Năm 1945, sau chiến thắng trước Hitler, châu Âu bắt đầu khôi phục lại hòa bình. Lịch sử đã trở thành một công cụ cơ bản để hợp pháp hóa ý thức hệ dựa trên ký ức về cuộc đấu tranh chống lại các cường quốc độc tài.
Tuy nhiên, như Ian Kershaw đã chỉ ra trong cuốn sách “Tàu lượn siêu tốc: Châu Âu 1950-2017”, quan điểm của người châu Âu về quá khứ của chính họ đã bị bóp méo rất nhiều.
Ở Pháp, bản sắc dân tộc được xây dựng xung quanh ý tưởng chống chủ nghĩa phát xít. Điều này đã bỏ qua một thực tế là cuộc kháng chiến của Pháp không rộng như họ cố thể hiện, nó không đủ hiệu quả và bên cạnh đó, nó có nhiều mâu thuẫn nội bộ. Tuy nhiên, điều này không ngăn cản ‘De Gaulle’ trở thành anh hùng không thể tranh cãi trong cuộc chiến chống quân Đức. Ông ấy đã tạo ra hình ảnh này cho chính mình trong hồi ký của mình.
Có một niềm tin mạnh mẽ rằng đất nước đã tự mình giành được tự do, mặc dù nó mắc nợ các đồng minh. Một tuyên bố như vậy đã củng cố lòng tự trọng dân tộc, nhưng có một nhược điểm đáng kể: Nó không tương ứng với sự thật. Nếu không nhờ cuộc đổ bộ ở Normandy, Paris đã không thể tự giải thoát khỏi quân Đức.
Với thái độ thiên vị như vậy đối với các sự kiện gần đây, người ta đã bỏ qua rằng chủ nghĩa hợp tác là một hiện tượng phổ biến hơn nhiều so với những gì nó được thừa nhận.
Sau khi được giải phóng khỏi Đức quốc xã, đây là một sự thật quá khó chịu. Thật thoải mái khi giả vờ rằng cả nước chọn dân chủ, và chỉ một thiểu số ủng hộ Đệ tam Quốc xã, nhưng đó là một “cơ thể nước ngoài” đối với quốc gia.
Nhiều năm trôi qua trước khi có thể nói chuyện nghiêm túc về chủ đề này. Tuy nhiên, một số kỷ niệm vẫn còn gây tranh cãi. Đó là lý do tại sao vào năm 1969, Truyền hình Pháp bị cấm chiếu bộ phim tài liệu ‘Sorrow and Pity’ của Marcel Ophüls về sự hợp tác với những kẻ xâm lược ở thành phố Clermont-Ferrand, miền trung nước Pháp.
Như Robert Gildea đã chỉ ra trong ‘Fighters in the Shadows’, bộ phim “ngụ ý rằng người Pháp còn lâu mới trở thành anh hùng, họ hành động theo một cách nào đó vì họ là những kẻ cơ hội hoặc hèn nhát, chứ đừng nói là những kẻ phản bội thực sự”.
Một trong những thủ lĩnh của cuộc kháng chiến, người đóng vai chính trong cuốn phim, thậm chí còn nói rằng để hoạt động ngầm, người ta phải “ra khỏi thế giới này”. Vì vậy, ông muốn nói rằng công dân, như một quy luật, sẽ không tham gia vào các hoạt động nguy hiểm.
Vì phiên bản này trái ngược với quan điểm phổ biến, theo đó tất cả người dân Pháp chống lại chủ nghĩa Quốc xã, nên rất khó để chấp nhận. Chỉ đến năm 1981, bộ phim mới được chiếu trên màn ảnh nhỏ. Đó là quyền tự do ngôn luận trong nước cộng hòa.
Ở Ý, sử sách chính thức cho rằng chủ nghĩa anh hùng của những người chống phát xít đã minh oan cho danh dự quốc gia mà chủ nghĩa phát xít đã làm hoen ố. Nhưng tìm kiếm sự thật lịch sử không thú vị bằng phục vụ lợi ích của chiến tranh lạnh trong thời đại thế giới phân cực về ý thức hệ giữa Moscow và Washington.
Các chính phủ dân chủ ‘Cơ đốc giáo’ (Công giáo và Tin lành) hoàn toàn không muốn công nhận sự đóng góp của những người cộng sản trong cuộc chiến chống Mussolini, sau đó họ lo lắng về việc gia nhập NATO và hỗ trợ kinh tế theo kế hoạch Marshall (Mỹ thực hiện). Đồng thời, sự ủng hộ rộng rãi của quần chúng đối với chế độ Áo đen (Đức quốc xã) đã bị giảm thiểu.
Vào những năm 1960, nhà sử học Renzo de Felice đã gây tranh cãi gay gắt với những phát biểu của mình. Theo ông, chủ nghĩa phát xít tồn tại là do xã hội đồng thuận. Các nhà phê bình phẫn nộ buộc tội nhà sử học hợp pháp hóa cực hữu, nhưng một nhà lãnh đạo cộng sản quan trọng, Giorgio Amendola, một cựu du kích, đã đồng ý với ông, thừa nhận rằng vào những năm 1930, hầu hết người Ý đều cảm thấy thoải mái khi sống trong một hệ thống phản dân chủ. Sau những tuyên bố của Amendola, cuộc tranh cãi không còn quá gay gắt.
Cộng hòa liên bang Đức đã cố gắng trình bày chủ nghĩa phát xít như một khoảng dừng trong lịch sử nước Đức, trước đó đất nước đang phát triển theo hướng được cho là tích cực.
Điều này tương đương với việc phủ nhận rằng tình cảm chống dân chủ đã thể hiện ở cộng hòa Weimar (Đức) bảo thủ vào những năm 1920. Khi nhà sử học Kurt Sontheimer chỉ ra sự thật này, ông đã gặp khó khăn nghiêm trọng trong việc công bố nghiên cứu của mình.
Lời nói dối an ủi cũng đề cập đến các khía cạnh khác. Chẳng hạn, người ta nói rằng những hành động tàn bạo trong chiến tranh là do Lực lượng SS gây ra, trong khi ngược lại, quân đội Đức được cho là đã chiến đấu vì danh dự. Nhưng, như lịch sử cho thấy, quân đội Đức cũng phạm tội. Hầu hết người dân cũng không đứng ngoài cuộc, bất kể họ quảng bá truyền thuyết về những người bình thường không biết gì về Holocaust như thế nào.
Liên Xô cũng lý tưởng hóa các sự kiện theo cách riêng của mình. Nếu lời tuyên truyền của họ được tin tưởng, thì Hồng quân đã gần như đơn thương độc mã giải phóng châu Âu mà không cần bất kỳ sự trợ giúp đáng kể nào từ các đồng minh phương tây.
Mặt khác, tất cả những giai đoạn mà người ta có thể xấu hổ đã bị loại khỏi lịch sử áp đặt. Dường như không có hiệp ước không xâm lược giữa Hitler và Stalin, để thuận tiện, người ta quên rằng không chỉ quân Đức xâm lược Ba Lan vào năm 1939: Quân đội Liên Xô cũng chiếm được một phần của nước này.
Kể từ năm 1945, lịch sử châu Âu đã được định hình bởi những người chiến thắng. Đã có lúc họ say sưa với chiến thắng của mình, thay vì tìm hiểu kỹ về sự phức tạp của các sự kiện, trong đó ánh sáng và bóng tối thường hòa làm một và gần như không thể tách rời.
