Các chiến binh đối lập Syria đã phát động một cuộc tấn công chớp nhoáng, chiếm được phần lớn Aleppo và tiến về phía nam tới tận Hama (Hama là một thành phố nằm trên bờ sông Orontes ở trung tây Syria. Hana cách Damascus 213 km về phía bắc và cách Homs 46 km về phía bắc. Đây là thủ phủ của tỉnh Hama. Với dân số 996.000 người, Hama là 1 trong 4 thành phố lớn nhất ở Syria, cùng với Damascus, Aleppo và Homs, biên tập) chỉ trong vài ngày khi quân chính phủ Syria rút lui.
Những thắng lợi nhanh chóng của phe nổi dậy – đáng kể nhất kể từ năm 2016 – đã đưa nhiều phe phái đối lập khác nhau của Syria trở lại tâm điểm chú ý.
Kể từ khi tổng thống Syria Bashar al-Assad ‘phản ứng tàn bạo’ với những người biểu tình ôn hòa vào năm 2011 khiến người dân cầm vũ khí để tự vệ (cách mạng màu), các nhóm đối lập có vũ trang đã được thành lập, liên minh với các nhóm khác và tan rã nhiều lần, khiến việc xác định chính xác quy mô và thành phần của họ trở nên khó khăn.
Sau đây thông tin các nhóm đối lập tham gia ‘Chiến dịch ngăn chặn xâm lược’ (Deterrence of Aggression) và ‘Chiến dịch Bình minh của tự do’ (Dawn of Freedom):
Chiến dịch ngăn chặn xâm lược – phòng điều khiển (the control room)
Nhóm chung này được thành lập để điều phối hoạt động quân sự của các nhóm đối lập chống lại chính phủ Syria.
Nó phát triển từ trung tâm hoạt động Fateh al-Mubin, nơi giám sát các hoạt động của phe đối lập vũ trang ở tây bắc Syria dưới sự kiểm soát của Chính phủ Cứu quốc Syria (SSG).
SSG là cơ ‘quan quản lý kỹ trị’ có trụ sở tại Idlib (nằm trong một lưu vực màu mỡ giữa Aleppo và Latakia. Idlib là thủ phủ ngành dệt may và nông nghiệp quan trọng của Syria, biên tập) phụ trách các khu vực do phe đối lập kiểm soát ở phía bắc và được thành lập vào năm 2017.
Xem thêm: 14 câu hỏi về Nội chiến Syria cần được trả lời?
Hayat Tahrir al-Sham (HTS)
HTS là nhóm chiến đấu lớn nhất trong Chiến dịch ngăn chặn xâm lược.
Trước đây là Mặt trận Jabhat al-Nusra, sau đó là Jabhat Fateh al-Sham, đây là một nhóm các phe phái đồng minh, bao gồm Jabhat Fateh al-Sham, Liwa al-Haqq, Jabhat Ansar al-Din và Jaysh al-Sunna.
Khi cuộc chiến tranh Syria nổ ra, Jabhat al-Nusra được ISIL (ISIS) thành lập vào năm 2012, sau đó tách ra và tuyên bố trung thành với al-Qaeda.
Tổ chức này đã cắt đứt quan hệ với al-Qaeda và liên kết với các phe phái khác để đổi tên thành HTS vào năm 2017.
HTS hiện đang kiểm soát Idlib và ước tính có tới 30.000 chiến binh.
Họ cũng kiểm soát kinh tế đối với nhiều vùng lãnh thổ và tài nguyên ở đó, bao gồm dầu mỏ, nguồn thu nhập đáng kể của họ, cũng như cửa khẩu biên giới Bab al-Hawa với Thổ Nhĩ Kỳ.
HTS phần lớn tự tài trợ và được cho là kiểm soát SSG, thậm chí còn tuyên bố với người dân Aleppo rằng nhiều bộ trưởng SSG có trụ sở tại Idlib hiện cũng sẽ phục vụ Aleppo.
Mặt trận Giải phóng Quốc gia (NFL)
Một số nhóm chiến đấu nhỏ hơn tạo nên NFL đã tham gia Chiến dịch ngăn chặn xâm lược, bao gồm Jaish al-Nasr, Quân đoàn Sham và Quân đội Idlib Tự do.
Được thành lập tại Idlib vào năm 2018, NFL bao gồm một số phe phái ở miền bắc Syria, một số trong đó cũng nằm dưới sự bảo trợ của Quân đội Syria Tự do.
Giống như nhiều mặt trận khác, NFL đã tập hợp lại để chống lại các mối đe dọa từ chính phủ Syria tiến về Idlib.
Phong trào Ahrar al-Sham
Ahrar al-Sham chủ yếu hoạt động ở Aleppo và Idlib, được thành lập vào năm 2011 khi lực lượng chính phủ đàn áp dữ dội cuộc cách mạng Syria.
Theo ước tính năm 2015, lực lượng chiến đấu của họ ước tính lên tới hơn 15.000 người.
Phong trào này tự định nghĩa mình là “phong trào Hồi giáo cải cách toàn diện, được bao gồm và tích hợp trong Mặt trận Hồi giáo”.
Tập trung ở phía bắc tỉnh Hama và một số vùng của Lattakia, Jaish al-Izza (Quân đội Kiêu hãnh) là một phần của Quân đội Syria Tự do.
Tính đến năm 2019, ước tính lực lượng này có từ 2.000 đến 5.000 chiến binh và nhận được sự hậu thuẫn của phương Tây, bao gồm cả vũ khí công suất lớn.
Các chiến binh của nhóm này đã tham gia đợt tấn công mới nhất vào lãnh thổ của chính phủ Syria. Một trong những chỉ huy của nhóm, Mustafa Abdul Jaber, cho biết thành công nhanh chóng này một phần là do Iran thiếu nhân lực chống lại họ.
Xem thêm: Nội chiến Syria quay trở lại: Bàn tay của Mỹ và Israel?
Phong trào Nur Eddin Zinki
“Zinki”, một nhóm hùng mạnh xuất hiện vào năm 2014 tại Aleppo, đã cố gắng hợp tác với HTS vào năm 2017, nhưng động thái này không thành công, vì vậy Zinki đã tách ra.
Hai bên đã giao tranh vào năm 2018 và Zinki đã bị đánh bật khỏi vị trí nắm quyền ở Aleppo vào đầu năm 2019.
Một năm sau, Zinki đàm phán với HTS và các chiến binh của nhóm này đã quay trở lại tiền tuyến, và kể từ đó đã có sự hiện diện trong các chiến binh đối lập.
Chiến dịch Bình minh Tự do
Khi các chiến binh tham gia Chiến dịch ngăn chặn xâm lược di chuyển về phía nam hướng tới Hama – và thậm chí có thể là Damascus, một số nhà phân tích dự đoán – một số nhóm đối lập vũ trang này đã tiến về phía đông bắc.
Abdurrahman Mustafa – người đứng đầu Chính phủ lâm thời Syria (Syrian Interim Government), một chính phủ đối lập ở các khu vực phía bắc Syria không do HTS và SSG kiểm soát – tuyên bố rằng một chiến dịch mới, Bình minh tự do, đã bắt đầu “giải phóng” vùng đông bắc.
“Abdurrahman Mustafa đã viết: Khi người dân Syria của chúng ta tiếp tục cuộc đấu tranh chính nghĩa của họ cho tự do … và với những chiến thắng mới đạt được bởi những người anh hùng của Quân đội Quốc gia và các lực lượng quốc gia và cách mạng, Chính phủ Lâm thời Syria tự hào tuyên bố khởi động Chiến dịch Bình minh Tự do để giải phóng các khu vực do chế độ al-Assad và lực lượng dân quân ly khai PKK và PYD kiểm soát. Việc giải phóng các khu vực này là một bước quan trọng hướng tới việc khôi phục lãnh thổ Syria … và mở đường cho những người tị nạn và những người phải di dời trở về nhà của họ. Xin gửi lời kính trọng và biết ơn đến những người anh hùng của Quân đội Quốc gia Syria và tất cả những người đã cầm vũ khí để bảo vệ người dân và đất nước của họ chống lại chế độ áp bức này”.
Các nhóm vũ trang này – phần lớn trực thuộc Quân đội Quốc gia Syria, vốn trực thuộc Chính phủ Lâm thời Syria – đã tiến về các khu vực do người Kurd kiểm soát và nói rằng chúng do lực lượng dân quân PKK và PYD kiểm soát.
PKK của Thổ Nhĩ Kỳ, hay Đảng Công nhân người Kurd, được liệt kê là một “tổ chức khủng bố” bởi Thỗ Nhĩ Kỳ, Canada, Liên minh châu Âu và Hoa Kỳ.
PYD, hay Đảng Liên minh Dân chủ, là một đảng cánh tả của người Kurd ở Syria.
Hình minh họa: Tổng thống Syria Bashar al-Assad. Ảnh Aydinlik
