Phạm Lãi Để Lại Một Bài Học Cho Hậu Thế!

Không ai là vô dụng. Câu chuyện của Phạm Lãi cho chúng ta một bài học quý giá về điều đó. Hãy đọc và ngẫm câu chuyện này!

Phạm Lãi. Ảnh The World History

Phạm Lãi là một vị quan của Việt Vương Câu Tiễn (nước Việt, bây giờ là Thượng Hải). Ông là người có công giúp Việt Vương tiêu diệt nước Ngô. Tuy nhiên, sau khi thành công, ông không ở lại hưởng công, mà từ biệt ra đi.

Sau khi sang nước Tề (tỉnh Sơn Đông ngày nay) ông đổi thành Chi Di, thấy không ổn, ông tiếp tục sang ở đất Đào và đổi thành Đào Chu Công. Ở đất Đào, ông kinh doanh thành công và trở nên giàu có.

Một người con thứ của Đào Công giết người và bị tù ở Sở. Chu Công lấy 10 ngàn lạng vàng, sai người con út sang Sở để lo việc cứu anh. Con cả định đi, Chu Công không cho.

Người con cả nói, con là con lớn trong nhà, việc cứu em, con phải lo mới đặng. Vậy con là người chẳng ra gì sao! Rồi lấy gươm định tự sát.

Thấy vậy, vợ Chu Công nói hộ, thế là Chu Công đành cho người con cả đi.

Chu Công trong lòng không muốn, nhưng đành phải viết thơ và bảo người con cả mang vàng sang nước Sở lo việc. Trước lúc đi, Chu Công dặn dò cẩn thận.

“Đến nơi thì dâng vàng và đưa thơ cho ông ta, cẩn thận, chớ nói bất kỳ một điều gì, cứ làm theo lời ta”.

Trang Sinh sống ở ngoại thành nước Sở, xung quanh toàn rau cỏ. Tới nhà Trang Sinh, thấy cảnh nghèo khó, trong lòng thầm nghĩ, không biết ông này có lo được việc không, nhưng vẫn đưa thơ và dâng vàng.

Đọc thơ xong, Trang Sinh bảo, cứ về và đừng ở lại nơi này. Dù em có được tha, cũng đừng bao giờ hỏi tại sao được tha, nhớ lời ta dặn. Anh đi ngay đi.

Người con cả đi về, nhưng ngầm ở lại xem mọi chuyện. Thấy không đặng, người con cả lấy vàng dâng cho một quan lại tên là Quý Nhân nhờ lo giúp.

Trang Sinh dù nghèo, nhưng nổi tiếng thông tuệ, được dân khắp nơi ca ngợi và vua Sở kính trọng, thường thăm viếng để hỏi về thế sự.

Một hôm, Trang Sinh thong thả vào gặp Sở vương và nói: “Sao Mỗ sống ở chỗ Mỗ. Nó có hại cho nước Sở”. Là một người tin vào thiên cơ và rất tin tưởng Trang Sinh, “vậy phải làm sao”, Sở vương hỏi lại.

Trang Sinh liền đáp: “Chỉ có dùng Đức là có thể trị được nó”.

“Tiên sinh về đi, ta sẽ làm theo”, Sở vương nói.

Ngày hôm sau, Sở vương lệnh niêm phong 3 kho tiền.

Quý Nhân kinh ngạc và báo với người con cả, em của ngươi sắp được tha rồi, mỗi khi Sở vương lệnh niêm phong 3 kho tiền là đại xá sắp xảy ra.

Người con cả thầm nghĩ, nếu đại xá thì em của mình sẽ được tha, nên tiếc nghìn vàng dâng cho Trang Sinh bèn đến lấy lại.

Đến cửa, Trang Sinh ngạc nhiên, anh chưa về hả.

Trước đây, vì lo chuyện em, giờ sắp được đại xá, nên đến để chào Tiên Sinh.

Hiểu ý, Trang Sinh bảo anh ta vào nhà lấy vàng lại đi.

Người con trưởng vào nhà lấy vàng và đi về.

Thật ra, Trang Sinh đã muốn trả lại vàng cho Chu Công. Nhưng cảm thấy bị một đứa con nít làm cho bẽ mặt nên rất giận.

Ngày hôm sau, Trang Sinh vào gặp Sở vương và nói: “Hôm trước, tôi có bảo rằng, “dùng Đức để dù lại”. Nay đứa con Chu Công mang tội giết người và bị giam ở ngục. Chu Công sai người mang vàng đến đút lót nhiều quan lại. Vì vậy, Sở vương không cần xá tội cho hắn đâu.

Vua Sở nổi giận, ra lệnh giết người con thứ của Chu Công ngay lập tức.

Thế là, sau khi bị chém đầu, người con cả đành mang xác em về, người mẹ và hàng xóm đều xót thương, chỉ có Chu Công là cười một mình và than!

Ta biết thế nào, nó cũng giết em nó. Không phải nó không thương em nó, nhưng nó không thể dửng dưng, nó tiếc của. Nó từ nhỏ đã theo ta chịu khổ và có ngày hôm nay, nên rất quý trọng tiền. Còn thằng út, lớn lên đã sung sướng nên đâu biết của từ đâu mà đến cho nên phung phí chẳng tiếc tiền. Ta sở dĩ muốn sai thằng út, vì biết nó coi thường tiền bạc mà thôi. Thẳng cả thì không biết thế, ôi, lẽ đời là vậy. Ta ngày đêm, mong nó đưa xác em nó về.

Bàn luận

Nếu cậy vào việc làm giàu, thì dùng người con cả, đứa con út là vô dụng. Tuy nhiên, nếu dùng vào việc cứu người con thứ, người con cả là vô dụng, đứa út là hữu dụng.

Bậc đại trí biết dùng người trong từng hoàn cảnh phù hợp. Ở đời, không có gì là vô dụng hay hữu dụng cả. Mà do mình biết sử dụng trong từng trường hợp, tình huống hay hợp thời mà thôi.

Người đi làm công thường bảo, người đồng nghiệp của mình sao không có tài năng mà ngồi ở vị trí cao, trong khi mình có tài thì không được trọng dụng.

Tất cả ở cái chữ hợp thời và phù hợp. Người chủ sẽ biết cách dùng người, đừng nghĩ họ không biết, chỉ có tự cho mình giỏi hơn và mình xứng đáng hơn, nhưng cái gì cũng có lý do của nó.

Ảnh minh họa: Phạm Lãi. Nguồn ảnh: The World History

Để lại một bình luận

Email của bạn sẽ không được hiển thị công khai. Các trường bắt buộc được đánh dấu *

Lên đầu trang