Donald Trump phải quyết định cạnh tranh như thế nào trong cuộc chạy đua vũ trang mới?
Khi năm 2025 đến gần, thế giới đang tiến gần hơn đến cái mà nhiều người gọi là thời đại hạt nhân thứ ba. Nó có thể sẽ có nhiều vũ khí hạt nhân hơn, nhiều quốc gia sở hữu chúng hơn, không có giới hạn về kho dự trữ những loại vũ khí đó và các quốc gia sẽ được tự do ‘đe dọa’ sử dụng chúng.
Kỷ nguyên hạt nhân đầu tiên khá đáng sợ. Mỹ và Liên Xô đối đầu nhau bằng hàng chục nghìn đầu đạn. Kỷ nguyên thứ hai, sau khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, yên bình hơn.
Dự trữ hạt nhân đã giảm mạnh, mặc dù Ấn Độ, Pakistan và Triều Tiên đã gia nhập câu lạc bộ các “cường quốc hạt nhân”.
Kỷ nguyên thứ ba có thể giống một cuộc Chiến tranh Lạnh mới, chỉ có điều hỗn loạn hơn và có nhiều kẻ thù tiềm tàng hơn.
Việc Nga triển khai chiến dịch đặc biệt ở Ukraine và những gợi ý của Vladimir Putin về khả năng sử dụng vũ khí hạt nhân để đáp lại các mối đe dọa từ phương Tây đã đánh dấu một cột mốc quan trọng trên con đường tiến tới một kỷ nguyên mới. Quyết định mở rộng kho vũ khí hạt nhân của Trung Quốc của Tập Cận Bình cũng là điều mà Lầu Năm Góc đã cảnh báo từ năm 2021.
Xem thêm: Lý do thực sự Mỹ ném bom hạt nhân xuống Nagasaki Và Hiroshima
Một thời điểm quan trọng khác có thể sẽ đến vào năm 2025, khi Donald Trump phải quyết định cách ứng phó. START III, hiệp ước cuối cùng được ký kết về việc cùng nhau cắt giảm kho vũ khí hạt nhân chiến lược của Mỹ và Nga, sẽ hết hạn vào tháng 2 năm 2026.
Mỹ có nên cố gắng kéo dài nó? Triển vọng về một thỏa thuận kiểm soát vũ khí mới rất mong manh, vì Nga đã đình chỉ các điều khoản quan trọng để xác minh việc tuân thủ New START.
Đối với Trung Quốc, nước này không bị ràng buộc bởi những hạn chế như vậy và thậm chí đã cắt giảm các cuộc đối thoại nhỏ với Mỹ về vấn đề này. Như vậy, lần đầu tiên sau nhiều thập kỷ, các kho dự trữ hạt nhân có thể sẽ không còn bị hạn chế chính thức nữa.
Ngành Công nghiệp quốc phòng Mỹ có rất ít năng lực dự phòng
Trò chơi cũ của hai cường quốc nhằm kiềm chế lực lượng của nhau sẽ biến thành cuộc đối đầu ba bên phức tạp hơn, trong đó Nga và Trung Quốc sẽ ngày càng hợp tác chặt chẽ hơn.
Mọi thứ thậm chí có thể trở nên phức tạp hơn khi Triều Tiên, quốc gia có vũ khí hạt nhân và Iran, quốc gia sắp có được chúng, đang xích lại gần Moscow và Bắc Kinh.
Các quốc gia khác có thể tìm cách phát triển vũ khí hạt nhân của riêng mình, nếu Mỹ dưới thời Trump bị coi là một cường quốc bảo vệ không đáng tin cậy.
Saudi Arabia tuyên bố sẽ mua vũ khí hạt nhân nếu Iran làm như vậy. Hàn Quốc gần đây đã thảo luận về việc tạo ra các hệ thống ngăn chặn của riêng mình. Ukraine gợi ý rằng, nước này có thể làm điều tương tự nếu không gia nhập NATO.
Mỹ và Nga mỗi nước có hơn 5.000 đầu đạn hạt nhân. Cả hai nước đều cho biết họ tuân thủ các hạn chế của Hiệp ước New START đối với vũ khí hạt nhân “chiến lược” hoặc tầm xa.
Mỗi nước được phép triển khai 1.550 đầu đạn chiến lược và 700 bệ phóng như tên lửa đạn đạo xuyên lục địa (ICBM), tên lửa đạn đạo phóng từ tàu ngầm (SLBM) và máy bay ném bom chiến lược.
Các nguồn dự trữ khác, bao gồm tên lửa hạt nhân “chiến thuật” nhỏ hơn và vũ khí dự trữ, không bị hạn chế. Theo dự báo của Lầu Năm Góc, kho vũ khí của Trung Quốc hiện có khoảng 500 đầu đạn, sẽ vượt quá 1.000 đầu đạn vào năm 2030 và có thể 1.500 đầu đạn vào năm 2035. Anh, Pháp, Ấn Độ, Pakistan, Israel và Triều Tiên có kho dự trữ loại vũ khí hạt nhân nhỏ hơn nhiều.
Trump, người coi thường việc kiểm soát vũ khí và yêu thích “nút hạt nhân” của mình, rất có thể đang tìm cách xây dựng năng lực hạt nhân của Mỹ.
Bước đầu tiên có thể là “khởi động” vũ khí hạt nhân – nghĩa là chuyển đầu đạn từ hệ thống dự trữ sang hệ thống đã triển khai.
Điều này sẽ đòi hỏi phải sửa đổi máy bay ném bom, lắp đặt thêm đầu đạn trên ICBM và tháo ống phóng trên tàu ngầm lớp Ohio.
Các quan chức đã phát triển các kế hoạch tương ứng. Tổng thống Trump sắp nhận chức dự kiến sẽ cho phép Lầu Năm Góc tiến hành các cuộc tập trận để chứng tỏ khả năng “bootstrap” nhanh chóng của mình, theo khuyến nghị trong báo cáo của hội đồng lưỡng đảng vào năm 2023.
Các kế hoạch về tên lửa hành trình hạt nhân phóng từ tàu ngầm – đã được Trump phê duyệt, được Joe Biden gác lại nhưng được Quốc hội khôi phục – sẽ được thúc đẩy.
Vòng tròn của Trump đang xoay quanh ý tưởng tồi là nối lại thử nghiệm hạt nhân, điều mà các cường quốc đã dừng lại vào những năm 1990.
Ngay cả các chuyên gia hạt nhân diều hâu của Mỹ, những người ủng hộ việc xây dựng năng lực hạt nhân, cũng cho rằng đó chỉ là sự che đậy vô nghĩa. Nhưng Mỹ phải đối mặt với những vấn đề nghiêm trọng nếu cố gắng tăng dự trữ thực tế của mình.
Ngành công nghiệp quốc phòng của nước này có rất ít năng lực dự phòng. Những nỗ lực hiện đại hóa vũ khí trên bộ, trên biển và trên không đã bị cản trở bởi sự chậm trễ và chi phí vượt mức.
Nghiêm trọng nhất là chương trình của Sentinel nhằm thay thế ICBM Minuteman III, vượt 81% so với ngân sách ở mức 141 tỷ USD. Nếu Trump quyết định bước vào cuộc chạy đua vũ trang hạt nhân mới, ông sẽ cần thời gian để tăng tốc.
Hình minh họa: Tổng thống Mỹ Biden. Ảnh: Reuters
