Tác giả: Aron Chakera, giảng viên cao cấp về lâm sàng, Đại học Tây Úc. Christine Carson, cộng tác viên nghiên cứu tại Đại học Tây Úc và Viện nghiên cứu y khoa Harry Perkins
Nằm ngay dưới lồng ngực gần cột sống của bạn là 2 cơ quan hình hạt đậu được gọi là thận.
Và khi lặng lẽ tiếp tục công việc của mình, bạn rất dễ quên mất chúng đang ở đó và tầm quan trọng của thận. Nhưng sự vắng mặt của chúng hoặc thậm chí hoạt động kém tối ưu có thể gây ra hậu quả nghiêm trọng.
Thận là một hệ thống lọc và loại bỏ chất thải, đồng thời là nguồn cung cấp một số hormone và vitamin thiết yếu.
Khoảng 1.500 lít máu đi qua thận mỗi ngày, thông qua một loạt các máy bơm và kênh được điều chỉnh chặt chẽ.
Các chất dinh dưỡng và nước thiết yếu được tái hấp thu, các chất thải do tế bào của chúng ta tạo ra sẽ được loại bỏ với thể tích, từ ít nhất là 500 ml đến tối đa 10 lít, dưới dạng nước tiểu.
Cùng với bàng quang, hoạt động như một cơ chế để xử lý chất thải này, thận là hệ thống xử lý chất thải cá nhân tối ưu, ít bảo trì.
Xem thêm: Hãy Nhớ Chăm Sóc 2 Quả Thận Của Bạn!
Khi mọi việc không như mong muốn
Mặc dù danh sách các nguyên nhân gây ra bệnh thận còn dài, nhưng các vấn đề về chế độ ăn uống và lối sống thường là những nguyên nhân quan trọng gây bệnh thận. Hơn 1/3 số bệnh nhân mới hiện đang mắc bệnh thận giai đoạn cuối do bệnh tiểu đường và khoảng 1/8 là do huyết áp cao.
Ngược lại, nguyên nhân di truyền phổ biến nhất của bệnh thận (bệnh thận đa nang) chỉ chiếm 1/20 bệnh nhân. Các nguyên nhân ít phổ biến hơn bao gồm các bệnh tự miễn dịch và tác dụng phụ độc hại của một số loại thuốc. Không chỉ có nhiều yếu tố nguy cơ mắc bệnh thận giống như bệnh tim, bản thân bệnh thận cũng được xem là yếu tố nguy cơ phát triển bệnh tim.
Sự phát triển của bệnh thận thường âm thầm vì các triệu chứng không đặc hiệu và xảy ra muộn. Thật vậy, hơn 90% chức năng thận có thể bị mất trước khi xuất hiện bất kỳ triệu chứng nào.
Các triệu chứng thường gặp bao gồm buồn nôn, thay đổi khẩu vị hoặc chán ăn, mệt mỏi và ngứa, phản ánh sự tích tụ các chất độc thường được đào thải qua thận. Ít gặp hơn, bệnh nhân có thể đến khám do sưng tấy hoặc do họ nhận thấy có máu hoặc protein trong nước tiểu (protein có thể khiến nước tiểu có bọt. Tuy nhiên nước tiểu có bọt chưa chắc là bạn đang gặp rắc rối về thận).
Nhờ những tiến bộ trong công nghệ, thận là cơ quan quan trọng duy nhất có thể bị suy yếu hoàn toàn, nhưng vẫn giúp bệnh nhân sống sót và khỏe mạnh. Nếu thận của bạn bị hỏng, bước đầu tiên là thiết lập và vận hành một hệ thống lọc thay thế. Điều này được gọi là chạy thận nhân tạo.
Xem thêm: Thực Phẩm Chức Năng Dẫn Đến Tổn Thương Thận Không Thể Phục Hồi
Chạy thận và cấy ghép thận
Hai loại lọc máu chính là lọc màng bụng và chạy thận nhân tạo. Cả hai đều liên quan đến việc có một số điểm ‘truy cập’, để có thể chạy thận nhân tạo thường xuyên. Mặc dù những biện pháp can thiệp này giúp con người sống sót nhưng chúng chỉ cung cấp tối đa khoảng 10% đến 15% chức năng thận khỏe mạnh.
Lọc màng bụng, có thể được bệnh nhân tự thực hiện tại nhà, bao gồm việc đưa một ống vào khoang bụng để cho chất lỏng đi vào.
Chạy thận nhân tạo, mất 4 đến 5 giờ và phải được thực hiện 3 lần một tuần, đòi hỏi lọc máu trực tiếp. Điều này thường liên quan đến một kết nối phẫu thuật giữa động mạch và tĩnh mạch. Khi các điểm ‘truy cập’ này đã được thiết lập, quá trình lọc máu có thể bắt đầu.
Đối với những bệnh nhân đủ điều kiện, việc ghép thận có thể tránh được nhu cầu chạy thận nhưng nó cũng có những vấn đề riêng.
Ngoài những rủi ro khi phải phẫu thuật và gây mê toàn thân, trừ khi bệnh nhân có một cặp song sinh giống hệt nhau, hệ thống miễn dịch của họ sẽ coi quả thận được cấy ghép là vật lạ.
Những quả thận được ghép không được kiểm soát sẽ sớm bị đào thải và thất bại. Thuốc ức chế miễn dịch có thể ngăn ngừa tình trạng này nhưng chúng có tác dụng phụ nghiêm trọng và bạn phải dùng suốt đời.
Vấn đề là các thuốc ức chế miễn dịch hiện có có tác dụng tương đối không đặc hiệu và ức chế toàn bộ hệ thống miễn dịch của bệnh nhân. Điều này khiến họ dễ bị tổn thương hơn trước mọi loại bệnh nhiễm trùng và cả ung thư.
Rõ ràng, các phương pháp điều trị suy thận hiện nay đều có những nhược điểm đáng kể. Ví dụ, tuổi thọ khi chạy thận nhân tạo ngắn hơn đáng kể so với người bình thường.
Xem thêm: 5 Dấu Hiệu Cho Thấy Thận Hoạt Động Kém
Yêu 2 quả thận, bản thân và người khác
Rất có thể, nếu đang chăm sóc thận của mình thì bạn cũng đang chăm sóc các bộ phận còn lại của cơ thể.
Có thể bạn đã từng nghe đến điều này trước đây, nhưng nếu ăn một chế độ ăn uống cân bằng, ít muối, chất béo và đường, duy trì cân nặng khỏe mạnh, tập thể dục thường xuyên, uống đủ nước, hạn chế uống rượu và không hút thuốc, bạn đang quan tâm đến thận của mình.
Sẽ có những lợi ích khác nữa. Bạn cũng sẽ giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường, bệnh tim, huyết áp cao và thậm chí là ung thư.
Bất chấp những hạn chế của việc ghép thận, chúng có thể biến đổi và kéo dài cuộc sống của những người bị suy thận. Chỉ những người có thận khỏe mạnh mới có thể hiến thận để ghép. Vì vậy, việc chăm sóc thận có thể trở thành một khoản đầu tư cho tương lai và cho phép bạn trao tặng món quà cuộc sống.
Nguồn: Christine và Aron – theconversation.com – Úc
Xem thêm: Phương Pháp Chẩn Đoán Bệnh Thận Mới?
