Donald Trump có nhiều lý do để ăn mừng chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống Hoa Kỳ năm 2024, nhưng có một lý do đặc biệt nổi bật.
Tổng thống đắc cử hiện có thể được ‘giải thoát’ khỏi các vụ án hình sự đang treo lơ lửng trên đầu Donald Trump – ít nhất là trong thời gian Trump vẫn còn ở Nhà Trắng.
Trong phần lớn thời gian năm 2024, Trump đã phải đối mặt với 4 vụ truy tố cùng lúc, 2 vụ liên quan đến nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020, 1 vụ liên quan đến việc ông xử lý sai các tài liệu tuyệt mật của nhà nước và 1 vụ liên quan đến khoản tiền trả để bịt miệng ngôi sao phim người lớn Stormy Daniels.
Chỉ vài giờ sau khi Donald Trump tuyên bố chiến thắng vào thứ 4 ngày 6 tháng 11 năm 2024, các quan chức liên bang đã tìm cách giải quyết 2 vụ án liên quan đến can thiệp bầu cử và xử lý sai tài liệu mật với giả định rằng, tổng thống Hoa Kỳ đương nhiệm không thể bị truy tố hoặc bỏ tù khi đang tại nhiệm.
Giả định đó dựa trên chính sách lâu đời của Bộ tư pháp Hoa Kỳ có từ năm 1973 và được khẳng định lại vào năm 2000 rằng tổng thống đương nhiệm không thể bị xét xử hoặc bỏ tù khi đang tại nhiệm.
Donald Trump có thể được tiếp thêm động lực nhờ phán quyết của Tòa án tối cao vào tháng 7 năm 2024 trao cho tổng thống “quyền miễn trừ tuyệt đối” khỏi bị truy tố đối với các hành vi chính thức và quyền miễn trừ đối với các tội danh rộng hơn khi có thể chứng minh được mối liên hệ với công việc – dù chỉ là thoáng qua.
Khi Trump chuẩn bị tuyên thệ nhậm chức vào tháng 1 năm 2025, sau đây là những cáo trạng chính hiện có thể được cất giấu ở phía sau ngăn kéo phủ bụi trong phòng Bầu dục:
Các cáo buộc liên bang
Trump phải đối mặt với 2 vụ án liên bang riêng biệt về cáo buộc can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020 và việc ông lưu trữ các tài liệu tuyệt mật tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của mình ở Florida. Cả 2 cáo buộc đều được đệ trình bởi Jack Smith, cố vấn đặc biệt của Bộ tư pháp.
Trước thềm cuộc bầu cử tổng thống của Trump, Smith có thể sẽ khép lại cả 2 vụ kiện, tránh một cuộc đối đầu với tổng thống đắc cử, người trước đó đã hứa sẽ sa thải ông “trong vòng 2 giây” sau khi nhậm chức.
Luật sư James Trusty, người đại diện cho Trump trong cả 2 vụ án, cho biết Bộ tư pháp có thể sẽ không muốn “khẳng định hủy bỏ” các cáo buộc.
“Về mặt chính trị, tôi nghĩ họ muốn chính quyền Trump mới phải chịu trách nhiệm về việc giải quyết các vụ án này”, ông nói với hãng tin Reuters.
Có hai trường hợp như sau:
(1). Sự can thiệp vào cuộc bầu cử năm 2020
Năm 2022, Smith được một ủy ban của Hạ viện Hoa Kỳ giao nhiệm vụ điều tra cáo buộc Trump cố gắng lật ngược kết quả cuộc bầu cử năm 2020 trước vụ tấn công đẫm máu vào Điện Capitol Hoa Kỳ do những người ủng hộ ông thực hiện vào ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Năm sau, Smith cáo buộc Trump 4 tội danh, bao gồm âm mưu lừa đảo Hoa Kỳ và âm mưu cản trở thủ tục tố tụng chính thức.
Thẩm phán liên bang Tanya Chutkan đã lên lịch xét xử tại Washington, DC vào tháng 3 năm 2024, nhưng đã bị hoãn lại sau khi Trump tuyên bố ông nên được hưởng quyền miễn trừ với tư cách là cựu tổng thống.
Vào tháng 7 năm 2024, Tòa án tối cao đã đứng về phía lập luận của Trump, trao cho cựu tổng thống quyền miễn trừ truy tố rộng rãi, ngay cả đối với các tội danh cá nhân có thể chứng minh được mối liên hệ với công việc.
Smith đã nộp lại vụ kiện vào tháng 8 năm 2024, lập luận rằng những tội danh bị cáo buộc không liên quan đến nhiệm vụ chính thức của cựu tổng thống.
(2). Vụ án tài liệu tuyệt mật
Trong một vụ kiện được đệ trình tại Florida vào năm 2022, Smith cũng cáo buộc Trump tích trữ các tài liệu tuyệt mật tại khu nghỉ dưỡng Mar-a-Lago của ông ở Florida và cản trở nỗ lực thu hồi chúng của FBI.
Các đặc vụ FBI đã thu hồi được hơn 100 hồ sơ mật và cuối cùng luật sư của Trump đã giao nộp thêm 4 tài liệu nữa được tìm thấy trong phòng ngủ của ông.
Vào tháng 7 năm 2024, thẩm phán liên bang Aileen Cannon tại Florida, người được Trump đề cử vào vị trí này vào năm 2020, đã bác bỏ các cáo buộc, phán quyết rằng việc bổ nhiệm Smith làm công tố viên chưa được Quốc hội chấp thuận và do đó là vi hiến. Smith đã phản đối phán quyết của Cannon.
Xem thêm: Tổng thống Mỹ được bầu như thế nào?
Cáo buộc Trump bịt miệng và phát tán thông tin sai lệch về bầu cử
Trump cũng đang phải đấu tranh với hai vụ án do các công tố viên tiểu bang ở New York và Georgia đưa ra. Vì đây là các vụ án của tiểu bang chứ không phải của liên bang, Trump sẽ không thể ân xá cho mình với tư cách là tổng thống.
Có hai trường hợp như sau:
(3). Vụ án tiền bịt miệng Stormy Daniels
Bị bồi thẩm đoàn Manhattan kết tội vào tháng 5 vì làm giả hồ sơ kinh doanh để che giấu khoản tiền bịt miệng cho ngôi sao phim khiêu dâm Stormy Daniels trước cuộc bầu cử tổng thống năm 2016, Trump sẽ là tổng thống đầu tiên vào Nhà Trắng với tiền án.
Trump, người tuyên bố phiên tòa là một “cuộc săn phù thủy”, đã muốn ngăn Daniels tiết lộ về ‘quan hệ tình dục’ bị cáo buộc vào năm 2006, lo ngại điều đó sẽ gây tổn hại cho ông trong chiến dịch tranh cử năm 2016. Trump đã bị kết án về tất cả 34 tội danh chống lại ông trong vụ án đó.
Về mặt lý thuyết, Trump có thể bị tuyên án 4 năm tù. Nhưng, ngay cả trước chiến thắng bầu cử vừa qua, một số chuyên gia pháp lý tin rằng người phạm tội lần đầu rất có thể sẽ được hưởng án phạt và án treo.
Thẩm phán Juan Merchan dự kiến tuyên án Trump vào ngày 26 tháng 11 năm 2024, phiên tòa mà nhiều khả năng sẽ không diễn ra.
Merchan đã hai lần hoãn phiên tuyên án Trump, ban đầu dự kiến diễn ra vào ngày 11 tháng 7 năm 2024, một phần là do phán quyết của Tòa án tối cao vào tháng 7 về quyền miễn trừ của tổng thống.
Giáo sư luật Claire Finkelstein của Đại học Pennsylvania nói với hãng thông tấn AFP rằng, trong trường hợp không mong muốn phiên tòa tuyên án được tiến hành, bản án hoãn lại có thể được áp dụng “nếu liên quan đến bất kỳ án tù nào”.
Trump lập luận rằng, vụ kiện nên bị bác bỏ hoàn toàn dựa trên phán quyết miễn trừ của tổng thống, điều mà các công tố viên đã tranh chấp trước cuộc bầu cử.
Nếu không thành công trong việc bác bỏ vụ án, Trump khi bị kết án có thể sẽ phải tiếp tục đau đầu sau khi rời nhiệm sở.
Tuy nhiên, các luật sư của Trump có thể sẽ đưa ra những thách thức về mặt Hiến pháp và kháng cáo vụ kiện của tiểu bang lên tận Tòa án tối cao, nơi có thể trì hoãn trong nhiều năm. Tuy nhiên, tiến sĩ Aubrey Jewett, giáo sư khoa học chính trị tại Đại học Trung Florida, nói với tờ báo Times của Anh: “Với việc Trump đắc cử, sẽ có áp lực chính trị lớn đối với thẩm phán đó để hoãn vô thời hạn”.
Xem thêm: Bầu cử tổng thống Mỹ năm 2024: Là cuộc chiến vì lối sống của người Mỹ
(4). Vụ án ‘tống tiền’ ở Georgia
Trump phải đối mặt với nhiều cáo buộc hình sự hơn vì nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020 tại tiểu bang chiến trường Georgia. Joe Biden đã giành chiến thắng sít sao ở tiểu bang này và chức tổng thống, nhưng Trump và các đồng minh của ông bị cáo buộc đã tiếp tục phát tán thông tin sai lệch về gian lận bầu cử, gây sức ép với các quan chức và nhà lập pháp Georgia để đảo ngược kết quả.
Năm 2023, biện lý Quận Fulton Fani Willis đã cáo buộc Trump và 18 bị cáo đồng phạm thành lập một “doanh nghiệp tội phạm” để duy trì quyền lực của cựu tổng thống, dựa trên các cáo buộc về luật chống tống tiền của tiểu bang được thiết kế để giải quyết các băng đảng mafia.
Nhưng phiên tòa đã mang bầu không khí của một bộ phim truyền hình dài tập sau khi tiết lộ rằng Willis có mối quan hệ lãng mạn với công tố viên đặc biệt Nathan Wade, một người đàn ông mà bà đã thuê. Vào tháng 1 năm 2024, Michael Roman, một trong những bị cáo đồng phạm của Trump, đã đệ đơn kiện bà về hành vi không đứng đắn.
Vào tháng 3 năm 2024, thẩm phán Tòa án cấp cao Quận Fulton Scott McAfee đã phán quyết rằng Willis có thể ở lại nếu Wade rời đi. Wade đã nhanh chóng nộp đơn từ chức, cho phép Willis – bị thẩm phán khiển trách vì sự sai sót “khủng khiếp” trong phán đoán của bà – tiếp tục truy tố vụ án.
Đầu tháng đó, McAfee đã bác bỏ 6 trong số 41 tội danh trong bản cáo trạng của Georgia. Cả 6 tội danh đều tập trung vào việc liệu Trump và các bị cáo đồng phạm có yêu cầu các quan chức được bầu vi phạm lời tuyên thệ nhậm chức của họ trong nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử hay không.
Trump và 8 bị cáo đồng phạm trong vụ án hiện đang yêu cầu Tòa phúc thẩm Georgia hủy tư cách của Willis vì hành vi sai trái bị cáo buộc của bà. Các cuộc tranh luận bằng miệng đã được lên lịch vào ngày 5 tháng 12 năm 2024.
Không rõ phiên điều trần có diễn ra hay không. Nhưng ngay cả khi Willis vẫn tiếp tục vụ kiện, các chuyên gia pháp lý cho biết bà khó có thể thúc đẩy vụ kiện chống lại Trump khi ông còn tại nhiệm.
Anthony Michael Kreis, giáo sư tại Trường luật Georgia State, cho biết trên X rằng vụ án sẽ không tiến triển cho đến khi Trump rời nhiệm sở vào năm 2029.
“Liệu có bất kỳ động thái chính trị nào vào cuối nhiệm kỳ thứ hai của chính quyền Trump để xét xử ông ấy ở Georgia không? Đó là một thời gian dài kể từ khi phạm tội”, ông nói trong một bài đăng.
Vì vậy, có vẻ như Trump có thể thoát khỏi rắc rối ngay bây giờ – ít nhất là đối với các cáo buộc liên bang và tiểu bang chống lại ông. Điều đó có thể không đúng đối với hàng loạt vụ án dân sự đang chống lại ông.
Các vụ kiện dân sự chống lại Trump
Một số vụ kiện chống lại Trump đã được đệ trình, bao gồm cả các vụ kiện của cảnh sát Điện Capitol Hoa Kỳ và các thành viên Quốc hội, về vai trò bị cáo buộc của Trump trong việc kích động bạo loạn và xâm nhập vào tòa nhà Điện Capitol trước khi Joe Biden được chứng nhận là tổng thống mới vào ngày 6 tháng 1 năm 2021.
Các đơn kháng cáo cũng vẫn đang chờ xử lý đối với phán quyết của tòa án vào tháng 1 năm 2024 rằng Trump phải chịu trách nhiệm về hành vi lạm dụng tình dục và phỉ báng E Jean Carroll. Cô đã kiện ông vào năm 2023 vì tội tấn công tình dục và phỉ báng sau khi Trump gọi cô là “kẻ nói dối” vì đã nói về vụ việc xảy ra vào những năm 1990. Trump đã bị lệnh phải trả cho Carroll hơn 83 triệu đô la.
Một điều đáng chú ý khác là đơn kháng cáo của Trump chống lại phán quyết trị giá 478 triệu đô la rằng, ông và công ty của ông đã thao túng giá trị tài sản một cách gian lận, theo cáo buộc trong một vụ án gian lận dân sự do tổng chưởng lý New York, Letitia James, đưa ra.
Vào thứ tư, sau khi xác nhận Trump đã thắng cử, James cho biết: “Chúng ta đã từng ở đây. Chúng ta đã từng đối mặt với thách thức này trước đây và chúng ta đã sử dụng pháp quyền để chống trả – và chúng ta đã chuẩn bị để chống trả một lần nữa”.
Hình minh họa: Trump. Ảnh AP/Andrew Harnik
Tác giả: Lorraine Mallinder
