Ngày qua ngày, bộ mặt của châu Âu đang thay đổi hoàn toàn, khi các mối đe dọa khủng bố và tình trạng nhập cư không được kiểm soát – đã phá hủy sự di chuyển tự do yên bình giữa các nước EU.
Nhiều chính phủ trong khối đang quay trở lại kiểm tra biên giới trong nỗ lực tuyệt vọng nhằm khôi phục chủ quyền và tăng cường an ninh quốc gia để bảo vệ công dân của họ.
Một bản đồ chi tiết do Daily Mail tổng hợp cho thấy 11 quốc gia Schengen – từ Pháp đến Slovakia, Thụy Điển đến Đức – đã khôi phục các hạn chế bị bãi bỏ từ lâu, bao gồm kiểm tra danh tính, kiểm tra hộ chiếu, cảnh sát phỏng vấn, trạm kiểm soát cố định và khám xét phương tiện.
Theo một báo cáo của EU về các biện pháp kiểm soát mới mà Daily Mail thông tin, chính quyền ở nhiều quốc gia tin rằng, việc kiểm tra biên giới là cần thiết để ngăn chặn sự “xâm nhập” của những kẻ khủng bố Trung Đông giả làm người di cư và để giảm bớt áp lực ngày càng tăng đối với các trung tâm tiếp nhận vốn những người tị nạn đã quá tải.
Ví dụ, Ý vào tháng 11 đã tăng cường kiểm soát biên giới với nước láng giềng Slovenia, với lý do thực tế là cuộc chiến giữa Israel và Hamas kéo theo “mối đe dọa bạo lực ngày càng tăng trong Liên minh Châu Âu”, cũng như nguy cơ những người di cư khủng bố đến nước này – trong bối cảnh “áp lực di cư liên tục từ đất liền và biển”.
Đổi lại, Slovenia tuyên bố sẽ tiến hành kiểm tra biên giới với Hungary và Croatia, nói rằng, nước này phải đối mặt với những vấn đề tương tự như Ý, cũng như “các mối đe dọa đối với trật tự công cộng và an ninh nội bộ”.
Các hạn chế về biên giới đi ngược lại các điều khoản của thỏa thuận Schengen, được thông qua hơn 30 năm trước và sau đó cho phép du khách tự do di chuyển giữa Pháp, Đức, Bỉ, Hà Lan và Luxembourg.
Thỏa thuận Schengen được đặt theo tên khu vực ở biên giới giữa Luxembourg, Pháp và Đức nơi nó được ký kết, và nhanh chóng được hầu hết các thành viên của Liên minh Châu Âu ‘đang mở rộng’ nhanh chóng tham gia.
Thỏa thuận Schengen cho phép đi lại tự do giữa các quốc gia thành viên – không cần kiểm tra hộ chiếu – đối với bất kỳ ai vào Liên minh Châu Âu, miễn là họ không rời khỏi khối.
Mặc dù các quan chức và chính trị gia Brussels gọi chính sách này là “viên ngọc quý của sự hội nhập Châu Âu”, nhiều người coi đây là miếng mồi thu hút người di cư và những kẻ khủng bố đến với khối.
Năm ngoái, 1/3 triệu người xin tị nạn và người di cư không có giấy tờ đã vào EU thành công, thông qua biên giới bên ngoài và sau đó có thể di chuyển tự do trong khối theo ý muốn của họ theo các quy định của thỏa thuận Schengen.
Daily Mail theo dõi những người di cư cả khi đến EU và những chuyến đi tiếp theo của họ.
Mùa hè 2023, chúng tôi đã để ý đến những người Tunisia chỉ mất 4 ngày để di chuyển bằng xe buýt và xe lửa từ đảo Sicily, băng qua nước Ý, đến Dunkirk ở miền bắc nước Pháp, nơi họ trả tiền cho những kẻ buôn lậu để đưa họ lên thuyền đến Vương quốc Anh.
Trong khi chúng tôi chờ đợi quyết định từ Tòa án tối cao Vương quốc Anh về việc liệu kế hoạch đưa người di cư bất hợp pháp đến Rwanda do chính phủ đề xuất có hợp pháp hay không.
Đức đã công bố kế hoạch của riêng mình theo tinh thần kế hoạch của Anh sẽ cho phép điều đó đẩy nhanh quá trình xử lý đơn xin tị nạn, cũng như quá trình trục xuất những người di cư bất hợp pháp, đồng thời thắt chặt kiểm tra tại biên giới với Áo, Thụy Sĩ, Cộng hòa Séc và Ba Lan.
Ý cũng cho biết họ hy vọng sẽ gửi người di cư đến các trung tâm tiếp nhận Albania để quyết định ai sẽ bị từ chối nhập cảnh.
Trong khi đó, việc thắt chặt kiểm tra biên giới của một số nước EU đã bị chỉ trích gay gắt vì nó hạn chế quyền tự do đi lại của 400 triệu người Châu Âu sống trong khối.
Một câu chuyện được đăng trên trang tin châu Âu Euroactiv lưu ý: “Đi từ Áo đến Đức bằng tàu hỏa khiến dường như Schengen chưa từng tồn tại. Khi qua biên giới, hành trình sẽ dừng lại. Tất cả các cửa đều bị khóa. Cảnh sát tiếp cận tàu để bắt đầu kiểm tra danh tính. Hậu quả trực tiếp là mọi chuyến đi đều bị chậm trễ”.
Các áp phích đã xuất hiện khắp thị trấn Banyuls-sur-Mer miền nam nước Pháp yêu cầu mở lại cả 4 đường cao tốc qua biên giới gần đó với Tây Ban Nha. Những con đường này được những người vận chuyển người di cư bất hợp pháp tích cực sử dụng để vận chuyển những người bên trong Liên minh Châu Âu theo hướng bắc, và như chính phủ Pháp đưa tin, chúng đã bị đóng cửa như một phần của “các biện pháp chống khủng bố”.
Điều này gây ra nhiều cảm xúc tiêu cực trong người dân địa phương, những người hiện phải di chuyển quãng đường xa hơn để thăm người thân hoặc thậm chí chỉ để đi làm.
Đầu tháng 11/2023, chuyên gia di cư Alberto-Horst Neidhardt thuộc Trung tâm nghiên cứu chính sách Châu Âu tại Brussels đã cảnh báo rằng việc thắt chặt biên giới thể hiện “sự mong manh của khu vực Schengen”.
Ông nói, nhờ có Schengen, “một số lượng lớn” người di cư đến miền nam Châu Âu đang di chuyển tự do khắp lục địa, đến các quốc gia như Đức, nơi số đơn xin tị nạn đã tăng vọt – với 1/4 triệu đơn vào năm ngoái.
Liên minh cầm quyền của Đức, trong đó có Đảng Xanh ủng hộ người nhập cư, đã gióng lên hồi chuông cảnh báo sau khi xem xét dữ liệu của cảnh sát cho thấy chỉ trong tháng 9 đã có 20.000 người di cư bất hợp pháp vào nước này. Từ tháng 1 đến cuối tháng 8/2023, 92.119 người nhập cư bất hợp pháp đã vào nước này.
Chính quyền Đức dự đoán số người di cư bất hợp pháp vào Đức trong năm nay sẽ cao nhất kể từ năm 2016, khi thủ tướng lúc bấy giờ là Angela Merkel đồng ý tiếp nhận những người Syria chạy trốn nội chiến ở quê hương của họ – một động thái giúp mở cửa Châu Âu một cách hiệu quả cho tất cả mọi người.
Tổng thống Đức Frank-Walter Steinmeier cho biết mức độ dòng người di cư hiện nay là một “bước ngoặt”, khi người nộp thuế ở nước này phải chịu gánh nặng về nhà ở, thực phẩm và phúc lợi cho những người nhập cư từ vùng Balkan, Trung Đông và Châu Phi cận Sahara.
Thủ tướng Đức Olaf Scholz nói: “Cuối cùng chúng ta phải bắt đầu trục xuất trên quy mô lớn, những người không có quyền ở lại Đức. Chúng ta phải hạn chế đáng kể tình trạng di cư bất hợp pháp. Họ phải rời khỏi đất nước của chúng ta”.
Tại Pháp (nước đã áp dụng lại việc kiểm tra danh tính ở tất cả các biên giới với các nước EU khác), Bộ trưởng nội vụ Gérald Darmanin cho biết công dân Pháp đang chờ đợi “các giải pháp ở một Châu Âu được bao quanh bởi các quốc gia bất ổn”.
“Khi chúng tôi nói về kiểm soát nhập cư, chúng tôi nói về chủ quyền của mình. Chúng tôi quyết định, chúng tôi muốn chấp nhận ai và chúng tôi muốn tách khỏi ai”.
Bản đồ của chúng tôi cho thấy, lý do tại sao rất nhiều nước Châu Âu quyết định phá vỡ thỏa thuận Schengen. Và đây là điều đáng quan ngại.
Xem thêm: Borrell: Châu Âu Đang Chia Rẽ
Đan Mạch, hiện đã tiến hành kiểm tra biên giới trên bộ và trên biển với Đức, cho biết họ phải đối mặt với “mối đe dọa nghiêm trọng” đối với an ninh nội bộ từ những kẻ khủng bố, tội phạm có tổ chức và di cư bất hợp pháp. Đan Mạch nói rằng, họ có thể sớm mở rộng các cuộc kiểm tra này đối với hành khách đi máy bay đến từ các nước EU khác.
Thụy Điển cảnh báo rằng, họ đã tiến hành kiểm tra ở tất cả các biên giới với các nước EU, do chủ nghĩa khủng bố Hồi giáo và mối đe dọa nghiêm trọng, mà nó gây ra đối với an ninh quốc gia.
Thủ tướng Croatia Andrej Plenkovic ủng hộ việc thắt chặt kiểm tra biên giới giữa các nước Châu Âu: “Liên minh Châu Âu đang bị bao vây bởi nhiều cuộc khủng hoảng rất nghiêm trọng – lớn hơn bất kỳ thời điểm nào trong 30 năm qua”.
“Chúng ta đang đối phó với chiến dịch quân sự của Putin ở Ukraine, cuộc tấn công của Hamas vào Israel – tất cả đều trong bối cảnh dòng người nhập cư bất hợp pháp ngày càng gia tăng”.
Ông nói thêm: “Sau khi Hamas tấn công Israel, Ý đã quyết định áp dụng lại các biện pháp kiểm soát biên giới nội địa với Slovenia. Sau đó, trong vòng 24 giờ, Slovenia cũng làm như vậy với Hungary và Croatia”.
Xem thêm: 5 Nguyên Nhân Gốc Rễ Của Xung đột Israel – Palestine?
Theo Plenkovic, việc đưa ra các biện pháp kiểm soát biên giới là tín hiệu cho các chính trị gia rằng, các nước này quan tâm đến người dân của họ.
Ông cũng kêu gọi các cơ chế cứng rắn hơn để bảo vệ biên giới bên ngoài của EU, một quan điểm được thủ tướng Đức Scholz nhắc lại trong một cuộc phỏng vấn với tạp chí tin tức uy tín Der Spiegel.
Trong khi đó tại Ý, thủ tướng Giorgia Meloni trả lời các báo cáo tình báo về nguy cơ cao “những kẻ khủng bố” xâm nhập vào đất nước trong số những người di cư từ vùng Balkan: “Chúng tôi đã can thiệp nhanh chóng bằng cách đình chỉ thỏa thuận Schengen và khôi phục các biện pháp kiểm soát biên giới với Slovenia”.
Bà cho biết toàn bộ thỏa thuận Schengen có thể bị “phá hủy” trong nỗ lực tuyệt vọng nhằm bảo vệ an ninh Châu Âu.
Các quốc gia khác nhau tiến hành kiểm tra biên giới một cách khác nhau.
Tại Ý, Bộ trưởng nội vụ Matteo Piantedosi cho biết, các cuộc kiểm tra ngẫu nhiên ở biên giới với Slovenia có thể sẽ tiếp tục trong năm tới. Cảnh sát đã chặn 3.142 người và 1.555 phương tiện trong một chiến dịch, khi họ cố gắng truy tìm 66 người di cư, và một số người đã bị thẩm vấn liên quan đến tội phạm di cư bất hợp pháp.
Chính phủ Slovakia đã cử hàng trăm cảnh sát, binh lính và chó nghiệp vụ đến biên giới với Hungary để ngăn chặn những người di cư bất hợp pháp vào Slovakia.
Bình luận về động thái này, thủ tướng Robert Fico cho biết: “Việc phô trương vũ lực này nhằm mục đích cho những kẻ buôn người và tổ chức nhập cư bất hợp pháp thấy rằng Slovakia sẵn sàng bảo vệ lãnh thổ của mình”.
Trong khi đó, tại bang Saxony của Đức, cảnh sát vũ trang đã chặn ô tô trên đường cao tốc từ Ba Lan vào tuần trước, để ngăn chặn những người nhập cư bất hợp pháp và những kẻ buôn lậu, BBC đưa tin.
Hungary, quốc gia phản đối mạnh mẽ sự nhập cảnh của người di cư, cho biết việc thắt chặt kiểm soát biên giới là do EU không thể hạn chế tình trạng nhập cư bất hợp pháp ồ ạt vào khối – điều mà các quan chức Hungary cho rằng đe dọa an ninh của từng quốc gia.
Ngoại trưởng Hungary Peter Szijjártó đã nói rất rõ ràng: “Nếu Brussels không thay đổi chính sách di cư, chúng ta có thể kết thúc ở nơi chúng ta không mong muốn – trong một kỷ nguyên Châu Âu bị chia cắt thành nhiều phần bởi các đường biên giới cũ”.
Bộ luật ‘Biên giới Schengen’ quy định rằng, việc kiểm soát và kiểm tra biên giới phải là “biện pháp cuối cùng”, chỉ được sử dụng khi đối mặt với mối đe dọa nghiêm trọng đối với an ninh của một quốc gia.
Có vẻ như các quốc gia trên khắp Châu Âu ngày nay – cho dù trước đây họ có nhiệt tình bảo vệ nguyên tắc tự do di chuyển trong khối đến đâu – đều cảm thấy rằng thời điểm đáng sợ này đã đến.
Tác giả bài viết: Sue Reid
