Sự thống trị của đồng đô la đối với dòng chảy đầu tư và thương mại toàn cầu đang phải đối mặt với một loạt thách thức mới, khi ngày càng có nhiều quốc gia đang phát triển kế hoạch mở rộng việc sử dụng các loại tiền tệ khác thay thế.
Hiện tại, một số quốc gia – từ Trung Quốc và Nga đến Ấn Độ và Brazil – đã thúc đẩy giao dịch nhiều hơn bằng các loại tiền tệ không phải là đồng đô la.
Các dịch vụ của họ bao gồm từ việc sử dụng các loại tiền tệ nội địa để chuyển sang một loại tiền ổn định được hỗ trợ bằng vàng, hoặc loại tiền dự trữ mới của BRICS.
Giờ đây, ngay cả châu Âu dường như cũng đang dần tham gia vào phong trào chống đồng đô la, với việc tổng thống Pháp Emmanuel Macron gần đây đã cảnh báo ‘lục địa này’ không nên quá phụ thuộc vào đồng đô la.
Khi các phong trào làm suy yếu sự thống trị của đồng đô la, đang trên đà phát triển, không có gì ngạc nhiên khi đô la như một loại tiền tệ dự trữ đã suy yếu nhanh hơn gấp 10 lần vào năm 2022, so với 2 thập kỷ qua, theo Eurizon SLJ Asset Management.
Các nhà chiến lược tại công ty quản lý tài sản đã tính toán rằng, tỷ lệ dự trữ toàn cầu của đồng đô la đã giảm xuống 47% vào năm ngoái (2022), từ mức 55% vào năm 2021. Để so sánh, vào năm 2003, 2 phần 3 dự trữ của thế giới được giữ bằng tiền của Hoa Kỳ.
Trong nhiều thập kỷ, đồng đô la thống trị như là tiền tệ dự trữ của thế giới và được sử dụng rộng rãi trong thương mại quốc tế, đặc biệt là trong thương mại các mặt hàng như dầu mỏ. Do sự ổn định về giá tương đối của nó, các nhà đầu tư coi nó như một tài sản trú ẩn an toàn trong thời kỳ bất ổn kinh tế và bất ổn địa chính trị gia tăng.
Đồng đô la mạnh hơn nữa vào năm ngoái nhờ lãi suất của Mỹ cao hơn, khiến nó trở nên hấp dẫn hơn đối với các nhà đầu tư nước ngoài đang tìm kiếm lợi suất cao hơn. Nó đã tăng 17% trong 9 tháng đầu năm 2022 nhưng sau đó đã giảm một phần do khả năng Cục dự trữ liên bang (Fed) có thể sớm ngừng tăng lãi suất, khi lạm phát giảm nhanh chóng.
Chính trong bối cảnh này, các mối đe dọa mới đối với sự thống trị của đồng đô la xuất hiện. Dưới đây chúng tôi sẽ mô tả 6 dự án về bản chất là nhằm: “Phá hoại sự thống trị của đồng đô la”.
Pháp kêu gọi bớt phụ thuộc vào đồng đô la
Trong một cuộc phỏng vấn với Politico, tổng thống Pháp Emmanuel Macron kêu gọi châu Âu giảm bớt sự phụ thuộc vào “đặc quyền ngoại giao của đồng đô la Mỹ”.
Tuyên bố cấp cao này được đưa ra cùng với lời cảnh báo của ông rằng, châu Âu không nên can thiệp vào mối quan hệ căng thẳng giữa Trung Quốc và Hoa Kỳ. Ông nói: “Nếu căng thẳng giữa 2 siêu cường leo thang, chúng ta sẽ không có thời gian cũng như nguồn lực để tài trợ cho quyền tự chủ chiến lược của mình và chúng ta sẽ trở thành chư hầu”.
Macron đưa ra tuyên bố này ngay sau khi ký kết thỏa thuận thương mại được công bố rộng rãi giữa “Tập đoàn TotalEnergies” của Pháp và “Công ty dầu khí quốc gia Trung Quốc – CNOOC”.
Đây là thỏa thuận LNG bằng đồng Nhân Dân Tệ đầu tiên trong lịch sử Trung Quốc.
Trung Quốc muốn Nhân Dân Tệ (NDT) thay thế đồng đô la trong thương mại dầu mỏ
Trung Quốc đang tìm cách làm suy yếu sự thống trị của đồng đô la bằng cách cố gắng để đồng Nhân Dân Tệ thay thế đồng đô la trong các giao dịch năng lượng. Điều này đặc biệt đáng chú ý liên quan đến việc tăng cường thương mại giữa Bắc Kinh và Moscow sau khi bắt đầu cuộc xung đột Ukraine.
Động thái của Trung Quốc nhằm làm suy yếu chế độ đồng đô la dầu mỏ đã tồn tại từ những năm 1970, theo đó hầu hết các giao dịch dầu mỏ toàn cầu được thực hiện bằng đô la.
Vào cuối năm ngoái, Bắc Kinh bắt đầu mua dầu từ Moscow với giá chiết khấu sâu và thanh toán bằng đồng Nhân Dân Tệ thay vì đô la, dẫn đến cái gọi là đồng “Petroyuan”.
Nhà phân tích Viktor Katona của Kpler nói rằng Nga đã thực sự trở thành “một quốc gia châu Á, theo ý kiến của tôi, đã đưa đồng Nhân Dân Tệ vào giao dịch dầu mỏ quy mô lớn”.
Nhà đầu tư, tỷ phú Ray Dalio đã ủng hộ chiến dịch chống đô la của Bắc Kinh. Ông cho biết các ngân hàng trung ương trên thế giới hiện nay, ít muốn nắm giữ đồng đô la hơn, khi Trung Quốc tăng cường giao dịch Nhân Dân Tệ toàn cầu.
Malaysia và Trung Quốc xem xét khả năng thành lập Quỹ tiền tệ châu Á
Trong khi đó, theo Bloomberg, Malaysia đã bắt đầu đàm phán với Trung Quốc để thành lập “Quỹ tiền tệ châu Á” trong nỗ lực “hạ giá” đồng đô la (USD).
“Malaysia không có lý do gì để tiếp tục phụ thuộc vào đồng đô la”, thủ tướng Anwar Ibrahim cho biết hồi đầu tháng. Ông nói thêm rằng Malaysia và Trung Quốc đã đàm phán về việc sử dụng đồng Ringgit và Nhân Dân Tệ cho các thỏa thuận thương mại.
Ý tưởng thành lập “Quỹ tiền tệ châu Á” ban đầu được đề xuất từ những năm 90, nhưng khái niệm của nó chưa được áp dụng rộng rãi.
“Nhưng bây giờ, với sức mạnh của nền kinh tế Trung Quốc, Nhật Bản và các nước khác, tôi nghĩ chúng ta nên thảo luận về điều này – ít nhất là xem xét vấn đề của “Quỹ tiền tệ châu Á”, cũng như việc sử dụng đồng tiền quốc gia của chúng ta”, Anwar nói.
Nga và Iran đang xem xét tạo ra một “Stablecoin” được hỗ trợ bởi vàng
Nga và Iran đang hợp tác phát triển một loại tiền điện tử được hỗ trợ bằng vàng, một loại “Stablecoin” có thể thay thế đồng đô la trong thương mại quốc tế.
Các quốc gia bị phương tây trừng phạt này muốn phát hành “Mã thông báo vùng Vịnh” để sử dụng trong các giao dịch xuyên biên giới. Nó được lên kế hoạch ra mắt tại một vùng kinh tế đặc biệt ở phía nam nước Nga, ở Astrakhan, nơi các nguồn cung cấp của Iran đã đi qua.
Tuy nhiên, theo một nghị sĩ Nga, dự án này sẽ chỉ có thể tiến triển sau khi thị trường tài sản kỹ thuật số của Nga được quy định đầy đủ.
Theo tổ chức tư vấn Jamestown Foundation, Nga và Iran đã tăng cường nỗ lực “phi đô la hóa” trong những tháng gần đây. Họ đang đặt mục tiêu tăng thương mại của mình lên 10 tỷ đô la mỗi năm thông qua các động thái như phát triển một giải pháp thay thế cho hệ thống thanh toán quốc tế SWIFT mà họ bị từ chối truy cập.
Brazil và Argentina có kế hoạch tạo ra một loại tiền tệ duy nhất
Brazil và Argentina gần đây đã thông báo rằng họ đang chuẩn bị tung ra một loại tiền tệ chung có tên là “Sur” (“Nam”). Cuối cùng, nó có thể trở thành một đồng tiền tương tự của đồng Euro, sẽ lan rộng ra toàn bộ Nam Mỹ.
Theo tuyên bố chung của lãnh đạo 2 nước, đồng tiền chung sẽ giúp thúc đẩy thương mại ở Nam Mỹ bằng cách tránh chi phí chuyển đổi và ảnh hưởng của biến động tỷ giá hối đoái. Theo Cục dự trữ liên bang, động thái này có thể làm suy yếu sự thống trị của đồng đô la trong khu vực, do từ năm 1999 đến 2019, 96% giao dịch giữa Bắc Mỹ và Nam Mỹ được thực hiện bằng đô la.
UAE và Ấn Độ xem xét sử dụng đồng Rupee trong các giao dịch phi dầu mỏ
Trong khi đó, Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất (UAE) và Ấn Độ đã xem xét ý tưởng sử dụng đồng Rupee trong các giao dịch phi dầu mỏ.
Động thái này sẽ dựa trên một hiệp định thương mại tự do được ký kết vào năm ngoái nhằm thúc đẩy thương mại phi dầu mỏ giữa 2 nước lên 100 tỷ USD vào năm 2027.
Bộ trưởng ngoại thương UAE, Thani bin Ahmed Al Zeyoudi cho biết Trung Quốc cũng đang cân nhắc ý tưởng về thương mại phi dầu mỏ bằng đồng nội tệ thay vì đô la.
Nga và Trung Quốc đề xuất giới thiệu đồng tiền dự trữ mới
Năm ngoái, Nga và Trung Quốc đã bắt đầu đàm phán để phát triển một đồng tiền dự trữ mới cùng với các nước BRICS khác, thách thức sự thống trị của đồng đô la.
Đồng tiền dự trữ mới sẽ dựa trên rổ tiền tệ thành viên của Brazil, Nga, Ấn Độ, Trung Quốc và Nam Phi.
Theo Quỹ tiền tệ quốc tế (IMF), sự thống trị của đồng đô la với tư cách là đồng tiền dự trữ chính đang dần bị xói mòn khi nhiều ngân hàng trung ương đa dạng hóa tài sản của họ thành các loại tiền tệ như đồng nhân dân tệ của Trung Quốc, đồng Krona của Thụy Điển và đồng Won của Hàn Quốc.
Tác giả: Zahra Tayeb
