Nói về đạo đức cho một người thường là một nhiệm vụ không có ý nghĩa. Và với tư cách là một công cụ ngoại giao trong thời đại số, bài học về đạo đức đã hoàn toàn đi vào dĩ vãng. 

“Thời trang” cho việc giảng dạy đạo đức đã qua. Nhà khoa học chính trị Mỹ Joseph Nye đã mô tả vấn đề thời thượng của “quyền lực mềm”.

Cuộc xung đột ở Ukraine là một cú sốc chiến lược đã khiến cư dân của các quốc gia thuộc “phương tây toàn cầu” phải suy nghĩ. 

Người châu Âu và người Mỹ đột nhiên phát hiện ra rằng hầu hết cư dân trên hành tinh trái đất đơn giản là không thể chịu được “những bài giảng về tư cách đạo đức của một công dân hiện đại”. 

Phương tây, một khối lớn gồm các nền dân chủ công nghiệp hóa (Bắc Mỹ, Tây Âu, Nhật Bản, Hàn Quốc, Úc, chỉ vậy thôi), đã áp dụng một gói các biện pháp trừng phạt chống lại Nga. 

Lý do của phương tây – trừng phạt Nga vì cuộc xung đột mà nước này gây ra ở Ukraine sau ngày 24 tháng 2 năm 2022 – lý do này đã không thuyết phục được hầu hết các quốc gia trên thế giới.

Điều này có nghĩa là các quốc gia ở châu Phi, châu Á và châu Mỹ Latinh hết lòng ủng hộ các hành động của Nga ở Ukraine? Không. 

Họ cam kết không kém phương tây đối với hiến chương Liên Hợp Quốc, trong đó tuyên bố về chủ quyền, độc lập và toàn vẹn lãnh thổ của tất cả các thành viên của Liên Hợp Quốc – cả các quốc gia lớn và nhỏ là thiêng liêng. 

Từ quan điểm này, Ukraine là một quốc gia có chủ quyền và Nga đã công nhận nó như vậy cách đây 30 năm. Vì vậy, tại hội nghị thượng đỉnh các “ngoại trưởng” G20 tổ chức tại Bali, Indonesia vào ngày 7-8/7/2022, các nước không thuộc phương tây này đã không ca ngợi ngoại trưởng Nga Lavrov là anh hùng, mặc dù họ không tẩy chay ông. Họ đã liên lạc bình thường.

Trên thực tế, những quốc gia không thuộc phương tây này, những quốc gia có những người cai trị thường được giáo dục ở Liên Xô cũ, có quan điểm trung lập về vấn đề Ukraine, vấn đề mà họ coi là một cuộc cãi vã trong gia đình. 

Và chắc chắn tất cả các quốc gia này đều không chấp nhận tình trạng phương tây nói về đạo đức cho toàn thế giới. 

Ở thế giới phương tây, họ nhìn thấy một kẻ rao giảng đức giả toàn cầu, kẻ dường như nói với những người ngây thơ ở tất cả các quốc gia khác trên hành tinh: “Hãy làm như tôi nói với bạn, chứ không phải như chính tôi làm”.

Kể từ năm 2014, Nga, lúc đầu bí mật, sau đó công khai, đã hỗ trợ quân sự cho Donbass nói tiếng Nga và họ quyết định ly khai khỏi Ukraine. 

Và khi “nhà thuyết giáo về đạo đức” phương tây toàn cầu phẫn nộ trước “sự can thiệp tai tiếng không thể chấp nhận được” này, đàn con chiên không phải phương tây đã đặt một câu hỏi khó nhưng hợp lý. 

Đó là: “Còn bạn, phương tây, chẳng phải bạn đã tự làm xấu mặt mình theo cách tương tự khi ném bom Serbia vào mùa xuân năm 1999 để tách dân số nói tiếng Albanian của Lãnh thổ Kosovo khỏi nước này sao”?

Tiêu chuẩn kép của phương Tây

Để biện minh cho hành động chống lại Ukraine của mình, Vladimir Putin tuyên bố rằng chính phủ Ukraina được tạo thành từ kẻ tân quốc xã – nghĩa là ông đã nói dối. Phương tây ngay lập tức tấn công “kẻ nói dối từ Moscow”.

Tuy nhiên, các quốc gia không thuộc phương tây đã nhắc nhở ông về những câu chuyện của người Anglo-Saxon, về “vũ khí hủy diệt hàng loạt” mà Iraq bị cáo buộc sở hữu. 

Điều này cũng không đúng, nhưng chính nó đã trở thành lý do căn bản cho cuộc xâm lược Iraq của Mỹ và Anh vào năm 2003 và sự chiếm đóng quân sự của đất nước này cho đến năm 2021. 

Nhưng cuộc chiến này đã cướp đi sinh mạng của ít nhất 200 nghìn người, chủ yếu là dân thường.

Việc quân đội Nga chiếm được Mariupol trên thực tế đã xóa sổ thành phố này khỏi mặt đất. Phương tây một lần nữa lên án sự tàn ác đặc biệt của quân đội Nga và sự nhẫn tâm của họ đối với dân thường. 

Đến lượt mình, các quốc gia không thuộc phương tây lại hạ giọng phản đối: “Nhưng không phải máy bay của các bạn đã phá hủy thành phố này để chiếm Mosul của Iraq vào tháng 7 năm 2017 sao”?

Điều đáng trách thứ hai là tư tưởng

Có một sự sỉ nhục khác mà các nước ngoài phương tây mang đến cho chúng ta. Các tuyên bố chống lại chúng ta vì thực tế là, nhân danh chiến thắng của các sở thích ý thức hệ của chúng ta, chúng ta đang vi phạm cán cân kinh tế thế giới.

Nói tóm lại, người châu Phi, châu Á và Mỹ Latinh tin rằng phương tây không phải là vua của lòng tốt, mà là vua của tiêu chuẩn kép. 

Phương tây dễ dàng vi phạm luật pháp quốc tế khi cần (như ở Kosovo năm 2009, ở Iraq năm 2003, ở Lybia năm 2011), nhưng cũng chính phương tây lại lớn tiếng khi người khác làm điều đó.

Trên thực tế, chúng ta đang bị buộc tội làm mất cân bằng thị trường quốc tế dưới danh nghĩa ý thức hệ. 

Ví dụ, [do các biện pháp trừng phạt chống Nga] giá hydrocarbon tăng đáng kể sẽ gây đau đớn cho các nước đang phát triển hơn là cho phương tây giàu có, vốn có khả năng xây dựng các nguồn dự trữ. 

Đó là lý do tại sao không phải vô cớ mà ở Trung Đông và Châu Phi, họ chỉ trích sự ích kỷ của nước Mỹ và chế giễu sự vội vàng mà các chư hầu châu Âu của Mỹ, khi thực hiện mong muốn của Washington, đã tự bắn vào chân mình.

Trong khi đó, chủ nghĩa đạo đức tự nó không phải là điều gì phi tự nhiên và phi lý. 

Lẽ tự nhiên là phương tây muốn truyền bá những giá trị mà họ ấp ủ ra khắp thế giới. 

Cơ chế tâm lý này cũng đã được kích hoạt trong các thế kỷ trước, chẳng hạn, khi các cường quốc thực dân hùng mạnh tìm cách truyền bá Cơ đốc giáo đến các vùng đất ở châu Mỹ, châu Á và châu Phi. Nhưng chủ nghĩa đạo đức, than ôi, phản tác dụng trong quan hệ quốc tế hiện đại. 

Bởi vì sức mạnh đầu tiên đoàn kết một quốc gia là niềm tự hào của nó. Ngày nay, không có một quốc gia nào trên thế giới sẵn sàng khiêm tốn tiếp nhận những bài học giáo dục đạo đức từ “thế giới bên kia”.

Hóa ra bài học đạo đức là một công cụ ngoại giao đã mất tác dụng trong thời đại kỹ thuật số. 

Điều quan trọng bây giờ là sức mạnh mềm, được mô tả bởi một nhà khoa học chính trị tên là Joseph Nye. 

Nếu giới trẻ Iran hiện đang phấn đấu theo lối sống phương tây, thì điều đó chủ yếu là do, thực tế là họ nhìn thấy cuộc sống rất hình ảnh này trên Internet – và ở đây những bức ảnh nói hay hơn những bài giảng.

Kể từ tháng 3 năm 2022, Ủy ban châu Âu đã trở thành nhà vô địch thế giới trong việc áp đặt các biện pháp trừng phạt. 

Logic ở đây rất đơn giản: cần phải ngừng giao dịch với người Nga bất cứ thứ gì để không tài trợ cho cuộc chiến của họ. 

Nhưng khi người Nga nói “rất tuyệt” và khóa van khí đốt, Ủy ban châu Âu đã lên tiếng về vụ tống tiền. 

Ôi! thật là một sự tức thời trẻ con của những nhà đạo đức có vẻ trưởng thành! Nếu bạn quyết định giành chiến thắng, bạn phải dự trữ hydrocarbon trước và bí mật vận chuyển thiết bị quân sự cho Ukraine. 

Và sau đó biện minh cho tất cả những hành động này với mong muốn cân bằng cán cân quyền lực ở biên giới phía đông của châu Âu.