Tác giả: Lyndal Rowlands
Cuộc họp kéo dài 1 tuần của Quốc hội Trung Quốc (NPC), quy tụ khoảng 3.000 đại biểu từ giới tinh hoa chính trị, kinh doanh và văn hóa ở Bắc Kinh, đã kết thúc mà không có ‘cuộc họp báo’ theo thông lệ của thủ tướng nước này.
Cuộc họp thường niên của Quốc hội nước này bắt đầu vào ngày 4 tháng 3 tại Đại lễ đường Nhân dân ở Quảng trường Thiên An Môn, với các đại biểu được giao nhiệm vụ phê chuẩn luật mới và bổ nhiệm chính trị, cũng như đánh giá một loạt báo cáo từ các cơ quan chính phủ.
Kể từ năm 1993, sau cuộc họp Quốc hội, thủ tướng thường tổ chức cuộc họp báo, nhưng lần này, thủ tướng Lý Cường sẽ không ‘nói chuyện’ với các nhà báo.
Nếu cuộc họp báo xảy ra, thủ tướng Lý Cường có thể đã đưa ra một số ‘hiểu biết sâu sắc’ về luật mà các đại biểu Quốc hội Trung Quốc đã thông qua, bao gồm cả việc chuyển hướng sang “các ngành công nghiệp tương lai” và tập trung vào “an ninh quốc gia”.
Dưới đây là 5 điểm chính rút ra từ cuộc họp Quốc hội của năm nay.
Xem thêm: Cách Trung Quốc Xây Dựng Kế Hoạch Phát Triển Kinh Tế?
Mở cửa cho AI – Trí tuệ nhân tạo
Máy quét nhận dạng khuôn mặt ở lối vào tòa nhà Đại lễ đường Nhân dân đã cung cấp cho các đại biểu ý tưởng về nền kinh tế tập trung vào “các ngành công nghiệp trong tương lai” có thể trông như thế nào.
Báo cáo nhiệm vụ Chính phủ của thủ tướng Lý Cường nêu chi tiết cách thức các công nghệ mới – từ xe điện đến các chuyến bay thương mại vào vũ trụ – có thể giúp nền kinh tế Trung Quốc thoát khỏi sức nặng của thị trường bất động sản đang suy thoái.
Angela Zhang, phó giáo sư luật tại Đại học Hong Kong, nói với Al Jazeera: “Hai phiên họp truyền đạt rõ ràng ý định của Trung Quốc là tập trung vào phát triển công nghệ mới nhằm đạt được khả năng tự cung tự cấp”.
Zhang, đồng thời là tác giả của ‘High Wire: How China Regulates Big Tech and Governs Its Economic’, cho biết: “Trung Quốc bị thúc đẩy bởi ý thức cấp bách phải bắt kịp Hoa Kỳ”.
Để đáp ứng sự tăng trưởng kinh tế tiềm năng, thông qua các công nghệ mới, Zhang nói với Al Jazeera rằng, cô tin rằng “chính phủ Trung Quốc sẽ áp dụng cách tiếp cận tương đối khoan dung đối với việc quản lý các công nghệ mới như AI”.
Xem thêm: Vì Sao Trung Quốc Thay Đổi Đường Lối Ngoại Giao ‘Chiến Lang’?
Các ngành tương lai
Trong khi camera nhận dạng khuôn mặt cho thấy Trung Quốc có thể cùng Israel và Mỹ tham gia vào thị trường công nghệ giám sát béo bở, Bert Hofman, giáo sư tại Viện Đông Á thuộc Đại học quốc gia Singapore, nhận thấy nhiều cách mà công nghệ mới có thể giúp Trung Quốc thoát khỏi những tai ương kinh tế gần đây.
Trong khi Trung Quốc đang “đi đúng hướng” để đạt được các mục tiêu về khí hậu vào năm 2060, Hofman cho biết nước này có thể nhận thấy lợi ích kinh tế từ việc “tải trước” quá trình chuyển đổi xanh sớm hơn như Martin Wolf, nhà bình luận kinh tế trưởng tại Financial Times, đã lập luận.
Ví dụ, Hofman nói với Al Jazeera rằng, chính phủ có thể “trợ cấp cho các hộ gia đình mua thêm sản phẩm đầu ra của ngành sản xuất EV [xe điện] đang phát triển mạnh của Trung Quốc”.
Quốc phòng và an ninh
Chính phủ chưa công bố mục tiêu cụ thể về chi tiêu cho quá trình chuyển đổi xanh tại Cuộc họp lần này.
Ngược lại, họ đã thông báo rằng, chi tiêu quốc phòng sẽ tăng 7,2% vào năm 2024, mức tăng tương tự như năm 2023.
Người phát ngôn giải thích về sự gia tăng này cho biết: “Trung Quốc duy trì chi tiêu quân sự tương đối thấp và đất nước luôn bám sát con đường phát triển hòa bình”.
Nhưng đáng chú ý là các đề cập đến hòa bình lại không có trong các phần trong báo cáo công việc của thủ tướng khi đề cập đến Đài Loan. Báo cáo năm 2023 kêu gọi “thúc đẩy quá trình thống nhất hòa bình của Trung Quốc”, trong khi năm nay, thủ tướng Lý Cường cho biết Trung Quốc sẽ “kiên quyết thúc đẩy sự nghiệp thống nhất Trung Quốc”.
Theo Hofman, việc tăng chi tiêu quân sự của Trung Quốc được công bố tại NPC có thể không dẫn đến sự gia tăng về mặt thực tế.
Theo Hofman nói với Al Jazeera rằng, ông quan tâm nhiều hơn đến việc tập trung vào “các ngành công nghiệp trong tương lai và chính sách công nghiệp sẽ phát triển chúng ở Trung Quốc”.
Tuy nhiên, chi tiêu quân sự của Trung Quốc vẫn thu hút nhiều sự chú ý vì các nước khác đã chi nhiều hơn cho quốc phòng.
Theo Viện nghiên cứu hòa bình quốc tế Stockholm (SIPRI), các quốc gia khác, bao gồm Mỹ, Nhật Bản, Úc và Hàn Quốc, đã tăng chi tiêu quân sự “do nhận thức về mối đe dọa ngày càng tăng từ Trung Quốc”.
Ngân sách quốc phòng của Bắc Kinh đã tăng hơn gấp đôi kể từ năm 2015, nhưng theo William D Hartung thuộc Viện Quincy, Mỹ tiếp tục chi tiêu nhiều hơn Trung Quốc cho quân đội của mình.
Xem thêm: Thách Thức Địa Chính Trị Thế Kỷ 21: “Hãy Để Trung Quốc Ngủ Yên”
Hartung trích dẫn dữ liệu từ SIPRI mà ông cho rằng, vượt xa các khoản chi tiêu quân sự chính thức của Trung Quốc để bao gồm “toàn bộ các hoạt động liên quan đến quân sự của Trung Quốc”.
Ngay cả khi tính đến điều này, theo ước tính mới nhất của SIPRI, chi tiêu quân sự của Mỹ ở mức 877 tỷ USD, cao hơn khoảng 3 lần so với chi tiêu quân sự của Trung Quốc ở mức 292 tỷ USD vào năm 2022.
Những câu hỏi khó về kinh tế
Phát biểu trước các đại biểu, một số Bộ trưởng tương đối thẳng thắn về những thách thức Trung Quốc đang phải đối mặt, đặc biệt trong lĩnh vực tăng trưởng kinh tế.
Bộ trưởng nhà ở Nghê Hồng (Ni Hong, 倪 虹) mô tả nhiệm vụ khắc phục thị trường bất động sản của Trung Quốc là “rất khó khăn”.
Sự sụp đổ của nhà phát triển bất động sản Evergrande có thể là một chủ đề nhạy cảm trong cuộc gặp với một nhà báo.
Mục tiêu tăng trưởng 5% của Trung Quốc vào năm 2024 được một số người coi là “tham vọng”, mặc dù Hofman cho rằng mục tiêu này tương đối thực tế, nếu Trung Quốc có thể thoát khỏi “vòng xoáy giảm phát” tiềm năng.
Ông nói rằng, Bắc Kinh đã cảnh giác với các biện pháp kích thích gắn liền với thị trường nhà đất đang suy thoái, nhưng có nhiều cách khác để có thể giúp người dân có thêm tiền nhằm kích thích nền kinh tế, chẳng hạn như mức tăng lương hưu ở nông thôn “rất tối thiểu” gần đây khoảng 20 Nhân dân tệ (2,78 USD) mỗi tháng.
Hofman cho biết, các đại biểu tại NPC xem xét các tài liệu đã được thống nhất trước đó “gần như từng dòng một”, nghĩa là có rất ít thông báo mới.
Tờ Financial Times đưa tin, các quan chức từ một số tỉnh đang mắc nợ của Trung Quốc đã gặp các chủ ngân hàng nhà nước bên lề Quốc hội.
Xem thêm: Trung Quốc Sẽ Cố Gắng Hướng Tới: Một Nền Kinh Tế Tự Cung Tự Cấp
Nhìn ra thế giới
Nếu không tổ chức họp báo theo thông lệ, Trung Quốc đã loại bỏ một trong số ít con đường mở ra cho giới truyền thông nước ngoài, đang cố gắng tìm hiểu vị thế của Trung Quốc trên thế giới.
Tuy nhiên, trong khi ông Lý không phát biểu trước giới truyền thông thì Ngoại trưởng Vương Nghị đã tổ chức một cuộc họp báo vào tuần trước bên lề NPC.
Căn phòng chật kín và Vương Nghị trả lời các câu hỏi từ các phóng viên từ các cơ quan báo chí ở các quốc gia bao gồm Ai Cập, Nga và Mỹ.
Ông Vương Nghị cho biết đã có “một số cải thiện trong quan hệ Trung-Mỹ” kể từ khi chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và tổng thống Mỹ Joe Biden gặp nhau ở San Francisco vào năm 2023, sau khi mối quan hệ xấu đi do những khác biệt về các vấn đề từ thương mại đến Đài Loan và một cáo buộc ‘khinh khí cầu’ gián điệp Trung Quốc.
Khi được hỏi về mối quan hệ của Trung Quốc với Nga sau cuộc tấn công Ukraine, ông mô tả mối quan hệ chặt chẽ hơn giữa Bắc Kinh và Nga là một “sự lựa chọn chiến lược”, lưu ý rằng thương mại song phương đã đạt mức kỷ lục 240 tỷ USD vào năm 2023.
Vương Nghị nói thêm, “những cơ hội mới” đang ở phía trước, miêu tả mối quan hệ giữa hai nước như một “mô hình mới” trong quan hệ giữa các cường quốc.
“Các nước lớn không nên tìm kiếm xung đột và Chiến tranh Lạnh không được phép quay trở lại”, ông Vương Nghị nói.
Vương Nghị cũng đặt câu hỏi về cuộc chiến của Israel ở Gaza, kêu gọi ngừng bắn ngay lập tức và nói với các nhà báo rằng, Trung Quốc sẽ ủng hộ tư cách thành viên ‘đầy đủ’ của Palestine tại Liên Hợp Quốc.
