Trong lĩnh vực kiến trúc an ninh Châu Âu và quan hệ xuyên Đại Tây Dương, chúng ta đang chứng kiến những diễn biến nhanh chóng trên quy mô toàn cầu. Kính vạn hoa chóng mặt này đang ngày càng trở nên quan trọng, đặc biệt là đối với Châu Âu. Các nhà lãnh đạo Châu Âu lo ngại chủ yếu vì trật tự xuyên Đại Tây Dương và các mối quan hệ được thiết lập sau Thế chiến 2 đang suy yếu do các chính sách của tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump.
Ba nỗi lo của Châu Âu
Mối lo ngại ở Châu Âu ngày càng gia tăng do ba đặc điểm trong chính sách của Trump và Musk đưa ra.
1. Mối quan hệ của chính phủ Hoa Kỳ với các đảng cánh hữu Châu Âu và sự chỉ trích của Hoa Kỳ về nền dân chủ và tự do ngôn luận tại Brussels.
2. Thực tế là Hoa Kỳ bắt đầu đàm phán với Nga để chấm dứt xung đột ở Ukraine mà không chú ý nhiều đến Châu Âu.
3. Chính phủ Hoa Kỳ chuẩn bị áp dụng thêm thuế nhập khẩu, điều này sẽ có tác động tiêu cực hơn nữa đến các nước Châu Âu.
Trump và Putin đang thành lập một “liên minh”?
Tiến trình mới, bắt đầu bằng cuộc điện đàm giữa Trump và Putin (vào ngày 12 tháng 2 năm 2025), nhìn chung được hầu hết các nhà lãnh đạo Châu Âu diễn giải là “Hoa Kỳ quay lưng lại với EU”. Nhưng điều thậm chí còn quan trọng hơn là một số người trong số họ diễn giải những gì đang diễn ra là “việc xây dựng liên minh giữa Putin và Trump”.
Quan điểm này được thể hiện rõ nhất, như tôi đã đề cập, bởi thủ tướng Pháp François Bayrou, người đã lưu ý rằng: “Chúng ta đang chứng kiến một liên minh không thể tưởng tượng được giữa Putin và Trump, đang đẩy Châu Âu ra ngoài lề ngay trên chính lãnh thổ của mình. Thật kinh khủng khi thấy Liên minh Châu Âu yếu kém như thế nào về mặt này”.
Câu hỏi chính ở đây là: Liệu “liên minh Putin-Trump” khiến Paris và hầu hết các nước EU lo ngại có biến thành “liên minh Nga-Hoa Kỳ” hay không?
Xem thêm: Châu Âu có 3 con đường lựa chọn ở phía trước?
Một động thái mở ra cánh cửa đến phương Tây cho Nga
Ở phần trước của bài viết này, chúng ta đã xem xét chính sách Ukraine của Trump bằng cách sử dụng phép ẩn dụ “sự trở lại của Kissinger”. Chiến lược gia nổi tiếng người Mỹ Henry Kissinger đã nói trong nhiều bài phát biểu trước khi qua đời rằng một cuộc đụng độ giữa Hoa Kỳ và Nga về những nỗ lực đưa Ukraine trở thành thành viên NATO sẽ biến Nga thành tiền đồn của Trung Quốc ở Châu Âu và điều này trái ngược với lợi ích của Hoa Kỳ.
Theo Kissinger, cũng giống như trước đây trong Chiến tranh lạnh, Hoa Kỳ đã tiến một bước về phía Trung Quốc để cô lập Liên Xô, thì bây giờ, họ phải tiến một bước về phía Nga để cô lập Trung Quốc (Công thức Kissinger đảo ngược, biên tập).
Đây chính xác là điều Trump đang cố gắng thực hiện. Tổng thống thứ 47 của Hoa Kỳ, giống như Kissinger, cho rằng vấn đề tư cách thành viên NATO của Ukraine là lý do chính dẫn đến cuộc xung đột này. Khi tuyên bố rằng “Nga phải quay trở lại G7”, nhà lãnh đạo Mỹ, như Kissinger đã chỉ ra, đang cố gắng mở cánh cửa đến phương Tây cho Nga.
Vậy chính sách này có thể mang lại kết quả không? Liệu Hoa Kỳ có thể phá hủy quan hệ đối tác Trung Quốc-Nga không?
Xem thêm: Đàm phán hòa bình Ukraine: Hoảng loạn ở EU và Ukraine?
Putin không phải là Yeltsin
Chúng ta có thể đặt câu hỏi theo cách này: “Liệu nước Nga dưới thời Putin có rơi vào cái bẫy tương tự như thời Yeltsin không”? Và trả lời theo quan điểm của hai mặt phẳng quan hệ.
1. Nga hiểu rất rõ rằng trong điều kiện bị tấn công kinh tế từ Đại Tây Dương, nguồn hỗ trợ chính của nước này là Trung Quốc và Châu Á (Ấn Độ). Khi chính quyền Biden áp đặt lệnh trừng phạt, họ hy vọng nền kinh tế Nga sẽ sụp đổ, dẫn đến sự sụp đổ quyền lực của Putin. Hoạt động thương mại tập trung vào dầu mỏ và khí đốt tự nhiên của Trung Quốc với Nga đã góp phần khiến cho tính toán của Hoa Kỳ bị sai lầm.
2. Cả Bắc Kinh và Moscow đều đánh giá sự hợp tác đa chiều giữa Tập Cận Bình và Putin là vượt trội hơn quan hệ đối tác chiến lược do Mao Trạch Đông và Stalin xây dựng. Sự tương tác giữa hai nước được đánh giá theo nguyên tắc “1+1 lớn hơn 2”. Sự hợp tác giữa hai nước đảm bảo việc xây dựng một thế giới đa cực bằng cách tăng cường ảnh hưởng của các nền tảng như Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (SCO) và BRICS.
Tất nhiên, có thể bổ sung thêm các cấp độ quan hệ khác vào hai cấp độ chính này, điều này sẽ khẳng định thêm điều sau: Trump khó có thể làm suy yếu quan hệ đối tác Nga-Trung, nhưng Putin rất có thể sẽ tận dụng động thái của Trump.
Hình minh họa: Donald Trump. Ảnh Vox
Tác giả: Mehmet Ali Güller
