Tác giả: Yoichi Masuzoe
Cuộc chiến ở Trung Đông, bắt đầu bằng cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào Israel vào ngày 7 tháng 10 năm 2023, đã thúc đẩy phản ứng quân sự của Israel, theo đúng nghĩa đen – đè bẹp phía bắc Dải Gaza, dẫn đến nhiều thương vong cho dân thường Palestine.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu thề sẽ tiếp tục chiến tranh cho đến khi Hamas bị tiêu diệt. Thảm họa nhân đạo ở Dải Gaza ngày càng sâu sắc.
Ngày 9 tháng 11 năm 2023, chính phủ Mỹ thông báo, bắt đầu từ ngày 10 tháng 11, Israel sẽ đình chỉ các hoạt động quân sự ở phía bắc Gaza trong 4 giờ mỗi ngày. Nhưng không có cuộc thảo luận nào về bất kỳ lệnh ngừng bắn nào. Tel Aviv cho biết họ sẽ giải cứu các con tin Do Thái và đẩy nhanh việc di chuyển của người Gaza về phía nam dải đất.
Trong khi đó, xung đột quân sự ở Ukraine tiếp tục diễn ra ác liệt ở nhiều khu vực khác nhau trên đất nước và không có triển vọng ngừng bắn ở đó.
Các nước hàng đầu thế giới sẽ phản ứng thế nào, trước 2 cuộc xung đột này? Tình hình quốc tế trong tương lai sẽ ra sao?
Bầu cử tổng thống Mỹ và xung đột trên thế giới
Cuộc bầu cử tổng thống Mỹ sẽ được tổ chức vào ngày 5 tháng 11 năm 2024. Vì điều này sẽ không xảy ra trong một năm nữa, nên chúng tôi không thể dự đoán chắc chắn kết quả của họ.
Cho đến nay, chúng ta chỉ biết điều gì sẽ xảy ra, rất có thể là “cuộc đọ sức giữa các chính trị gia lớn tuổi” – Tổng thống Biden và cựu tổng thống Trump. Biden sẽ bước sang tuổi 81 vào ngày 20 tháng 11. Trump năm nay đã 77 tuổi.
Ngày càng có nhiều lo ngại ở Mỹ, về sức khỏe của Biden và Trump đang phải đối mặt với 4 cáo buộc hình sự. Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, cả Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa đều không có tâm trạng đề cử các ứng cử viên tổng thống khác.
Theo các cuộc thăm dò dư luận, nếu cả 2 chính trị gia cùng tham gia một cuộc tranh cử tổng thống lúc này, thì cơ hội chiến thắng của họ sẽ xấp xỉ nhau.
Một cuộc thăm dò do The New York Times công bố ngày 5 tháng 11 năm 2023 cho thấy Trump có lợi thế ở 5 trong số 6 bang được gọi là “quan trọng” (Nevada, Arizona, Pennsylvania, Michigan, Georgia và Wisconsin) sẽ quyết định thắng bại của ứng cử viên. Ngoại lệ duy nhất là Wisconsin.
Nhưng Biden đã thắng ở cả 6 bang kể trên trong cuộc bầu cử tổng thống vừa qua. Sự liên kết chính trị này là điều đáng báo động sâu sắc đối với Đảng Dân chủ.
Nếu nhìn vào chương trình nghị sự chính trị của từng ứng cử viên, ưu tiên của Trump là kinh tế, nhập cư và vấn đề Israel – Palestine. Biden nói rất nhiều về việc phá thai và cuộc đấu tranh vì dân chủ toàn cầu.
Trong cuộc bầu cử địa phương tổ chức vào cuối năm 2022 ở một số bang của Mỹ, Đảng dân chủ đã giành lại đa số tại hạ viện của cơ quan lập pháp bang Virginia và giành được đa số ở cả hai viện.
Đảng Dân chủ cũng giành chiến thắng trong cuộc bầu cử thống đốc bang Kentucky. Ở Ohio, việc sửa đổi hiến pháp tiểu bang đã được ủng hộ để đảm bảo quyền phá thai. Hành vi này của cử tri trong cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đã tạo ra ảo tưởng trong Đảng dân chủ rằng phá thai là vấn đề chính của quá trình bầu cử.
Xem thêm: Mỹ Đang Đối Mặt Cuộc Chiến Trên 5 Mặt Trận
Biden và Trump
Nhưng bây giờ nó đã trở nên rõ ràng rằng, điều này không phải như vậy.
Hóa ra chủ đề chính của cuộc bầu cử là câu hỏi: Cả hai ứng cử viên sẽ làm gì trước cuộc xung đột quân sự ở Ukraine và giao tranh ở Dải Gaza?
Biden tiếp tục ủng hộ Ukraine. Mặt khác, nhiều đảng viên Đảng Cộng hòa ngày càng chỉ trích việc viện trợ không giới hạn cho Kiev.
Điều này đặc biệt đáng chú ý tại Hạ viện, nơi Đảng Cộng hòa hiện chiếm đa số. Bằng cách sử dụng nó, Đảng Cộng hòa đang tăng cường tấn công chính quyền Biden, đặc biệt là khi cuộc bầu cử tổng thống đang đến gần vào năm 2024.
Vào ngày 14 tháng 9 năm 2023, Hunter, con trai của Biden, bị buộc tội hình sự, bao gồm sở hữu súng trái phép, cũng là một phần trong cuộc tấn công chính trị của Đảng Cộng hòa nhằm vào tổng thống đương nhiệm.
Trump tự hào rằng, nếu trở thành tổng thống, ông sẽ chấm dứt xung đột quân sự ở Ukraine trong vòng 24 giờ.
Quả thực, sự mệt mỏi của Ukraine gần đây đã lan rộng khắp cả Mỹ và Châu Âu. Vì vậy, rất có thể những tuyên bố như vậy của Trump có thể được dư luận phương Tây đón nhận nồng nhiệt. Hiện nhiều người cho rằng Châu Âu và Mỹ đang nỗ lực buộc Ukraine phải nhượng bộ nhất định và đẩy nhanh lệnh ngừng bắn.
Bối cảnh mạnh mẽ cho những quan điểm như vậy là sự thay đổi đột ngột và gay gắt gần đây về tình hình ở Trung Đông. Nhóm vận động hành lang ủng hộ Israel đầy quyền lực ở Hoa Kỳ bao gồm nhiều tổ chức Do Thái cũng như những người theo Thiên chúa giáo, chiếm 1/4 dân số Mỹ. Nếu bây giờ cử tri Mỹ buộc phải lựa chọn giữa Ukraine và Israel, họ sẽ chọn Israel không chút do dự.
Trong thời gian làm tổng thống, Trump theo đuổi các chính sách thân Israel, chuyển đại sứ quán Mỹ đến Jerusalem và công nhận chủ quyền của Israel đối với Cao nguyên Golan của Syria mà nước này chiếm đóng. Và Trump vẫn tuân thủ quan điểm này.
Chính quyền Biden đã nới lỏng một phần việc đóng băng tài sản của Iran vào tháng 9 tháng 2023, nhưng Trump đã chỉ trích các động thái của chính quyền là giúp Iran hỗ trợ Hamas.
Ông cũng chỉ trích quyết định của chính quyền Biden trong việc khôi phục UNRWA (Cơ quan cứu trợ Liên Hợp Quốc cho người tị nạn Palestine), cơ quan mà Trump đã đình chỉ tài trợ.
Đối với giới vận động hành lang ủng hộ Israel của Mỹ, Trump có vẻ đáng tin cậy hơn Biden.
Biden đã tích cực thúc đẩy sự ủng hộ của mình đối với Israel, nhưng số lượng cử tri Hồi giáo ở Mỹ đang tăng lên nhanh chóng.
Nếu số phiếu ủng hộ Israel chuyển sang Trump trong cuộc bầu cử, Biden sẽ phải dựa vào phiếu bầu của cử tri Hồi giáo. Tuy nhiên, họ chỉ trích gay gắt Biden, người đã bày tỏ sự ủng hộ đối với Israel, điều mà trong mắt họ là điểm yếu lớn của tổng thống hiện tại.
Ngay cả khi quân đội Israel tiêu diệt Hamas trong một cuộc tấn công tàn bạo, thì ai và bằng cách nào sẽ xây dựng lại Gaza, nơi đã trở thành đống đổ nát, trong tương lai?
Quân đội Israel sẽ phải ở lại khu vực này trong một thời gian dài. Và cho đến nay dự án khôi phục lãnh thổ này sau chiến tranh vẫn chưa được thực hiện. Rõ ràng, Biden và Trump sẽ theo đuổi những chính sách trái ngược nhau về vấn đề này.
Cả 2 ứng cử viên hiện đang cân nhắc rõ ràng chiến lược nào cho cả 2 cuộc xung đột quân sự là tốt nhất để giành chức tổng thống.
Dù ở Ukraine hay Trung Đông, hòa bình chắc chắn không thể, nếu không có sự hỗ trợ của Mỹ. Tuy nhiên, điều trớ trêu là con đường đi đến hòa bình sẽ được quyết định bởi kết quả của cuộc bầu cử tổng thống.
Zelensky lo ngại về sự mệt mỏi của phương Tây với Ukraine
Xung đột Ukraine đã đi vào ngõ cụt. Mặc dù Lực lượng vũ trang Ukraine tiếp tục phản công ở khu vực Zaporozhye và Kherson, nhưng hành động của họ hóa ra không thành công như kế hoạch ban đầu.
Hiện Ukraine mới chỉ lấy lại được 0,3% lãnh thổ bị Nga chiếm đóng mà nước này đang cố gắng giành lại từ Moscow. Các máy bay chiến đấu F-16 do Châu Âu và Mỹ cung cấp cho Kiev sẽ không được sử dụng trong chiến đấu cho đến mùa xuân năm 2024.
Trong khi đó, Nga đang tích cực tấn công các cơ sở hạ tầng ở Ukraine, sử dụng máy bay không người lái chiến đấu và các thiết bị quân sự khác.
“Huyết mạch” cho Ukraine chính là sự hỗ trợ từ NATO. Tuy nhiên, chính phủ mới của Slovakia đã hủy bỏ viện trợ quân sự cho Ukraine và Hungary từ lâu đã rất nghi ngờ về điều này.
Quan hệ với Ba Lan cũng xấu đi do căng thẳng về ngũ cốc với Ukraine. Ngoài ra, tại Đức, đảng bài ngoại thân Nga AfD (Alternative for Germany) đã đạt được thành công lớn trong cuộc bầu cử địa phương vào tháng 10/2023.
Có khả năng xu hướng này sẽ lan sang các nước NATO khác.
Do tình hình ở Trung Đông có sự thay đổi mạnh mẽ, Mỹ phải dành thêm nguồn lực để hỗ trợ Israel và không rõ liệu nước này có thể cung cấp cho Ukraine số lượng vũ khí, đạn dược như trước hay không. Hơn nữa, việc nhiều cử tri, bao gồm cả Đảng Cộng hòa, ưu tiên Israel cũng có tác dụng chống lại Zelensky.
Ngay sau khi Hamas phát động cuộc tấn công bất ngờ vào Israel, Zelensky đã công nhận quyền tự vệ của Israel và đánh đồng Nga với Hamas.
Tuy nhiên, khi các cuộc tấn công trả đũa sau đó của Israel dẫn đến nhiều thương vong cho dân thường, tiếng nói chỉ trích Israel đã tăng mạnh ở Trung Đông.
Vì vậy, lời hùng biện của Zelensky hóa ra là tính toán sai lầm nghiêm trọng của ông. Ví dụ, Thổ Nhĩ Kỳ, nước đóng vai trò quan trọng trong việc hòa giải giữa Ukraine và Nga, phản đối gay gắt Mỹ và Israel.
Nga có quan hệ tốt với Iran và Syria, những nước ủng hộ Hamas. Sau khi phần lớn quân Mỹ rút đi, Nga đã kiểm soát Syria một cách hiệu quả.
Moscow ủng hộ chế độ Assad. Iran cũng cung cấp cho Nga máy bay không người lái và các thiết bị quân sự khác được sử dụng trong các cuộc tấn công vào Ukraine.
Nga có lập trường thân Palestine, cho rằng chính các nước phương Tây đã buộc Ukraine trở nên chống Nga và phương Tây cũng đang tạo ra sự hỗn loạn ở Trung Đông. Tuy nhiên, Israel là nơi sinh sống của một số lượng lớn người Do Thái di cư từ Nga, chiếm khoảng 15% dân số.
Vì lý do này, Nga duy trì mối quan hệ chặt chẽ với Israel. Theo nghĩa này, Moscow có cơ hội tốt để đóng vai trò trung gian hòa giải giữa Palestine và Israel.
Tuy nhiên, không dễ để giới lãnh đạo Nga tìm được sự cân bằng giữa 2 bên hiện nay. Có rất nhiều người Hồi giáo sống ở Nga và nếu điều đó thể hiện sự hiểu biết đối với Israel, họ sẽ nổi dậy chống lại Moscow.
Vào ngày 29 tháng 10 năm 2023, một sự cố đã xảy ra khi một nhóm người cố gắng tấn công một chiếc máy bay đến từ Israel tại sân bay Dagestan.
Theo quan điểm của Nga, phương Tây tuân thủ các tiêu chuẩn kép trong chính trị thế giới và theo quan điểm của phương Tây, Nga tuân thủ các tiêu chuẩn kép như vậy. Tuy nhiên, thực tế là ngày càng có nhiều tiếng nói trên khắp thế giới chỉ trích phương Tây và Israel về chính sách của họ ở Trung Đông và điều này có lợi cho Putin.
Putin chắc chắn chiến thắng trong cuộc bầu cử sắp tới
Cuộc bầu cử tổng thống cũng sẽ được tổ chức ở Nga vào tháng 3 năm 2024. Tại thời điểm này, có vẻ rõ ràng rằng tổng thống Putin sẽ tranh cử tổng thống và giành chiến thắng.
Nhưng để đạt được chiến thắng áp đảo trong bầu cử, Putin còn phải chứng tỏ thành công về mặt quân sự. Đặc biệt, Nga đang tăng cường tấn công vào 4 khu vực phía đông nam Ukraine mà nước này đơn phương tuyên bố sáp nhập vào lãnh thổ của mình nhằm mục đích mở rộng lãnh thổ.
Khi mùa đông đang đến gần, Moscow đang chuẩn bị kỹ lưỡng để đạt được mục tiêu này.
Cuộc chiến của Hamas với Israel ngày nay đang là tâm điểm chú ý của thế giới, trong khi cuộc xung đột quân sự ở Ukraine ngày càng ít được chú ý. Đây chính xác là điều hoàn toàn phù hợp với lợi ích của Nga.
Như đã đề cập ở trên, có khả năng các nước EU có thể buộc Ukraine phải đồng ý ngừng bắn do “mệt mỏi” trong việc hỗ trợ Kiev.
Trong trường hợp này, mục tiêu trả lại bán đảo Crimea của Zelensky có thể không đạt được. Đối với Putin, điều này sẽ mở rộng các lựa chọn của ông liên quan đến hình thức ngừng bắn, và ông thậm chí có thể tuyên bố tự hào về kết quả của hoạt động quân sự đặc biệt của mình.
Nga rất giàu năng lượng và nguồn lương thực, đồng thời cũng nhận được đạn pháo và thiết bị từ Triều Tiên và các nước khác. Ngoài ra, chỉ 1/4 số nước trên thế giới tham gia trừng phạt kinh tế chống lại Nga, điều này khiến biện pháp trừng phạt của Mỹ và đồng minh thiếu hiệu quả. Moscow có đủ năng lực quân sự và vũ khí hạt nhân. Về vấn đề này, Nga sẽ không dễ dàng thừa nhận thất bại.
Tình hình hiện nay khiến cơ hội thành công của Nga trong cuộc “trả thù phương Tây” của Putin ngày càng mở rộng.
Dù thế nào đi nữa, số phận của hai cuộc xung đột quân sự này rất có thể sẽ được quyết định bởi cuộc bầu cử tổng thống Mỹ và Nga.
Yoichi Masuzoe là một chính trị gia nổi tiếng của Nhật Bản. Thành viên Thượng viện Nhật Bản (2001-2007; 2010-2014), Bộ trưởng y tế, lao động và phúc lợi (2007-2010), thống đốc Tokyo (2014-2016). Lãnh đạo Đảng Cải cách Nhật Bản. Giám đốc viện nghiên cứu chính trị và kinh tế Masuzoe. Ông có uy tín trong giới chính trị của đất nước. Tác giả của nhiều cuốn sách.
