Hãy tưởng tượng tình huống sau: Sếp của bạn tin rằng, đó là lỗi của bạn, khi bản trình bày cho một khách hàng quan trọng, chứa các số liệu “lỗi thời” – bạn không chịu trách nhiệm về các lỗi này, mà là một đồng nghiệp.

Không có gì ngạc nhiên khi bạn tức giận và khó chịu. Vấn đề là: Sếp của bạn cảm thấy, bạn mới là người có lỗi, không phải người đồng nghiệp.

Vì sao lại như vậy? Nhà kinh tế học Leslie K. John từ Trường kinh doanh Harvard đã xem xét kỹ hơn vấn đề này trong đời sống công việc.

Nghiên cứu tâm lý về cảm nhận lỗi

Leslie K. John và đồng nghiệp đã sử dụng một thí nghiệm với 5.000 người tham gia thử nghiệm, bao gồm cả các nhà điều tra tội phạm chuyên nghiệp, để xem xét hành vi cảm xúc của những người đáng ngờ, đối với người khác như thế nào.

Các kết quả đã được công bố trên tạp chí khoa học tâm lý.

Những người giữ bình tĩnh được cho là vô tội – những người hoảng sợ, ngược lại, là những người đáng ngờ.

Ít nhất đó là những gì kết quả thử nghiệm của các nhà nghiên cứu Hoa Kỳ và Canada chỉ ra.

Tổng cộng, họ đã thực hiện 3 thí nghiệm. Đầu tiên, các đối tượng được xem các đoạn trích trong chương trình truyền hình thực tế của Mỹ, “Judge Faith”.

Sau đó, họ được yêu cầu sử dụng một bảng câu hỏi – để đánh giá mức độ tức giận của bị cáo và liệu họ nghĩ rằng, “bị cáo đó” có tội hay vô tội?

Hóa ra là, một bị cáo xuất hiện trên TV càng tức giận, thì, càng có nhiều khán giả tin rằng, anh ta có thể có tội.

Một thí nghiệm thứ 2 cho thấy những người từ chối trả lời cũng có nhiều khả năng bị coi là có tội.

Những người tham gia nghiên cứu được yêu cầu đọc một văn bản về một nghi phạm trong một vụ cướp. Trong văn bản, anh ta được mô tả là tức giận và cáu kỉnh trong một số đoạn, và điềm tĩnh hơn và im lặng hơn ở những đoạn khác. Anh ta đã nhận tội “không có tội”.

Ở đây, người ta cũng phát hiện ra rằng, các đối tượng cảm thấy tội lỗi hơn, khi họ được miêu tả là đang tức giận. Rất có thể họ sẽ cho rằng, anh ta có tội – vì hành vi phạm tội, mà anh ta bị buộc tội, nếu anh ta không nói gì. Đúng với phương châm: Im lặng cũng là một câu trả lời.

Trong thí nghiệm thứ 3, những người đàn ông và phụ nữ được yêu cầu chia sẻ trải nghiệm của họ về những cáo buộc và cách họ giải quyết những cáo buộc đó – dù đúng hay sai.

Cho dù các cáo buộc là bình thường thường hay nghiêm trọng, đa số đều tức giận khi các cáo buộc chống lại họ là sai.

Tức giận không phải là dấu hiệu của tội lỗi

Thí nghiệm thứ 3, kết hợp với 2 thí nghiệm kia, cho thấy rõ ràng rằng, tức giận không phải là dấu hiệu của tội lỗi, mà thường hoàn toàn ngược lại, như các nhà nghiên cứu viết trong nghiên cứu của họ.

Những người quan sát không giỏi phát hiện ra những lời nói dối. Sự tức giận không chỉ là một dấu hiệu xấu của cảm giác tội lỗi; nó thậm chí còn là một chỉ báo đáng tin cậy về sự vô tội – Trích từ nghiên cứu.

Những người tham gia nghiên cứu chỉ bị đánh lừa bởi những cảm xúc mạnh mẽ và tin rằng, ai đó kịch liệt phủ nhận, chắc chắn phải che giấu điều gì đó – ngay cả khi tất cả các bằng chứng cho thấy người đó đang nói sự thật.

Cảm xúc dẫn đến sai lầm

Nghiên cứu của các nhà kinh tế cho thấy, đa số các đối tượng bác bỏ cáo buộc nếu họ bị buộc tội sai.

Họ phẫn nộ trước lời vu khống, ngay cả khi đó là một lời buộc tội vô hại. Mặt khác, nếu ai đó thực sự chịu trách nhiệm cho một việc gì đó, chỉ có 40% phủ nhận cáo buộc đó và phản ứng bằng sự phẫn nộ.

Kết quả của các nhà nghiên cứu từ Harvard xác nhận các giả định cơ bản của nghiên cứu nói dối.

Đúng là những kẻ bị vu cáo không tự dưng tức giận. Thay vào đó, những người khác bị ảnh hưởng bởi cảm xúc trong tiềm thức. Điều này, đến lượt nó, thường dẫn đến những đánh giá sai lầm.

Các nhà nghiên cứu hiện muốn tiến hành các nghiên cứu sâu hơn để tìm ra cách nhân viên và người giám sát có thể đối phó tốt hơn với nghịch lý này trong tương lai và ít hiểu sai cảm xúc hơn.