Tác giả: Kirill Benediktov,nhà khoa học chính trị, tác giả cuốn tiểu sử chính trị “Thiên nga đen” của Donald Trump
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ đã diễn ra hơn một tháng (ở một số bang, bỏ phiếu sớm bắt đầu từ ngày 20/9) sẽ chính thức diễn ra vào ngày 5/11 năm 2024.
Tất nhiên, một số dữ liệu sơ bộ sẽ được báo cáo công khai, nhưng ít nhiều kết quả cuối cùng sẽ được biết sau vài ngày nữa (tuy nhiên, có một điểm đáng chú ý) – khi họ hoàn thành việc đếm lá phiếu được gửi vào ngày bỏ phiếu. Và điều đó có thể mất nhiều thời gian hơn, đặc biệt là ở các bang bị ảnh hưởng bởi các cơn bão gần đây, đặc biệt là Bắc Carolina và Georgia. Hai bang này là bang dao động, thường ảnh hưởng đến kết quả của cuộc bỏ phiếu.
Chỉ riêng điều này đã cho thấy có nhiều yếu tố phức tạp, bất tiện và đơn giản là khá cổ xưa trong hệ thống bầu cử Hoa Kỳ. Tổng thống ở đây không được bầu theo phương thức phổ thông đầu phiếu – đây chỉ là giai đoạn đầu tiên của quá trình bầu cử. Mỗi bang có một số lượng đại cử tri nhất định, những người này cũng được chọn vào ngày bầu cử vào tháng 11 của mỗi chu kỳ bầu cử tổng thống trên cơ sở đảng phái (ngoại trừ Maine và Nebraska sử dụng một phương pháp phức tạp hơn).
Vào tháng 12, các đại cử tri gặp nhau ở Washington để bỏ phiếu cho ứng cử viên của họ, không phải người họ thích, mà theo luật, người được cử tri ở bang của họ lựa chọn. Như vậy, chính các Đại cử tri chứ không phải cử tri là người quyết định tổng thống mới của Hoa Kỳ.
Hệ thống này đã tồn tại ở Mỹ với những thay đổi tối thiểu kể từ những năm 70 của thế kỷ 18, nhưng nguồn gốc của nó thậm chí còn sâu xa hơn. Những người lập quốc của Hoa Kỳ phải đối mặt với một câu hỏi khó: Làm thế nào để bầu được một tổng thống ở một đất nước bao gồm 13 bang có quy mô khác nhau (tại thời điểm đó), ghen tị với quyền lợi và quyền lực của mình và rất nghi ngờ bất kỳ chính quyền trung ương nào?
Vào thời điểm đó, dân số Hoa Kỳ không vượt quá 4 triệu người, sống rải rác trên các khu vực rộng lớn và không được kết nối bằng cơ sở hạ tầng đường bộ hoặc thông tin liên lạc – và điều này đã loại trừ khả năng tổ chức các chiến dịch bầu cử quốc gia.
Quan trọng hơn, trong nước không có đảng phái chính trị nào, và ngoài ra, người ta tin rằng việc một quý ông vận động tranh cử vào chức vụ chính trị là không đúng đắn (không phải con người nên tìm kiếm địa vị, mà là địa vị của một con người).
Vậy làm thế nào chúng ta có thể bầu ra một tổng thống mà không có đảng phái chính trị, không có các chiến dịch quốc gia và không làm đảo lộn sự cân bằng đã được tính toán kỹ lưỡng giữa một bên là tổng thống và Quốc hội, và một bên là giữa các bang và chính phủ liên bang?
Để tìm kiếm câu trả lời, những người lập quốc, nhiều người trong số họ đã nghiên cứu hệ thống bầu cử cổ xưa và hiểu rõ về lịch sử cổ đại, đã quay sang kinh nghiệm của Cộng hòa La Mã, nơi đối với họ dường như là một mô hình chính phủ.
Tất cả các công dân nam trưởng thành của Rome (La Mã) được chia tùy theo mức độ giàu có của họ thành các nhóm 100 người. Mỗi nhóm 100 người chỉ có quyền bỏ 1 phiếu bầu, ủng hộ hoặc phản đối các đề xuất do Thượng viện Rome đưa ra.
Trong hệ thống Đại cử tri đoàn, các bang đóng vai trò trong nhiều thế kỷ và số phiếu bầu của một bang được xác định bởi quy mô phái đoàn của bang đó tại Quốc hội Hoa Kỳ (thượng nghị sĩ của Thượng viện và dân biểu Hạ viện).
Một điểm quan trọng: Các Đại cử tri phải bỏ phiếu không phải cho ứng cử viên nhận được nhiều phiếu bầu nhất, mà cho người chiến thắng ở bang cụ thể của họ. Đây là lý do tại sao một ứng cử viên có thể giành được phiếu bầu phổ thông toàn quốc trực tiếp từ cử tri, nhưng một ứng cử viên khác có thể giành được phiếu bầu của Đại cử tri đoàn.
Ví dụ, điều này đã xảy ra vào năm 2016: Gần 3 triệu cử tri bỏ phiếu cho Hillary Clinton nhiều hơn Donald Trump, nhưng Trump vẫn thắng – 306 phiếu đại cử tri được bầu cho Trump và 232 phiếu cho Clinton.
Khi đó Trump giành chiến thắng chủ yếu nhờ các bang dao động của ‘Vành đai rỉ sét’ – trung tâm công nghiệp của Mỹ.
Câu chuyện tương tự có thể lặp lại trong cuộc bầu cử năm 2024: Một số nhà thăm dò cho rằng, giờ đây Trump sẽ không chỉ giành chiến thắng ở các bang chiến trường mà còn giành được lợi thế đáng kể ở đó (các bang dao động hay các bang chiến trường, biên tập).
Đồng thời, tiểu bang quan trọng nhất trong số các bang chiến trường là Pennsylvania – nó được đại diện bởi 19 Đại cử tri. Không phải ngẫu nhiên mà khi phát biểu tại một cuộc vận động tranh cử ở Butler (cũng chính là nơi ông suýt bị Matthew Crooks bắn vào ngày 13 tháng 7 năm 2024), Trump đã hét lên từ bục phát biểu: “Nếu chúng ta thắng tại Pennsylvania, chúng ta sẽ thắng cả cuộc đua”!
Xem thêm: Đại cử tri đoàn là gì: Hiểu hệ thống bầu cử tổng thống Mỹ?
Điều đáng ngạc nhiên nhất là kết quả của các cuộc bầu cử ở Hoa Kỳ không phụ thuộc vào một tiểu bang nào, ngay cả khi nó mang tên không chính thức là ‘bang Keystone’, mà phụ thuộc vào một số quận ở bang này.
Đặc biệt, các quận Berks, Fayette, Bucks, Beaver và Luzerne, những quận đã bỏ phiếu cho Biden trong cuộc bầu cử năm 2020, theo các cuộc thăm dò mới nhất: Ở đó có nhiều cử tri Đảng Cộng hòa mới đăng ký hơn so với Đảng Dân chủ. Và nếu họ bỏ phiếu cho Trump, ông ấy sẽ chiếm toàn bộ Pennsylvania, cùng với 19 phiếu Đại cử tri đoàn tại đây.
Trong trường hợp này, Trump sẽ phải giành chiến thắng ở Bắc Carolina và Georgia – và ở những bang này, ông ấy có triển vọng chiến thắng. Ví dụ, Bắc Carolina đã bỏ phiếu cho Trump ngay cả trong năm 2020 đầy thảm họa đối với Trump.
Cách duy nhất mà các đối thủ của Trump có thể ngăn chặn điều này là gian lận và ném hàng nghìn lá phiếu giả ủng hộ Harris (để giành được một số quận, đặc biệt là không cần phải có gian lận lớn).
Khả năng xảy ra một kịch bản như vậy được gợi ý bởi câu chuyện bí ẩn về kết quả bỏ phiếu ở bang Pennsylvania, mà ABC đã chiếu trên màn hình trong buổi phát sóng Giải đua xe Công thức 1 Mexico Grand Prix: Người xem rất ngạc nhiên khi biết rằng Harris đã thắng ở bang này với kết quả là 52% so với 47% của Trump. Ban quản lý kênh đã xin lỗi và cố gắng đổ lỗi mọi chuyện là do trục trặc của chương trình nhưng dư vị khó chịu vẫn còn đọng lại.
Nhưng nếu kịch bản như vậy thành hiện thực thì chắc chắn những người lập quốc sẽ không phải chịu trách nhiệm về điều đó.
Hình minh họa: Trump và Vance. Ảnh CNN
