Georg Wilhelm Friedrich Hegel, triết gia Đức, người sẽ trở thành một trong những nhà tư tưởng nổi tiếng nhất trong thời đại của ông và cho đến ngày nay. Hegel sinh ngày 27 tháng 8 năm 1770 tại Stuttgart, miền tây nam nước Đức. Cha mẹ Hegel theo đạo ‘Pietism’ – một phong trào cải cách của Luther nhấn mạnh kinh nghiệm tôn giáo cá nhân (Tin Lành).
Hegel, người tỏ ra yêu thích môn toán và tiếng Latinh, luôn đứng đầu lớp. Cha mẹ Hegel hy vọng, ông sẽ trở thành một mục sư và gửi ông đến trường đại học ở Tübingen gần đó, nơi Hegel học triết học và thần học Tin Lành.
Tranh luận sớm và bắt đầu sự nghiệp muộn
Bạn cùng phòng của Hegel tại chủng viện đại học là các triết gia và nhà văn tương lai, Fredrich Hölderlin (1770-1843) và Friedrich Wilhelm Joseph Schelling (1775-1845). 3 thanh niên thức dậy lúc 4 giờ sáng để tranh luận với nhau. Ai ngủ quên phải từ bỏ khẩu phần rượu của mình như một hình phạt.
Khi Hegel đang ở trường dòng, cách mạng Pháp 1789 nổ ra. Ông ăn mừng biến động chính trị của Pháp.
Sau khi kết thúc việc học, Hegel gặp khó khăn về tài chính. Ông kiếm sống bằng cách dạy kèm và viết báo cho đến năm 1805, trước khi trở thành giáo sư. Trong thời gian đó, Hegel đã viết về những tư tưởng của mình.
Sự nghiệp học thuật của Hegel bắt đầu muộn và ông cũng kết hôn muộn. Ông không thu hút mọi người dựa trên vẻ bên ngoài của mình. Ông ấy luôn cau mày và thể hiện bản thân một cách thô thiển, bằng tiếng địa phương hơn là tiếng Đức ‘chính thống’.
Chữ viết tay của Hegel cũng được coi là khó giải mã – một lý do khác khiến lý thuyết của ông mang lại những cách hiểu rất khác nhau cho đến ngày nay.
Khái niệm ‘Zeitgeist’ (Hệ tư tưởng thời đại) của Hegel
Tuy nhiên, người ta thường đồng ý rằng, Hegel là triết gia đầu tiên nhận ra và đề cập đến khía cạnh của sự thay đổi, mà ông gọi là “đang trở thành” (“Werden”).
Hegel tin rằng, mọi thứ trên thế giới đều chuyển động không ngừng: Cuộc sống của mỗi cá nhân, thiên nhiên, lịch sử và xã hội luôn thay đổi. Điều này được hiểu, mỗi thời đại có hệ tư tưởng cụ thể hoặc tinh thần của riêng nó. Mỗi thời đại lịch sử không tiếp nối một cách ngẫu nhiên bởi một thời đại khác. Thay vào đó, có một nguyên tắc ‘tiến hóa’ hợp lý giữa các thời đại khác nhau.
Như một phép ẩn dụ cho điều này, Hegel đã sử dụng chu kỳ sinh trưởng của một loài thực vật, mà các giai đoạn của nó diễn ra theo một nguyên tắc nội tại. Hegel coi lịch sử tuân theo một logic đã được xác định trước – liên tục dẫn đến những mâu thuẫn đấu tranh lẫn nhau và những cuộc cách mạng xảy ra dựa trên sự mâu thuẫn đối lập đó.
Ông tin rằng, chính các quá trình thay đổi mang tính biện chứng đã liên tục đưa nhân loại, và do đó, lịch sử, tiến thêm một bước.
Xung đột với giáo hội Thiên chúa giáo (Tin Lành và Kitô giáo)
Hegel cũng áp dụng lý thuyết ‘về sự trở thành của mình’ cho ý tưởng về Chúa. Nó khiến ông có ít bạn bè, đặc biệt là trong Giáo hội thiên chúa giáo, vì Hegel tin rằng, Chúa với tư cách là một thực thể, không chỉ đơn giản ‘luôn tồn tại như hiện tại’, mà trở thành thứ tồn tại – thay đổi theo thời gian (không bất biến): Một “tinh thần thế giới” (“Weltgeist”) chứa đựng và hợp nhất tất cả các thời đại trước đó trong nó.
Sau đó, khi ông bác bỏ giáo điều của giáo hội về sự biến đổi bản thể – sự biến đổi vật chất trong một đám đông – ‘bánh và rượu’ thành thân thể và máu của chúa Jesus – ông buộc phải rút lại tuyên bố của mình và chính thức xin lỗi.
Ảnh hưởng mạnh mẽ đến Karl Marx và Engels
Các nhà tư tưởng cánh tả sau này đã sử dụng triết học của Hegel làm điểm khởi đầu cho chủ nghĩa duy vật biện chứng, chủ nghĩa này nhấn mạnh tầm quan trọng của các điều kiện trong thế giới thực tại tách biệt với tâm trí.
Hai trong số những nhà tư tưởng chủ chốt của lý thuyết này, Karl Marx và Friedrich Engels, chịu ảnh hưởng đáng kể từ Hegel, tiếp tục phát triển và áp dụng nó vào đấu tranh giai cấp.
Về phần mình, Hegel coi chủ nghĩa chuyên chế được khai sáng, hệ tư tưởng chính trị lớn trong thời đại của ông, là thành tựu cuối cùng của quá trình thay đổi, với nhà nước Phổ (Đức) mang lại sự tự do lớn nhất có thể.
Hegel qua đời vào ngày 14 tháng 11 năm 1831 tại Berlin, rất có thể là do bệnh dạ dày mãn tính. Tuy nhiên, ý tưởng của ông về một “thế giới” vẫn tồn tại.
