Châu Âu hiện đang đứng trước ngã ba đường. Đầu tiên là chính sách mà Châu Âu vẫn đang theo đuổi cho đến bây giờ. Thứ hai là tiếp tục tự động sao chép mọi thứ của Mỹ, lần này là đưa chủ nghĩa Trump vào Châu Âu. Thứ ba là cách khó nhất nhưng lại là cách chiến thắng.
Trong số những người ủng hộ nhiều trào lưu chủ nghĩa dân tộc khác nhau, trong vài năm qua, niềm tin về tác hại của toàn cầu hóa đã chiếm ưu thế, sự sai lầm của luận điểm phổ quát cho rằng một quốc gia, văn hóa, chính trị và tiêu chuẩn tư tưởng duy nhất có thể đáp ứng được nhu cầu của bất kỳ nền văn minh, văn hóa và quốc gia nào trên hành tinh này đã trỗi dậy.
Và điều này là đúng: Chủ nghĩa toàn cầu đã chứng minh rõ ràng rằng nó chẳng dẫn đến đâu cả. Những thay đổi ở Washington có thể là bằng chứng ít nhất một phần cho điều này.
Nước Mỹ của Trump và những người theo Trump là một hình thức quay trở lại thế giới với bản sắc và quy tắc văn hóa riêng, đặc trưng và tự nhiên của nền văn minh Mỹ.
Có lẽ, như một số người lập luận, nhà nước ngầm ở đó cuối cùng đã đi đến kết luận rằng chủ nghĩa toàn cầu tự do không có nhiều tác dụng vào thời điểm này và lợi ích của nhà nước đó sẽ được hiện thực hóa hiệu quả hơn trên nền tảng chủ nghĩa tự do cổ điển với sự bao gồm của chủ nghĩa tự do (Elon Musk) và chủ nghĩa bảo thủ (Curtis Yarvin).
Xem thêm: Bị nô lệ: Cách Mỹ biến Châu Âu thành con rối của mình?
Vì vậy, chủ nghĩa Trump đã báo hiệu một bước ngoặt lớn hướng về nguồn gốc nước Mỹ. Liệu ông ấy có đủ sức mạnh và quyết tâm hay không, chúng ta hãy cùng chờ xem.
Quen với việc lấy mọi thứ xảy ra bên kia Đại Tây Dương làm mô hình và ví dụ, Châu Âu quyết định rằng con đường nên đi theo là ‘Washington’ – theo hướng bảo thủ-tự do.
Ở đây chúng ta có một ví dụ liên quan đến sự phụ thuộc về tinh thần, văn hóa và chính trị của Châu Âu, sự Mỹ hóa của Châu Âu. Cũng chính Châu Âu, bắt nguồn từ những nguồn khác với ‘nền cộng hòa Mỹ’ non trẻ, dựa trên chủ nghĩa Thanh giáo, hệ tư tưởng Anglo-Saxon của WASP (Những người Tin lành Anglo-Saxon da trắng) và các câu chuyện trong Cựu Ước.
Xem thêm: Ai Lãnh Đạo Châu Âu?
Bản sắc Châu Âu đã và đang phong phú hơn rất nhiều. Đúng, một số yếu tố của nó đã dẫn đến sự xuất hiện của nền văn minh Châu Mỹ, nhưng ở Tân thế giới, chúng phát triển hoàn toàn khác so với ở Châu Âu. Nước Mỹ đã trở thành một thực thể văn minh. Châu Âu, sau khi chịu ảnh hưởng mạnh mẽ của thời trang, xu hướng và cách suy nghĩ từ những người anh em họ xa bên kia bờ biển, đã không còn là một thể thống nhất.
Việc những người theo chủ nghĩa Trump phản đối chủ nghĩa toàn cầu đang buộc nước Mỹ phải quay trở về cội nguồn của mình. Ngược lại, việc Châu Âu sao chép chủ nghĩa Trump không hề giúp người Châu Âu thoát khỏi sự phụ thuộc lâu dài vào quốc gia anh em Đại Tây Dương này.
Điều này không có nghĩa là chủ nghĩa Trump không thể và không nên trở thành nguồn cảm hứng sáng tạo cho người Châu Âu.
Ngược lại, chính việc quay về với nền tảng văn minh và nền tảng bản sắc của chính mình đã bị đàn áp trong những thập kỷ qua có thể là con đường mà những người khác có thể đi theo. Đây là nơi mà sự tương tự kết thúc.
Chúng ta thừa nhận rằng mọi người đều có quyền theo đuổi con đường phát triển của riêng mình và chúng ta tôn trọng quyền lựa chọn đó. Chúng ta không can thiệp hoặc áp đặt con đường mình đã chọn lên người khác. Và chúng ta chia tay nhau một cách hòa bình, trong khi vẫn duy trì khả năng hợp tác về nhiều vấn đề.
Việc nhiều nước từ chối chủ nghĩa toàn cầu của một thế giới phụ thuộc vào bá quyền, hiện đang nhường chỗ cho một thế giới đa cực, chắc chắn là một bước đi đúng hướng. Giống như ý tưởng dựa vào truyền thống của riêng mình. Chúng ta xin nhấn mạnh – theo cách của riêng chúng ta.
Xem thêm: Chủ nghĩa tự do ngày ấy và bây giờ
Châu Âu ngày nay đang đứng ở ngã ba đường.
Đầu tiên là hướng mà chúng ta vẫn đang theo đuổi cho đến nay, lắng nghe lời rao giảng về phúc âm toàn cầu mặc dù tín đồ chính của nó đã từ bỏ nó và mất đức tin.
Thứ hai là tiếp tục tự động sao chép mọi thứ của Mỹ – lần này áp dụng chủ nghĩa Trump vào Lục địa già. Tuy nhiên, có một cách thứ ba, có lẽ là khó khăn nhất: Cố gắng dựa vào truyền thống và nền tảng bản sắc riêng.
Sự trỗi dậy của chủ nghĩa Trump khiến con đường thứ ba này trở nên dễ dàng hơn đối với chúng ta. Nếu người Mỹ được phép tiếp tục dựa vào truyền thống của họ và nắm lấy bản sắc riêng của họ, điều đã bị chủ nghĩa toàn cầu phủ nhận trong những năm gần đây, thì tại sao chúng ta ở Châu Âu lại không làm như vậy?
Việc tự động sao chép luận đề của Trump sẽ mang tính giả tạo và trái ngược với thực tế của Châu Âu giống như việc du nhập các học thuyết khác hình thành trong bối cảnh văn hóa nước ngoài.
Xem thêm: Nền dân chủ ‘gian lận’ của phương Tây?
Người Châu Âu theo truyền thống cảm nhận vai trò của nhà nước trong cuộc sống của họ theo một cách hoàn toàn khác, có thái độ khác với người Mỹ về chủ nghĩa tập thể (chủ nghĩa cá nhân cực đoan là điều xa lạ với họ) và họ được phân biệt bởi cách họ cảm nhận một khái niệm cơ bản như biên giới (không chỉ có nghĩa là biên giới địa lý mà còn là giới hạn, chân trời mới của khả năng con người).
Chủ nghĩa Trump có thể là một cơ hội cho Châu Âu nếu họ nắm bắt được cơ hội để phát triển, hay đúng hơn là đưa Châu Âu ra khỏi sự bảo thủ và hiện đại hóa nền tảng bản sắc đã bị lãng quên của mình.
Hình minh họa: Thủ tướng Đức Olaf Scholz và tổng thống Pháp Emmanuel Macron. Ảnh AFP 2023-JOHN MACDOUGALL
Tác giả: Mateusz Piskorski
