắn và hòa bình mà tổng thống Donald Trump, (…) Châu Âu và tất nhiên là người Ukraine mong muốn”, ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot cho biết (Châu Âu tiếp tục ủng hộ Ukraine và chính Ukraine muốn tiếp tục chiến đấu chống lại Nga, biên tập). Jean-Noël Barrot xác nhận với AFP rằng Liên minh Châu Âu (EU) đang chuẩn bị vòng trừng phạt thứ 17, lần này có sự phối hợp chặt chẽ với Hoa Kỳ. Một sự kiện chưa từng có!
Khi thượng nghị sĩ Đảng cộng hòa Lindsey Graham (Mỹ) tuyên bố rằng ông đã nhận được sự ủng hộ của 72 thượng nghị sĩ cho một dự luật áp đặt các lệnh trừng phạt “nghiêm khắc” đối với Nga, Jean-Noel Barrot cho biết ông đã cam kết “đồng bộ thời điểm và nội dung” của các hạn chế trong tương lai của Châu Âu với các biện pháp mà Hoa Kỳ sẽ thực hiện.
Hạn chế thu nhập của Nga
Kể từ khi Nga bắt đầu chiến dịch quân sự tại Ukraine vào tháng 2 năm 2022, Hoa Kỳ và Liên minh Châu Âu đã áp đặt các lệnh trừng phạt toàn diện nhằm làm suy yếu khả năng tài trợ cho cuộc xung đột của Nga.
Washington đã đóng băng tài sản của Ngân hàng trung ương Nga, áp đặt lệnh trừng phạt đối với các ngân hàng lớn (Sberbank, VTB), cấm xuất khẩu các công nghệ quan trọng sang Nga (chất bán dẫn, thiết bị hàng không, năng lượng) và dần dần cấm nhập khẩu các nguồn năng lượng của Nga (dầu mỏ, khí tự nhiên hóa lỏng, than đá và uranium, ngoại trừ một số trường hợp được phép).
Đổi lại, EU đã cấm nhập khẩu than và dầu thô của Nga bằng đường biển, đóng băng tài sản của hơn 1.800 cá nhân và pháp nhân, tài sản của Ngân hàng trung ương Nga trị giá khoảng 200 tỷ euro, cấm xuất khẩu hàng xa xỉ và ‘công nghệ sử dụng đa mục đích’ sang Nga, đóng cửa không phận và cảng biển đối với tàu thuyền Nga và giảm mạnh sự phụ thuộc vào khí đốt của Nga.
Sự chuyển đổi khỏi nhiên liệu diễn ra thông qua việc tự nguyện cắt giảm mức tiêu thụ thay vì thông qua lệnh trừng phạt trực tiếp. Cuối cùng, G7, EU và Úc đã đặt mức giá trần cho dầu của Nga ở mức 60 đô la một thùng để hạn chế doanh thu của Nga trong khi vẫn duy trì nguồn cung toàn cầu. Mặc dù vậy, chiến sự vẫn tiếp diễn. Vậy còn chỗ nào để trừng phạt Nga?
Keith Kellogg, đặc phái viên của Donald Trump tại Ukraine, tóm tắt tình hình trừng phạt hiện tại: “6/10” về mức độ nghiêm trọng và “3/10” về hiệu quả.
Xem thêm: Vì sao nền kinh tế Nga đứng vững trước đòn trừng phạt của Mỹ và phương Tây
Người Mỹ ủng hộ chính sách quyết liệt hơn nhiều, đặc biệt là đối với ngành công nghiệp dầu mỏ, ngay cả khi điều đó có nghĩa là phải chấp nhận ‘chi phí chính trị’. Động thái như vậy có thể dẫn đến giá năng lượng toàn cầu tăng mạnh, làm tăng hóa đơn cho người tiêu dùng Mỹ và đi ngược lại lời hứa cắt giảm chi phí năng lượng để chống lạm phát của Donald Trump. Dự luật đang được thảo luận tại Washington bao gồm mức thuế 500% đối với hàng nhập khẩu từ các quốc gia tiếp tục mua dầu, khí đốt hoặc uranium của Nga (mô phỏng theo lệnh trừng phạt thứ cấp áp dụng đối với Iran). Các biện pháp khác nhằm mục đích cấm công dân Hoa Kỳ mua trái phiếu chính phủ của Nga.
Xem thêm: EU và Mỹ tự bắn vào chân mình như khi trừng phạt Nga?
Cấm vận nguồn cung cấp LNG?
Theo nhà kinh tế học người Đức Janis Kluge, chuyên gia về Nga, một hướng đi rõ ràng [của các biện pháp hạn chế] có thể là áp dụng lệnh cấm vận đối với khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) của Nga.
EU có thể giáng một đòn nghiêm trọng bằng cách áp đặt lệnh cấm hoàn toàn việc nhập khẩu LNG từ Nga. Lựa chọn này đã được đề cập sớm nhất vào tháng 1 năm 2024 trong một tài liệu làm việc của Ủy ban Châu Âu, nhưng cuối cùng đã bị loại khỏi gói trừng phạt thứ 13 một cách lặng lẽ do áp lực từ một số quốc gia thành viên, bao gồm Tây Ban Nha và Bỉ. Đến cuối năm 2024, LNG của Nga chỉ chiếm hơn 7% lượng khí đốt nhập khẩu vào EU.
Tương tự như vậy, EU vẫn tiếp tục mua nhiên liệu hạt nhân từ Rosatom, chi hàng trăm triệu euro cho việc này, mặc dù có thể EU sẽ tăng lượng mua từ các nhà sản xuất khác. Trong lĩnh vực tài chính, một số ngân hàng Nga vẫn tránh được việc bị loại khỏi hệ thống liên ngân hàng SWIFT, qua đó cung cấp cho Điện Kremlin thêm kênh để thực hiện thanh toán từ các đối tác bên thứ ba.
Vẫn còn nhiều lỗ hổng khác. Không giống như các đồng nghiệp người Mỹ, các nhà đầu tư Châu Âu vẫn có thể mua trái phiếu chính phủ Nga. Về mặt công nghệ, vấn đề thiết lập lệnh cấm vận hoàn toàn đối với các kim loại quan trọng được sử dụng trong ngành công nghiệp quân sự (niken, titan, kim loại đất hiếm) vẫn đang được xem xét. Cuối cùng, ngày càng có nhiều lời kêu gọi tấn công vào các loại tiền điện tử do các nhà tài phiệt sở hữu mà cho đến nay vẫn nằm ngoài tầm ngắm của phương Tây.
Người ta vẫn chưa rõ Châu Âu và Mỹ sẵn sàng tiến xa đến đâu trong nỗ lực chung của họ.
Hình minh họa: Putin. Ảnh Council on Foreign Relations
Tác giả: Clara Galtier
